Çocukların hakları var! Her çocuk ayrımcılığın olmadığı bir geleceği hak ediyor

“Çocuk insanın atasıdır” sözünü kulaklarım duyduğu an aklım onayladı. William Wordsworth’un ‘The Rainbow’ şiirinde geçer bu söz ve doğruluğundan hiç şüphem yok. Çocukların, içtenliği ve sınır tanımazlığı her şeyin üzerinde kalıyor. Çocuk, sıfır kilometre insandır bana göre ve insanoğlunun dünyaya getirdiği en muazzam canlı. Çocukların, çocukluğunu kutsamak ve onların da haklarının olduğunu hatırlatmak için 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kutlanıyor. Bu vesileyle; UNICEF İletişim Bölüm Başkanı Sema Hosta’dan, Yazar ve Eğitmen Damla Kunç Koçman’dan, avukat Elvan Kakıcı Şimşek’ten ve İstanbul Koruyucu Aile Derneği’nden, çocukların hakları konusunda görüş aldım.

Çocuk insanın atasıdır

20 Kasım 1989’da oy birliği ile kabul edilen Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, çocuklar için ilk uluslararası sözleşmedir. Her çocuğun biyolojik ailesiyle, çeşitli sebeplerle biyolojik ailesiyle yaşayamıyorsa da başka uygun bir aileyle yaşamak ya da devlet tarafından sunulan diğer hizmetlerden yararlanmak hakkıdır.

İstanbul Koruyucu Aile Derneği, çocukların biyolojik ailesiyle yaşamasının mümkün olmadığı durumlarda uygun başka bir aileyle yaşama hakkından yola çıkan ve koruyucu ailelik hizmet modelinin tanıtılması ve mevcut koruyucu ailelerin desteklenmesi yönünde çalışmalar yürütüyor.

Türkiye’nin en kalabalık büyük şehri İstanbul’da şu anda yaklaşık 2000 çocuk, kurum sorumluluğunda ve 700 aile yanında 767 çocuk yaşıyor. Bazı ailelere iki ya da üç çocuk yerleştirebiliyoruz. Koruyucu aile olduğunuzda çocuk sizinle beraber diğer aile fertleriniz gibi evinizde yaşar. Çocuğun yetiştirilme sorumluluğunu da devletle beraber üstlenirsiniz. Uzmanlar biyolojik ailesiyle görüşmesine izin veriyorsa çocuklar, belli zamanlarda yine uzmanlar gözetiminde aileleriyle görüşebilir.

TÜRKİYE’DE 6350 KORUYUCU AİLENİN YANINDA 7707 ÇOCUK YAŞIYOR

Tüm Türkiye’de 6350 koruyucu ailenin yanında 7707 çocuk yaşıyor. Devlet koruması altında kalan çocuklardan yaklaşık üçte biri koruyucu ailelerin yanında büyüyor. Çocuk Hakları Sözleşmesi’nden hareketle daha çok çocuk için koruyucu aile, hizmet ve bakım modelinin Türkiye’de geliştirilmesi gerekiyor. Dernek olarak bu konuda, uluslararası standartlara ulaşabilmek için pek çok yerel ve ulusal çalışmalara katılıyoruz. Farkındalık ve destek çalışmaları yürütüyoruz. Bugün üç çocuktan biri aile yanında yetişiyorsa kurumlarda yetişmeye devam eden diğer iki çocuk için de olabildiğince aileye kavuşma çalışmaları yapmalıyız.

HER ÇOCUK İÇİN EŞİTLİK

Sema Hosta

Sema Hosta, UNICEF İletişim Bölüm Başkanı. Türkiye’de çocuk haklarının hayata geçirilmesi için çalışıyor. Son 20 yıldır hızla değişen dünyada çocuk ve kadın haklarını bilinirliği, korunması için afet ve acil durumlarda dahil olmak üzere çalışmış, politika geliştirme, destek oluşturma çalışmalarında çocukların durumunun önceliklendirilmesi konularında görev aldı. Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı mezunudur ve eğitim formasyonuna sahiptir.

Bu özel günde farkındalık yaratmak için İstanbul’da Kız Kulesi ve Galata Kulesi, Ankara’da Atakule, Eskişehir Masal Şatosu’nun yanı sıra Göbekli Tepe, Ankara Cumhuriyet Müzesi, Çorum Hattuşa Surları, Patara Ören Yeri, Efes Celcus Kütüphanesi ve Hadrian Tapınağı ve İstanbul Arkeoloji Müzesi gibi tarihi yapılar mavi ışıkla aydınlatıldı. Çalışmalarımın odağında her zaman “Her çocuk için eşitlik” mottosu vardır.

UNICEF, dezavantajlı durumdaki çocuklara ulaşmak için dünyanın en zorlu bölgelerinde çalışmalar yürütüyor. 190 ülkede ve bölgede herkes için daha iyi bir dünya adına tüm çocuklar için çalışıyoruz. Bu sene, UNICEF Türkiye İyi Niyet Elçisi Tuba Büyüküstün’ün de aralarında olduğu UNICEF İyi Niyet Elçileri, UNICEF destekçileri, sanatçılar ve kanaat önderleri #DünyaÇocukGünü ve #WorldChildrensDay etiketiyle sosyal medya üzerinden yapacakları paylaşımlarla çocuk haklarına dikkat çekti.

