Giriş
Dünyanın en büyük ve köklü havacılık kuruluşlarından Boeing’in 737 Max serisi başta olmak üzere bazı uçaklarında ortaya çıkan sorunlar, korku ve endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Piyasaya yeni sürülen ulaşım araçlarında bazı teknik sorunların yaşanması bir sürpriz değil. Ancak özellikle uçaklar söz konusu olduğunda sorunlar genellikle testler sırasında vahim kazalara ve olaylara yol açmadan tespit edilir ve giderilir.
Uçakların üretim, sertifika ve nihai onay almaları uzun süreçleri gerektirir. Uçaklar bu nedenle pahalı mühendislik ürünleridir. Aslında iki ölümlü kazada yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olan Boeing 737 Max uçakları da uzun testlere tabi tutulmuş ve Amerikan Federal Havacılık İdaresi’nin (FAA) onayı sonrasında müşterilere teslim edilme izni alabilmişti. Son iki büyük kaza Boeing’in hataları ve kusurları kadar denetimler sırasında FAA’in de affedilmez yanlışları olduğunu göstermişti.
Kısa süre önce Boeing ve FAA, Boeing 737 Max uçaklarında sözü edilen bütün sorunların giderildiğini savunmuştu. Ancak bundan iki hafta kadar önce Amerika Birleşik Devletleri’nde Alaska Havayolları’na ait bir 737 Max 9 uçağının acil çıkış kapısı uçak havalandıktan kısa bir süre sonra havada patladı. Uçak henüz kritik irtifaya ulaşmadan yaşanan bu olayda biraz da mucize eseri kaptan pilot uçağı yere indirmeyi başardı. Kimse ölmedi. Ancak bu kapı, uçuşun ortalarında bir yerde yerinden fırlasa veya patlasaydı uçak infilak edebilir veya yere çakılabilirdi.
SÜREKLİ SORUN BİLDİRİYOR
Havayolları 737 Max’leri, önceki serilere oranla daha düşük olan işletme maliyetleri nedeniyle tercih ediyor. Ayrıca bunlar Airbus’ın A320 neo modellerine alternatif olarak görülüyor. Dünya çapındaki şirketlere şu ana kadar bin 370 Boeing 737 Max uçağı teslim edildi, 4 bin 300 uçak daha teslim edilmek üzere üretim aşamasında.
Geçen sene sadece ABD’deki havayolu kuruluşları 737 Max uçaklarıyla ilgili bin 300 teknik sorun bildirmiş. Bunların bazıları küçük çaplı bazıları ise çok ciddi problemler. Merkezi yakıt tankını olası yıldırım çarpmalarına karşı koruyan yalıtım malzemelerindeki sorunlar bunların en ciddileri arasında gösteriliyor. Uçakların kimi parçaları Spirit AeroSystems gibi tedarikçileri tarafından üretiliyor.
Ancak üretimi kim yaparsa yapsın sistem uyumu ve hatasız uygulama Boeing’in sorumluluğunda. Boeing iki büyük kaza nedeniyle havayollarına ve yakınlarını kaybedenlerin ailelerine yaklaşık 2.5 milyar dolar tazminat ödemiş, şirketin borsada işlem gören hisselerinde milyarlarca dolarlık kayıp yaşanmıştı. Boeing’in yeni CEO’su David Calhoun göreve geldiğinde hatalardan ders aldıklarını söylemiş ve “her alanda daha iyi olacaklarına dair” söz vermişti. Ancak şirket bugüne kadar kendilerine güvenen havayolu kuruluşlarını çok zor durumda bıraktı, havacılığa gönül vermiş insanlarda hayal kırıklığına yol açtı.
Milyonlarca yolcunun uçuşa kuşkuyla gitmelerine neden oldu. Uçuş korkularını tetikledi. Boeing sadece belli bir tipteki uçağın durumunu masaya yatırmamalı, şirket kültüründen mühendislik kapasitesi ve işçilik uygulamalarına kadar her şeyi baştan sona gözden geçirilmeli.
