Giriş
Mustafa Kemal Atatürk döneminde Türkiye ile Afganistan arasında çok güçlü ilişkiler kurulmuştu. Ülke son 50 yılda din eksenli yönetimler ve gerici yapıların etkisine girdi. Dünyadan izole oldu. Önce Sovyetler Birliği ardından Amerika Birleşik Devletleri’nin işgali altında kaldı. Bugün zenginlikleri yağmalanmış, iyice fakirleşmiş, altyapısı mahvolmuş bir yer görünümünde. Radikal gruplar kol geziyor, geniş bir coğrafyaya uyuşturucu ve insan trafiği hakim. Taliban, aşırı dinci uygulamalarıyla ülkede sosyal hayatı şekillendirmeye çalışıyor.
Ülkedeki laik çevrelere ve çeşitli hedeflere terör saldırıları düzenliyor. Kız çocuklar okula gidemiyor. Afganistan bugün Hindistan, İran, Çin, Pakistan, Rusya ve Batı’nın ciddi rekabet yaşadığı bir yer. İstihbarat savaşları, gizli operasyonlar, yerel halkı kışkırtan, terör eylemlerini destekleyen bir ortam var.
Barış ve istikrar hâlâ oldukça uzak. Bölgede çok asker kaybeden ve korkunç harcamalar yapan ABD, bir süredir oradan çıkmanın yollarını arıyordu. Çekilme planı Joe Biden tarafından uygulamaya konuldu. ABD askerleri bulundukları Bagram Üssü’nü terk edecekler.
Kabil Havalimanı’nın güvenliğini yöneten Tuğgeneral Kazım Öndül ile 2005’teki Afganistan ziyaretimde tanışmıştık. TSK’dan ayrıldıktan sonra havayollarında göreve başlamıştı. Yardımcı pilot olarak uçtuğu Boeing 747, Bişkek Havalimanı’na inişte kırıma uğradı. Kazada hayatını kaybeden Öndül’e bir kez daha Allah’tan rahmet dilerim.
Washington ile Ankara, yeni dönemde Uluslararası Kabil Havalimanı’nın güvenliğini Türkiye’nin sağlaması konusunda görüş birliğine vardı. Türk tarafı bunun olabilmesi için NATO’nun mali, siyasi ve lojistik destek sağlamasını talep etmişti. Milli Savunma Bakanlığı bu konuda henüz resmi açıklama veya bilgilendirme yapmadı fakat Türkiye’nin isteklerinin belli kısmının karşılanacağı anlaşılıyor.
Afganistan operasyonunda yer almayı kabul etmek Ankara bakımından NATO ve ABD ile zayıflayan ilişkileri ve güven bunalımını aşmak yönünde adım olarak görülüyor. Washington ve NATO ülkeleri de kendi kamuoyları açısından riskli bölgeden askerlerini çekmiş olmanın konforuna sahipler. Konu, ABD’deki Türkiye karşıtlığının dozunu düşürmek açısından da faydalı bulunuyor.
Türkiye, Afganistan’da farklı çevrelerde güvenilen bir aktör olarak kabul ediliyor. Halk, Türk askerine saygı duyuyor. Riskli mahallelerden geçen bazı NATO askerlerinin araçlarına Türk bayrağı çekerek ilerlediklerini biliyorum. Libya’dan Suriye’ye, Balkanlar’dan Kafkaslar’a kadar geniş bir coğrafyada temsiliyet gösteren Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) Türkiye’nin hak ve menfaatlerinin korunmasında önemli rol üstleniyor.
Diğer taraftan askerimizin şartları ve çerçevesi iyi belirlenmeyen bir ortamda, hele Afganistan gibi aşırı riskli bölgede görev yapmaya devam edecek olması beni düşündürüyor. IŞİD (DAEŞ) ve El Kaide ile mücadelede çok vatandaşımızı kaybettik.
Afganistan’da kazalar ve terör saldırılarında da şehitlerimiz oldu. Üstelik Türkiye’nin terör örgütlerine karşı mücadelesi Batı kamuoyunda yeterince anlaşılamadı. Hatta Türkiye bu örgütlerle aynı kareye konulmaya çalışıldı. Güvenlik kaygılarından ötürü bazı ülkeler temsilciliklerini kapatırken TSK’nın Afganistan’da kaotik bir ortamda sıkışmasından endişe ediyorum.
