Giriş
Koronavirüse karşı aşı geliştirme çalışmaları son aşamaya geldi. Birden fazla girişimin ciddi sonuç verdiğini görüyoruz. Bunlar arasında en fazla konuşulan, ABD’li ilaç şirketi Pfizer ve Alman BioNTech’in birlikte geliştirdikleri aşı oldu.
Pfizer, dünyanın en tanınmış şirketlerinden biri. BioNTech de Almanya gibi kuralların son derece sıkı denetlendiği bir ülkede faaliyet gösteriyor. ABD, Avrupa Birliği başta olmak üzere dünyanın önemli ülkeleri şimdiden milyarlarca dolarlık sipariş verdi. Diğer tarafta Rusya’daki Gamalaya Enstitüsü tarafından geliştirilen Sputnik V ve Çinlilerin Sinovac aşısı piyasaya sunulmak üzere.
Bu arada “CoVId-19 Türkiye Platformu” adı altında yerli imkânlarla geliştirilen 17 çalışmanın testleri devam ediyor. Bunların dışında ABD’li Moderna ile İngiliz AstraZeneca/Oxford’un aşı çalışmalarından da iyi haber geliyor. Moderna, dün aşının yüzde 94.5 oranında etkili olduğunu iddia eden bir açıklama yayınladı. Bütün bu gelişmeler bu yılın sonundan itibaren ancak 2021’e sarkacak şekilde kullanıma hazır aşılar bulunacağını gösteriyor.
“Peki biz bunlardan hangisine erişebiliriz?” diye sorarsanız, ben öncelikle Çin ve Rus aşılarının temin edilebileceğini tahmin ediyorum. Zaten Türkiye bu aşıları, gecikmeden alabilmek için saha çalışması aşamasında program ortağı olmuştu. Pfizer ve BioNtech’in ürününü alabilmek için çaba gösterileceğini tahmin ediyorum.
Sağlık Bakanı Prof. Dr. Fahrettin Koca, BioNTech kurucu ortağı Prof. Dr. Uğur Şahin ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Almanya’da kurulu şirket Türkiye’den gelecek talebe de yanıt vermeye çalışacak. Ancak bu konuda kesin bir şey söylemek için henüz erken. Yerli aşının ise 2021’de kullanılmak üzere onay alabilmesi için insanlı testlerin tamamlanması gerekiyor. Ben ithal aşıların gelecek yılın ilk aylarından itibaren Türkiye’ye ulaşabileceğini tahmin ediyorum. İlk etapta sağlık çalışanları ve risk grubundakiler aşılanır diye düşünüyorum. Ülke nüfusunun önemli kısmının aşılanması büyük ihtimalle yıl içine yayılır.
Aşı tedavi etmez!
Koronavirüse karşı aşıların ortaya çıkmasıyla bu konuda zaten rahat davranan insanlar iyice rehavete kapılacaklar diye endişe ediyorum. Unutmayalım ki aşı, virüse yakalananların tedavi edilmesi için kullanılan bir şey değil.
Hastalığa yakalanmayalım diye geliştiriliyor. Aşı ile ilacı karıştırmamak gerek. O nedenle aşının yaygın olarak uygulanacağı zamana kadar maske, mesafe, hijyen kuralına harfiyen uyulmalı. Lojistik meselesi, yani aşıların dünyanın dört bir yanına dağıtılması uzmanları kara kara düşündürüyor.
Aşının bozulmaması için eksi 60 ila eksi 80 aralığında bir ortamda muhafaza edilmesi gerekiyor. Bu ancak özel soğutucularla mümkün. Türkiye tıpkı ventilatör konusunda olduğu gibi soğuk zincir cihazlarının üretimi konusunda da dünyada öncü olabilir. Türk şirketlerinin bu alanda ciddi bilgi birikimi ve becerisi var.
