Giriş
Günlük yaşamında zor duygularla başa çıkarken çocuklar tek bir şeye ihtiyaç duyar; ebeveynlerine… Kızgın, üzgün, endişeli olan bir çocuğun ihtiyacı olan tek şey ebeveynidir. Ebeveynler ise çocuklarının duyguları karşısında iki tutumu benimser; bunlardan biri korumacı ebeveynlik rolü bir diğeri ise empatik ebeveynlik tutumudur.
Çevremizde çok sık duyduğumuz empati kelimesini açıklayarak başlayalım… İnsanlarla nasıl empati kurabiliriz? Empati nedir?
Empati, bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır. Empati sayesinde insan ilişkileri gelişir. İnsanlar arasındaki tartışmalar azalır ve zamanla yok olur. Aile içi empati ise aile bireylerinin karşısındaki insanı kendi yerine koymasıdır. Bu sayede bireyler karşındakinin ne tepki vereceğini bilir ve ona göre davranır.
Empatinin tam olarak gerçekleşmesinin üç kuralı vardır;
1. Bir insanın kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakmak,
2. Karşıdakinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlamak ve hissetmek,
3. O kişiyi anladığını ona ifade etmek.
Bebekler üzerinde yapılan incelemelere göre, doğuştan empati yeteneğimiz yüksek olmakla birlikte, uygun şartlarda hızla kaybedilebilen bir yetenektir. Empati yeteneğini sonradan kazanabilmenin yolu: açık uçlu sorular sormak, yavaş hareket etmek ve yorumda bulunmak, hızlı yargılara varmaktan kaçınmak, kendi davranış ve düşüncelerimizi anlamaya çalışmak, geçmişten ders almak, olayları akışına bırakmak ve kendimiz ve karşımızdakilerin davranışları için belli sınırlar oluşturmaktır.
HANGİSİ DOĞRU: EMPATİK EBEVEYNLİK Mİ KORUMACI EBEVEYNLİK Mİ?
Günlük yaşamında zor duygularla başa çıkarken çocuklar tek bir şeye ihtiyaç duyar; ebeveynlerine… Kızgın, üzgün, endişeli olan bir çocuğun ihtiyacı olan tek şey ebeveynidir. Ebeveynler ise çocuklarının duyguları karşısında iki tutumu benimser; bunlardan biri korumacı ebeveynlik rolü bir diğeri ise empatik ebeveynlik tutumudur.
Hiçbir ebeveyn çocuğunun olumsuz ya da zor duygularla baş etmesini görmek ya da deneyimlemek istemez. Genellikle ebeveynler zor duygularla baş eden çocuğa “nasıl hissetmesi, hangi duyguları yaşaması gerektiğini” açıklarken bulur. Ebeveyni çocuğa nasıl hissetmesi gerektiğini söylediğinde işler biraz daha çıkmaza girebiliyor. Böyle durumlarda çocuğu daha da zor bir duyguyla baş başa bırakmış oluyoruz. Hissettiği duyguyu anlamlandırması zorlaşabiliyor ya da hissettiği duygudan dolayı utanç duyuyor olabiliyor. Ayrıca, ebeveynlerinin anlamadığını bilmek onları yalnız hissettirir ve bu da zararlıdır. Temel olarak çocuğa nasıl hissetmesi gerektiğini açıklamak onlara daha kötü hissettirebilir.
Ebeveyn olarak çocuğunuza anlaşıldığını hissettirmek çok önemli bir adımdır. Anlaşıldığını hisseden çocuk karşılaşılan problem durumunda rahatlıkla ebeveyninin yardımını istemekten çekinmeyecektir. Çocuklar olumsuz durumlarda problem çözücü olmaktan vazgeçmeyecek zorluklar karşısında problem çözücü konumuna geçecektir. Çocuğunuzla yakınlığınızı korumalısınız. Empati kurarak, çocuğa bu anlamda rol model olunarak empati kaslarının güçlendirilmesi gerekmektedir.
