Dünya tehlikeli döneme girdi

Birkaç gün önce hayatını kaybeden Sovyetler Birliği’nin son Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, mimarı olduğu “Açıklık” ve “Yeniden Yapılanma” politikalarıyla ülkesinin dağılmasının önünü açmıştı. Ülkenin temel niteliklerine aykırılıklar taşıyan reform programı, çözülmeyi beraberinde getirmişti. SSCB fiilen sona erince geçmişte bu cumhuriyetin parçası olan Azerbaycan, Kazakistan, Ermenistan, Özbekistan, Türkmenistan gibi ülkeler birer birer bağımsızlıklarını ilan etti. Daha önce Varşova Paktı üyesi olan Polonya, Çekoslovakya gibi Doğu Avrupa ülkeleri de hızla Moskova’dan uzaklaştı.

Amerika Birleşik Devletleri’nin açık hakimiyetiyle geçen neredeyse 20 yıllık son süreçte küresel dengeler iyice bozuldu. Dünyanın birçok ülkesinde açlık ve yoksulluk derinleşti, gelir dağılımı bozuldu. Silahlanma yarışı azalmadı. Uluslararası düzeyde demokrasi, insan hakları standartlarında gerilemeler yaşandı. ABD; Libya, Irak ve Afganistan’ı işgal ederek bu ülkeleri çıkmaza sürükledi. Hangi kritere bakarsak bakalım 1980’lerden daha yaşanır bir dünyada olduğumuzu söyleyemeyiz. Zenginler daha zengin, fakirler daha fakir oldu.

Küresel kaynaklar birkaç ülke tarafından adeta talan edildi. Denizler, okyanuslar kirlendi, kuraklık büyük boyutlara ulaştı. Sömürgecilik yeni yüzüyle devam etti; ırkçılık, yabancı düşmanlığı hortladı. Milyonlarca kişi göçmen durumuna düştü. Avrupa ülkeleri hiç istemedikleri halde olası Rus işgali korkusuyla milyarlarca dolarlık ek silah alım programı başlattı. Rusya’nın ABD politikaları ve NATO genişlemesini gerekçe göstererek Ukrayna’yı işgaliyle yeni bir sürece girildi.

Daha düne kadar dünyada olup biten bütün felaketlere sırtını dönen Avrupa, bugün tam anlamıyla gerçek bir kaos yaşıyor. Çatışmalar kışa kadar sürerse yaşlı kıta resmen karanlığa gömülecek. İnsanlara “fazla duş almayın, klimaları kapatın, gereksiz araç kullanmayın” uyarıları yapılıyor. Çip yok, kritik madenlere ulaşılamıyor, üretilen mallar konteyner yokluğu nedeniyle sevk edilemiyor. Muazzam bir ticaret savaşı var. Ambargolar havada uçuşuyor.

Çekişmelerin nelere gideceğinin işaretleri geliyor. Birleşik Krallık ve Fransa arasında rekabet, balıkçılık hakları dahil pek çok düzeyde sürüyor. Daha bir iki gün önce Polonya, Almanya’dan II. Dünya Savaşı tazminatı olarak 1.3 trilyon dolar istedi! Ankara ile Atina arasında çok tehlikeli şeyler yaşanıyor. ABD, NATO içindeki müttefiki Türkiye’ye karşı Yunanistan’ı olağanüstü şekilde silahlandırdı. Ege ve Doğu Akdeniz’de tansiyon iyice yükseldi.

ERDOĞAN’IN ROLÜ

Asya’da durum iyi değil. Çin’in ne yapacağı kestirilemiyor. Çin’in yakın bir tarihte zor kullanarak Tayvan’ı ilhak etmeyeceğinin garantisi yok. Anayasası gereği yurt dışına asker ve silah gönderemeyen Japonya, köklü bir paradigma değişikliğine gitmeyi tartışıyor. Japon hükümeti, Rus ve Çin yayılmacılığına karşı ciddi silah yatırımı yapma kararı aldı.

Bu kadar büyük sarsıntı ve savrulma arasında Türkiye’nin rolünün çok önemli olduğuna inanıyorum. Bölgemizin istikrara kavuşması, küresel düzeyde taşların yerine oturması açısından da belirleyici. Mevcut gelişmeler ışığında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bu ayın ortalarında New York’ta Birleşmiş Milletler marjında gerçekleştireceği temas ve katılacağı zirvelerin son derece kritik sonuçlar doğuracağını düşünüyorum.