Giriş
2011’de Suriye’deki iç savaştan Lübnan’a sığınan Suriyelilerin sayısı kayıtlı rakamlara göre 805 bin, gayrı resmi rakamlara göre 1.5-2 milyondu. Lübnan’ın nüfusunun o dönem 4.7 milyon kişi olduğu düşünülürse bu çok büyük bir rakamdı. Haliyle Suriyelilerin varlığı Lübnan ekonomisini darmaduman etti.
Lübnan hükümeti, mülteci nüfusa sağlık, eğitim ve altyapı gibi temel hizmetler sağlamak için kaynaklarının önemli kısmını ayırmak zorunda kaldı. Dünya Bankası’na göre, Lübnan’ın bütçe açığı 2010 yılında Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’nın yüzde 3.4’ünden 2019’da şaşırtıcı bir şekilde yüzde 11.2’ye yükselerek küresel olarak en yüksek seviyelerden birine ulaştı.
Artan açık, kamu maliyesini zorladı, hükümetin kritik sektörlere yatırım yapma kapasitesini sınırladı ve uzun vadeli ekonomik büyümeyi engelledi. Zaten kıt olan mal, gıda ve servise olan talep artınca, fiyatlar ve dolayısıyla enflasyon da rokete bağladı. 2010’da yüzde 4 olan yıllık enflasyon, bugün yüzde 264’e fırladı.
İşgücü piyasası da etkilendi, Suriyeli mülteciler genellikle düşük vasıflı işlerde daha düşük ücretlerle çalıştığı için, Lübnanlı gençler arasındaki işsizlik oranı yüzde 6.4’ten yüzde 13’e yükseldi. Enflasyonist baskı özellikle temel gıda, konut ve sağlık hizmetlerini etkileyerek Lübnanlıların satın alma gücünü neredeyse yok etti. Her 4 Lübnanlıdan 1’i, son 10 yılda sınıf atladı, ama geriye doğru.
Yani orta sınıftan, fakir sınıfa geriledi. Ekmek fiyatı 3 kat ve yakıt fiyatı 4.5 kat arttı. İnsanlar çok öfkeliydi.
POLİTİKA DEĞİŞTİ
Ve sonra ne oldu? Lübnan politika değişikliğine gitti. BM’ye göre, sadece nisan ayında ülke genelinde Suriyelilere yönelik en az 73 baskın düzenlendi.
Geçen ay da bu baskın rakamı 100’e yaklaştı. Mülteci kampları abluka altına alındı. Ordu, Lübnan vatandaşı olmayanların belgelerini incelemek için kontrol noktaları kurdu, yasal ikametgahı olmadığı tespit edilen binlerce Suriyeliyi tutuklayıp sınır dışı etti.
Sosyal İşler Bakanı Hector Hajjar, mültecilerin Lübnan nüfusunun yüze 40’ını oluşturduğunu ve bunu “dünyadaki hiçbir ülkenin kabul etmeyeceğini” söylerken haksız değildi. Gerçi 10 yılda, mültecileri kendi topraklarında ağırlamak için Avrupa Birliği’nden 860 milyon euro almışlardı ama o da kâr etmedi. Şu an Lübnan “ekonomik kriz içinde insani kriz” yaşıyor.
Ve çözümü, Suriyelileri hızla ülkelerine geri göndermekte buldu. Ama kolay değil. Ortada parçalanan aileler, çocuklarından koparılanlar var. Ülkesine döndüğünde hapis ve idam cezası alacak olan muhalifler var.
Gitmek istemeyen onbinlerce Suriyelinin sokakları kasıp kavurması da an meselesi.
