Giriş
Son yıllarda tıp dünyasında yapılan çalışmalar sağlığımız için, bağırsakların ne kadar önemli olduğunu vurguluyor. Bağırsaklarınızın sağlığı sizin sağlığınız demektir.
Probiyotik nedir?
Probiyotikler bağırsaklarımızda yaşayan, vücudumuzu zararlı bakterilere karşı koruyan, bağırsağımızın düzenli çalışmasını sağlayan, vücuttan toksinleri atan, bağışıklığı güçlendiren ‘dost bakteriler’dir. Vücudu toksinlerden arındırıp, temizlediğinden, aslında sadece bağırsak değil, tüm organlar için önemlidir.
Bağırsak florasının sağlığı nelere bağlıdır?
Bağırsak floramız, doğum ile birlikte başlayan ve hayatımız boyunca devam eden birçok faktörden etkilenen bir sistem. Gastrointestinal sistemin normal florası doğumda sterilken, yenidoğan döneminde kazanılır ve yaşam boyu sabit kalır. Floranın kaynağı normal doğum sırasında yutulan annenin vajinal ve fekal florasıdır. Yani normal doğumla dünyaya gelen insanlar sezeryan ile doğanlardan bir adım öndedir. Bir kadın, çocuk sahibi olacağı zamana gelene kadar kullandığı ilaçlar ve floraya zarar veren etkenlerden dolayı bağırsak florası anormalleşmiş olur. Bebekler steril bir bağırsakla doğar ve bağırsak florasının çoğunu annesinden alırlar. Annenin bağırsak florası anormalse, çocuğuna da bu şekilde geçer ve çocuk, egzama, astım, diğer alerjiler ve ciddi öğrenme bozukluklarına yatkın hale gelir.
Bundan sonrası yaşam şeklinize bağlı olarak değişir. İyi besleniyorsanız ve floraya zarar verecek şeylerden uzak duruyorsanız, bağırsak floranız sağlıklıdır.
Probiyotikten zengin besinler neler?
Ev yoğurdu, kefir, tarhana, turşu, baklagiller, sebzeler (pırasa, bamya, kereviz) , meyve, elma sirkesi, kimchi, kombucha, boza, şalgam.
İyi besleniyorum, yine de probiyotik takviyesi almalı mıyım?
Eğer kabızlık, ishal, hazımsızlık ve sindirim problemleriniz varsa almalısınız. Besinlerle alınan probiyotiklerin yetmesi için zarar veren faktörlerin hayatınızda olmaması gerek. Günümüzde birçok etken dost bakterilerin azalmasına sebep olduğundan, sadece beslenmeyle probiyotik almak yeterli olmuyor.
Bağırak florasına neler zarar verir?
1- Antibiyotikler: İlaç olarak kullandığınız antibiyotikler bağırsak floranıza zarar verir. Sadece ilaçlarla değil, besinlerle de antibiyotik alınıyor. Çünkü tüketilen tavuk ve çiftlik balıkları antibiyotik içeriyor. Pek çok meyve, sebze ve tahıllar antibiyotik spreyleriyle yetiştiriliyor.
2- Penisilinler: Bu ilaçlar özellikle lactobacilli ve bifidobacteria olarak bilinen ana yararlı bakteri gurubuna zarar verir.
3- Diğer ilaçlar: Çoğu ilaç uzun süre kullanıldığında bağırsak florasına zarar verir. Ağrı kesiciler, aneljezikler, doğum kontrol hapları gibi ilaçlar uzun süre kullanıldığında bağırsak florası üzerinde yıkıcı etki yapar. Antidepresanlar, uyku hapları, mide ilaçları gibi diğer ilaç grupları da bağırsak florası, sindirim sistemi ve bağışıklık sisteminde farklı hasarlara yol açar.
5- Beslenme: İşlenmiş gıdalar, katkı maddeleri, koruyucular, şekerli gıdalar bağırsak florasının zarar görmesine sebep olur. Anne sütü dışında mama ile beslenen bebeklerin bağırsak florası farklıdır. Daha sağlam bir flora için anne sütü çok önemlidir. Uzun süre oruç tutmak, aç kalmak ve aşırı yemek, sürekli kusma gibi yeme bozuklukları, bağırsak florasının kompozisyonunu ciddi şekilde değiştirebilir ve bir dizi sağlık problemine yol açabilir.
6- Hastalıklar: Bulaşıcı hastalıklar, ağır enfeksiyonlar, bazı virüs enfeksiyonları, obezite, diyabet gibi hastalıklar bağırsak florasına zarar verir. Bu dönemlerde ekstra probiyotik takviyesi almak önemlidir.
7- Stres: Günümüzde bağırsak florasının kötü olmasının sebeplerinin başında stresli yaşam geliyor.
8- Diğer faktörler: Fiziksel yorgunluk, ileri yaş, alkol, hava kirliliği, toksik maddelere maruz kalmak, mevsimsel faktörler dost bakterilerimiz üzerinde büyük etkiye sahip.
Probiyotik kullanımının iyileşmeyi hızlandırdığı hastalıklar
- Kabızlık
- İshal
- Gastrit
- Helicobacter pylori enfeksiyonu
- Ürogenital sistem sağlığı
- Alerji
- Kolon kanseri (riskini azaltır)
Takviye almak neden önemlidir?
"Eskiden probiyotik mi vardı?" diyen danışanlarıma her zaman şunu soruyorum: Eskiden bu kadar katkı maddeli, antibiyotikli, ilaçlı besinler, stres ve kirli hava mı vardı? Eskiden doğal yaşam, temiz ve bol probiyotikli besinlerle beslenme ve az stres vardı ve haliyle insanlara besinlerle aldıkları probiyotikler yetiyordu. Günümüzde birçok sebep bağırsak florasına zarar verdiğinden, genel olarak sadece besinlerle alınan probiyotikler maalesef yeterli olmuyor.
Probiyotik kullandım bağırsaklarım hemen düzelir mi?
Hayır. Probiyotikleri, laksatif ilaçlar gibi düşünmeyin. Laksatifler kısa vadede tedavi edip uzun vadede bağırsaklara zarar verir. Yani kabızlık sırasında aldığınız laksatif o gün rahatlamanıza yardımcı olurken aslında bağırsak floranızdaki bakterilerin azalmasına sebep olur. Ama probiyotikler zamanla bağırsak floranızdaki bakterileri arttırdığından, bir süre sonra daha sağlıklı olmanıza sebep olur. Bu etki için en az 3 hafta düzenli probiyotik takviyesi almanız gerekir.
Kaynak: GAPS Bağırsak ve Psikoloji Sendromu, Uzm. Dr. Natasha Campbell-McBride MD, Sayfa 33-39, Adalin Yayınları, 2014.
