Sorumluluk sahibi çocuk yetiştirmek

Çocuğa sorumluluk kazandırma için ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz? Bir çocuğun görev ve sorumlulukları nelerdir, öğrenebilmesi için öncelikle ailelerin çocuğa bu konuda sorumluluk bilinci oluşturabilmesi gerekiyor. Çünkü bir çocuğun ilk öğretmeni ebeveynleridir. Bu anlamda bu yazımda sizler için sorumluluk sahibi çocuk yetiştirmek için bazı önemli noktalara değineceğim.

İLGİLİ HABER: Çocuğunuza sınır koyma nasıl olur? Çocuklarda sınır koyma aşamaları

“Oğlum/ kızım sorumluluk sahibi olmayı ne zaman öğrenecek?” sorusunu birçok ebeveynden sıkça duyarız. Elbette ki, çocuğu kendi ayakları üzerinde durabilen, özgüveni yüksek, kendini özgürce ifade eden, sorumluluk sahibi birey yetiştirmek her ebeveynin en büyük arzusudur. Bu sebeple sorumluluk becerisi kazandırma yolculuğunu iyi yönetmek, doğru yol haritası ve adımlarla bu yolculuğu sürdürmek önem arz eder.

Çocuklarımızın sorumluluk sahibi olmalarını istiyoruz ve diliyoruz, peki bunun için ne yapıyoruz? Çocuğunuzun kendi kendine sorumluluk almasını mı bekliyorsunuz yoksa öğretici rolü mü üstleniyorsunuz?

ÇOCUK, SORUMLULUK BİLİNCİNİ ÖNCE AİLESİNDEN, SONRA ÇEVRESİNDEN ÖĞRENİR

Sorumluluk becerisi, anne karnında öğrenilerek dünyaya gelinmeyen ya da çocukların kendi kendilerine öğrenip, geliştirilebildikleri bir beceri değildir! Sorumluluk becerisi küçük yaşta doğal olarak var olan çevre sebebiyle insanın içinde yer eder veya daha sonra dışarıdan verilen öğretiyle kazandırılır. Çocuklarda sorumluluk bilinci oluşturmanın yolu ebeveynlerinden geçer. Şüphesiz bir çocuğun ilk öğretmeni ebeveynleridir. Çocuklar doğdukları andan itibaren çok iyi gözlemci ve öğrenicidir. Çevrelerini, ebeveynlerini, akranlarını gözlemleyerek öğrenirler.

ROL MODEL OLUN

Duygular, davranışlar, yaşamın gerektirdiği beceriler ebeveynler tarafından şekillendirilir. Sorumluluk becerisini çocuğunuza kazandırmak için öncelikle çok iyi rol model olmalısınız.

Ebeveynler görev ve sorumluluklarını yerine getirmediği durumlarda çocuğun benzer bir olayda sorumluluk almasını istemek ve beklemek çocukta, “Nasılsa annem/ babam yapmıyor, ben de yapmak zorunda değilim" düşüncesi oluşturabilir.

Değerli ebeveynler ve ebeveyn adayları, sizler işten eve geldiğinizde çantanızı salonda bırakıyor, odanıza götürmek için uzun vakitler geçiriyorsanız ya da anne söylemiyle “evin orta yerine” bırakıyorsanız, çocuğunuzun okuldan gelir gelmez çantasını odasına götürmesini istemek ya da beklemek çok gerçekçi olmayacaktır.

Çocuğunuzun bir davranışı, beceriyi kazanmasını istiyorsanız öncelikle o davranışı ya da beceriyi siz kazanmalı, yapmalı, göstermeli ve böylelikle çocuğunuza rol model olmalısınız.

İLGİLİ HABER: Çocuğum çok dağınık, onu nasıl yönlendirebilirim?

Alanında duayen çocuk ve insan psikolojisi üzerine çalışan uzmanlar sorumluluğu şöyle açıklamaktadır;

Haluk Yavuzer’e göre sorumluluk; erken çocukluk dönemlerinden başlayarak çocuğun yaşına, cinsiyetine ve gelişim düzeyine uygun olarak görevlerini yerine getirmesidir. (1997)

Doğan Cüceloğlu’na göre sorumluluk; aile sistemi içinde temel birim olan anne ve baba, davranış ve sözleriyle sorumluluk duygusunu ifade ederler. Aile içinde yalnız anne ve baba değil, herkes sorumluluk duygusunu paylaşmak durumundadır. (1996)

Günlük hayat yoğunlukları sebebiyle çocukların görevlerini tamamlayan ebeveynlerin yanı sıra aşırı koruyucu, kontrolcü ebeveyn tutum sergileyen ebeveyn modeli benimseyen ebeveynlerimiz vardır. Bu modelde sıkça çocuğu yerine mevcut işleri tamamlamak üzerine hareket ederler. Çocuk üzerinde gereğinden fazla kontrol ve aşırı özen gösterilen bir ebeveynlik modelidir. Bu, tutum çocukları kısıtlamakta ve engellemektedir.

Aşırı koruyucu bir ortamda büyüyen çocuk kendine güvensiz, ebeveyne/ kişilere karşı bağımlı, talepkar, kendi kararlarını kendi veremeyen, özgüven eksikliği, ürkek, inatçı gibi problem durumları gözlenen ve akademik başarısı düşük çocuklar gelişir.

İLGİLİ HABER: Ebeveyn tutumlarının çocuğun kişiliğine etkileri

“Çocuğum hayatı boyunca sorumluluk bilince sahip olan bir birey olsun” diyorsanız mutlaka bir çocuk gelişimci ile görüşerek sizi ve çocuğunuzu tanımasına fırsat vermenizi öneririm. Sizlerin ebeveynlik modelini ve çocuğunuzu tanıdıktan sonra uzmanın yönlendirmeleri ile sorumluluk bilincinde bir birey yetiştirebilirsiniz. Uzmanın yapacağı dokunuşlar çocuğunuzun sosyal ve akademik hayatında oldukça faydalı olacaktır.