Giriş
Akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımının önüne geçmek ve vergi kaybını engellemek için Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından geliştirilen Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin (UTTS) tüm altyapı çalışmaları tamamlandı. Sistem 1 Ocak’ta devreye girecek. Böylece akaryakıt harcamaları gider olarak gösterilen araçlara yeni nesil taşıt tanıma sistemi takılacak ve yıllık 15 milyarlık vergi kaybının önüne geçilecek.
Türkiye'de halihazırda trafiğe kayıtlı 29 milyon taşıt bulunuyor. Bunlar içinde yaklaşık 8 milyon araç akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indirimi elde eden vergi mükelleflerine hizmet veriyor. Bu sayının 3 milyon civarındaki kısmı ise halihazırda ticari Taşıt Tanıma Sistemi (TTS) bulunan araçlar. Yakıt harcamalarını gider olarak göstermek için araçların kiralama yoluyla edinilmesi veya işletmeye dahil olması ve işte kullanılması gerekiyor.
ENTEGRASYON İÇİN YAZILIM GÜNCELLENECEK
Yapılan akaryakıt satışları Yeni Nesil Pompa Ödeme Kaydedici Cihaz’dan başlayacak ve Yeni Nesil Pompa Ödeme Kaydedici Cihaz’da sonlandırılacak. Bu amaçla, pompalardaki ödeme kaydedici cihazların yazılımları güncellenerek UTTS entegrasyonu sağlanacak. Akaryakıt dağıtım şirketlerinin işlettiği ve yaklaşık 3 milyon araçta bulunan Taşıt Tanıma Sistemi de UTTS’ye entegre edilebilecek.
USULSÜZLÜKTE ‘ELLE GİRİŞ’ DETAYI
Mevcut sistemde akaryakıt dolumu yapılan aracın plaka bilgisi istasyon görevlisi tarafından el ile giriliyor. Akaryakıt satışı sırasında taşıta ait olmayan başka bir plaka bilgisi sisteme elle işlenerek usulsüz fatura oluşturulabiliyor. Örneğin; şirket sahibinin eşine ait araca alınan yakıt şirket aracına alınmış gibi gösterilebiliyor. Özetle bazı mükellefler kullanmadığı ya da kullandığından fazla akaryakıt harcamasına ait faturayı gider olarak gösterebiliyor.
KAYIT DIŞI İŞLEMLERİ ÖNLEYECEK
Usulsüz faturalarla yakıtların gider olarak gösterilmesi daha az vergi ödenmesi anlamına geliyor. Bunun sonucunda da devletin vergi kaybı oluşuyor. Bu kaybın yıllık 15 milyar liraya ulaştığı tespit edildi. Vergi gelirlerini artırmaya yönelik düzenlemeler gündemdeyken bu tür kayıt dışılığın önlenmesi çok daha önemli hale geliyor. Bu kapsamda Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yerli imkanlarla geliştirilen ve altyapısı hazır olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), 1 Ocak 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek.
AKARYAKIT İSTASYONLARINDA EN AZ BİR TANE OLACAK
Geçen yıl ekim ayında yayımlanan tebliğe göre; akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, 31 Aralık 2024 tarihine kadar en az bir pompa ünitesinin tabanca aparatları üzerine Taşıt Tanıma Okuma Cihazı (TTO) taktırması gerekiyor. Ayrıca, kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtlara da yıl sonuna kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılması şart.
UTTS donanımlarının montaj, onarım ve servis işlemleri sadece Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün yetki vereceği firmalar tarafından yürütülecek. Taşıtlara TTB montajını yetkili taşıt montaj firmaları, akaryakıt istasyonlarına TTO ve güvenlikli haberleşme cihazının kurulumunu ise yetkili istasyon montaj firmaları yapacak.
ARACI OTOMATİK TANIYACAK
Peki sistem nasıl işleyecek? Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, akaryakıt istasyonlarında plaka bilgilerinin elle girişini önleyerek plakaların sisteme otomatik olarak aktarılmasını sağlayacak. Bunun için yaklaşık 8 milyon aracın yakıt depo girişlerine Taşıt Tanıma Birimi (TTB) takılacak. Bu cihaz sayesinde taşıtın kime ait olduğu ve plaka bilgileri kayıt altına alınmış olacak. Akaryakıt istasyonunda pompa tabancasına da kayıt altına alınan bu aracı tanıyacak ‘Taşıt Tanıma Okuyucu’su (TTO) yerleştirilecek. Böylece yakıt alan araca ait tüm bilgiler, ne kadar yakıt alındığı ve ne kadar ödeme yapıldığına ilişkin veriler anında UTTS’ye işlenecek. Artık bu araçlarda elle plaka girme dönemi kapanacak.
SADECE VERGİ MÜKELLEFLERİNİ KAPSIYOR
Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS), sadece vergi mükellefleri olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu kılındı. Yani yeni uygulama 8 milyon araç sahibini kapsıyor. Geriye kalan 21 milyon araç sahibi kapsam dışında. Bu bireysel taşıt sahipleri isterse sistemden faydalanabilecek. Bir başka ifadeyle vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlara ait taşıtlara, Taşıt Tanıma Birimi’nin 31 Aralık 2024’e kadar taktırılması zorunlu. Bu araçlar için alınacak yakıtın gider olarak gösterilebilmesi için, yakıtın UTTS kapsamında düzenlendiğini gösteren fişin ve faturanın da alınması gerekecek. UTTS’den düzenlenmeyen belgeler, vergi mükellefleri tarafından vergi indirimine konu edilemeyecek.