SAĞLIKLI GENÇLER SAĞLIKLI GELECEK

Bizler bugün her çocuk için, daha yeşil ve sağlıklı bir gelecek için çabalıyoruz. Her çocuk sesini duyurabilmeli. Her çocuk ayrımcılığın olmadığı bir gelecekte yaşamayı hak ediyor. Bu yıl UNICEF ve Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ortaklığında düzenlenen Ulusal Çocuk Forumu, tüm illerde çalışmalarını sürdüren İl Çocuk Hakları Komiteleri’nden temsilci gençlerin dijital olarak katılımlarıyla gerçekleşti. ‘Sağlıklı Gençler Sağlıklı Gelecek’ teması üzerinden TBMM’ye sunulmak üzere görüş ve önerilerinin yer aldığı bildirgelerini hazırladı. Bu da hayli önemli ve faydalı bir çalışma oldu.

ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİNE UYULSUN, ÇOCUKLAR VE GELECEK KORUNSUN

Elvan Kakıcı Şimşek

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezunu olup Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde özel hukuk alanında yüksek lisans yaptı. 2003-2005 yılları arasında Londra’da bir hukuk bürosunda çalıştıktan sonra 2007’den bu yana Kakıcı Şimşek Hukuk Bürosu’nun kurucu ortaklarındandır. Sosyal sorumluluk projelerini desteklemekte ve ‘toplumsal cinsiyet eşitsizliği’ kavramı üzerinde Türk toplumundaki kadının yeri konusunda yapılan her türlü sosyal farkındalık çalışmalarının gönüllü destekçisi oldu.

Her çocuk ailelerin ve toplulukların içinde, şiddetten uzak ve tıpkı diğer çocuklar gibi gelişme fırsatlarına sahip bir biçimde yaşamayı hak ediyor. Dünyada çocuk haklarından mahrum kalan ve şiddet içeren ortamlarda yaşayan 400 milyondan fazla savunmasız çocuk var. Çocuklar geleceğimizdir. Sağlıklı, akıllı ve bilinçli nesiller yetiştirmek tüm devletlerin isteyeceği bir konudur. Bunun sağlanabilmesi için Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde çocuk hakları ve bu hakların korunması için asgari şartlar belirleniyor ve dünyanın her yerindeki çocuklara, bahsedilen asgari şartlara göre bir yaşam sağlanıyor. Bu sözleşmeye uyulmalı ki çocuklarımız ve geleceğimiz korunsun.

ÇOCUKLARIN İNSAN HAKLARI

Çocuk hakları temelde insan haklarının bir uzantısıdır. Buna, çocukların insan hakları da diyebiliriz. Çocuğun ırkı, dini, dili, yaşı, cinsiyeti, maddi durumu fark etmeksizin; fiziksel, ruhsal, ahlaki, duygusal, sosyal ve zihinsel bakımlardan özgürce ve sağlıklı bir biçimde gelişebilmesi için hukuk kuralları ile korunan menfaatleridir. Bu menfaatlere; yaşama hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı, isim ve vatandaşlık hakkı, dernek kurma özgürlüğü ve diğer insan hakları örnek olarak verilebilir.

BUGÜNÜN ÇOCUKLARI KAYIP NESİL OLMAMALI

Damla Kunç Koçman

Coachman Eğitim ve Danışmanlık’ın kurucusu, yazar, eğitmen, profesyonel koç (PCC) olan Damla Kunç Koçman, 8-12 yaş aralığındaki çocuklar için bilim kurgu kitabı yazıyor.

Dünya genelinde de var olan eşitsizliklerden en çok zararı yeterli kaynağa sahip olamayan çocuklar görür. En fazla bedeli ödeyecek olan bu çocuklar, salgın tehdidi geçtikten sonra da en az kaynağa sahip olanlar olacak. Bu nedenle, pandeminin geleceğe yansıyan yankısı bu çocuklarda daha fazla olacaktır. Bugünün çocukları ve ergenlerinin yaşamları boyunca kendilerini küresel bir pandeminin gölgesinde ‘kayıp nesil’ olarak görmemeleri için küresel olarak sorumluluk almalıyız.

PANDEMİ 1 MİLYAR 600 MİLYON ÇOCUĞUN EĞİTİMİNİ OLUMSUZ ETKİLEDİ

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’ya göre pandemi, yaklaşık 1 milyar 600 milyon çocuğun eğitimini etkiledi. Bu da demek oluyor ki, dünyadaki öğrenci nüfusunun %90’ı okula gidemedi. Eğitimin etkili olarak yapılamaması günümüz çocuklarının bilişsel, duygusal ve sosyal becerilerinin gelişimi ile gelecekteki başarılarını da etkileyecektir.

Oysaki eğitim, çocukların en önemli haklarından biridir ve online eğitim sistemine geçildiği şu günlerde bilgisayar ve internet imkanı olmayan çocuklar için en kısa zamanda alternatifler üretilmeli. Gezici kütüphanelerle çocuklar, çeşitli kaynaklara ulaşabilmeli. Uzun vadede ise krizden en çok etkilenen çocukların dikkatle değerlendirilmesi ve kayıpları telafi edebilecek tedbirlerin alınması gerekiyor.