Giriş
Bir yabancının, çocuğunuzun odasının penceresinin önüne park ettiğini ve içeriyi gözetlediğini hayal edin. Son derece tedirgin edici olan bu davranış, dijital ekosistemde her gün oluyor.
Mobil uygulamalar, sosyal medya araçları, oyunlar ve daha fazlası…
Mobil uygulamalar sizleri büyük şaşkınlığa uğratabilecek bir ölçekte çocukları gözetliyor. Amerika’da dolandırıcılık ve dijital istismar üzerine çalışmalar yapan yazılım şirketi Pixalate tarafından yeni ve büyük bir araştırma gündeme geldi.
Bu araştırma, çocuklar tarafından kullanılması muhtemel en popüler 1000 iPhone uygulamasının üçte ikisinden fazlasının kişisel verileri toplayarak reklam endüstrisi ile paylaştığını ortaya koydu. Keza Android’te bulunan popüler çocuk uygulamalarının da yüzde 79’u aynı şeyi yapıyor.
Angry Birds 2, Candy Crush, Saga gibi oyunların yanı sıra boyama ve sayısal zekayı geliştirmeyi hedefleyen diğer uygulamalar da inanılmaz veriler depoluyor. Çocukların genel lokasyonlarını ve diğer tanımlayıcı bilgilerini alıyorlar. Bu verileri ilgi alanlarını takip edebilecek, ne satın almak isteyebileceklerini öngörebilen yapay zekâ teknolojilerine satıyorlar.
Apple ve Google uygulama mağazaları bu konuda nasıl bir önem alıyor?
Araştırmalar, birçok çocuğun verileri bazı benzersiz ve zararlı şekillerde kötüye kullanıma açık olduğunu gösteriyor. Nitekim birçok çocuğun reklamları içerikten ayırt edemediğini ve izleme teknolojisinin pazarlamacıların genç beyinleri mikro hedeflemesine olarak tanıdığını gösteriyor.
Çocukların verileri "nitelikli veri"
Senelerdir veriler hakkında yüzlerce hatta binlerce şey yazılıp çizildi. Bu noktada büyük verinin ne olduğunu anlatmayacağım. Büyük verinin işlenmesinden daha değerli bir unsur var çünkü. Hassas ve nitelikli veri. Herhangi bir veriden daha değerli ve hassas olan veri olarak da tanımlanabilir bu veri türü.
Daha anlaşılabilir olması adına şöyle özetlemek istiyorum:
Her gün alışveriş merkezine giden ve bir kahve dükkanından kahve alan 34 yaşındaki bir insanın verisi genel bir veri olarak tanımlanabilirken,
Her gün saat 10:00 ile 11:00 saatleri arasında Candy Crush oynayan 8 yaşındaki erkek bir çocuğun verisi hassas veri olarak tanımlanır.
Ya da İstanbul’da yaşayan, 25 yaşında olan ve ovulasyon dönemine giren bir kadının verisini depolayan Flo ya da Pepapp gibi uygulamalar bu veriyi hassas veri olarak depolayabilir.
Kısaca genel veriden daha erişimi zor ve ayrıştırılmış bir veri diyebiliriz nitelikli veriye.
Çocukların verilerini korumak mümkün mü?
İşte tam bu noktada mahkemelerin kesin vererek bu kararı uygulamaları gerekiyor. Örneğin Türkiye genelinde bir yasa yürürlüğe girse ve “Teknoloji şirketlerinin ebeveyn izni olmadan 13 yaşın altındaki çocuklar hakkında kişisel bilgi toplaması yasaktır.” Hükmü kesin suretle geçerli olsa, mobil uygulamalar Türkiye’de ebeveynlerden doğrudan izin almadan veri toplayamaz.
Girişimcilerin ve geliştiricilerin çocuk gizliliği yasalarına hakim olmasını yardımcı olmayı hedeflemek için yola çıkan Londra merkezli SuperAwesome’a göre bir çocuk 13 yaşına geldiğinde, çevrimiçi reklam şirketleri onlar hakkında ortalama 72 milyon veriye sahip oluyor.
Yanlış okumadınız, yetmiş iki milyon.
Pixalate adlı yazılım şirketi, çocuklara yönelik uygulamaları belirledikten sonra her bir uygulamanın kişisel bilgileri nasıl ele aldığını inceledi ve en önemlisi, her birinin reklam endüstrisine hangi verileri gönderdiğini ortaya koydu. Pixalate’in belirlediği tüm uygulamaların yüzde 7’si ya konum ya da internet adresi verisi topladığını belirledi.
Mobil cihazlarda önem almak mümkün, peki ama nasıl?
Üçüncü taraf uygulamaların, çocuğunuzun kişisel verilerine erişimi engelleyecek, istenmeyen reklamların önüne geçecek ve yetişkinler için toplanan verilerin çocuğunuza erişmesinin önüne geçecek bazı önemler sıraladım.
- Çocuğunuz için daha önce kullanılmamış, herhangi bir yetişkin verisi toplamamış sıfır bir cihaz satın alın.
- Çocuğunuzun sahip olduğu tablet veya telefona indirilen her mobil uygulamayı takip edin ve gizlilik ayarlarını kontrol ederek herhangi bir veri toplamasının önüne geçin.
- Mümkünse Premium üyelik kullanarak, çocuğunuzun reklam tüketmesine engel olun. Daha önce de bahsettiğim gibi, çocuklar reklam ile gerçekliği birbirinden ayırt edemez.
- Zaman zaman yüklü olan oyun ve benzer uygulamaların veri toplama ayarlarını değiştirip değiştirmediğini kontrol edin. Bu ayarlar genellikle otomatik güncellemelerle kullanıcının tekrar karşısına çıkarak izin istemek suretiyle veri toplamayı amaçlayabilir ve çocuğunuz masumiyetle “İzin ver” butonuna basabilir.
