Giriş
Pandemi döneminde gıda gibi hayati alanlarda dünyada kendi kendine yeterli olmak başlı başına bir zenginlik olarak kayda geçti. Bağımlı olmanın stratejik açıdan ne kadar riskli olduğu görüldü. Türkiye’nin tarımsal zenginliği ve potansiyeli çok büyük. Buna karşın istediğimiz hedefleri bir türlü tutturamıyoruz, maliyetler yüksek; çiftçi kazanamamaktan, vatandaşlar yüksek fiyatla ürün almaktan şikâyetçi. Ülkemizi büyük çapta ithalat yapan ülke olmaktan çıkarıp yeniden üreten, ihraç eden konuma taşımamız şart.
Zira 2050’de nüfusumuzun ihtiyacı için yüzde 50’lik üretim artışına ihtiyacımız var. Sürdürülebilir tarımı yaygınlaştırıp kurumsallaştırmamız, daha az kaynakla daha çok tarım yapmayı öğrenmemiz lazım. Son dönemde market raflarındaki fiyatlar, sorunun asıl nedeni gibi görülüyor. Bunun ciddi bir mesele olduğu doğru ancak meselenin asıl çözümü bence tarlada. Temel gıda ürünlerindeki KDV’nin yüzde 1’e çekilmesi güzel bir adım oldu. Fakat bir dizi alanda daha çok çalışmalıyız.
Çiftçiye-köylüye, yetiştiriciye daha fazla kulak vermeliyiz. Maliyet ve üretim süreçlerini çok iyi takip etmeliyiz. Tarımı ve hayvancılığı yeniden sevmeli ve sevdirmeliyiz. Çiftçi ürüne ve tarlaya küsmemeli. Açlığı, yoksulluğu ve şehirlere göçü engellemek açısından da tarımda gerçekleştireceğimiz hamleler çok önemli. Batılı ülkelerde her ev, otel ve restaurant atıklarını sonuna kadar kullanıyor ve neredeyse kompost gübre fabrikası görevi üstleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın öncülük ettiği “Sıfır Atık” projesinde ciddi yol alınmıştı.
Benzer projeler evsel atıklar için de geliştirilmeli. Tarım Bakanlığı’nın İklim Raporu’na göre toprak verimliliği 10 yılda yüzde 23 azaldı. Gelecek 30 yılda tarımsal verimlilikte yüzde 25 düşüş olacak. Kuraklık riski hâlâ ciddi boyutta. Meteoroloji Genel Müdürlüğü geçen yılın kuraklık haritalarını yayınladı. Güneydoğu Anadolu bölgemizde durum vahim. Türkiye buğdayın yaklaşık yüzde 15’ini, kırmızı mercimeğin yüzde 75’ini buradan sağlıyor.
EN ZENGİNLER TARIMDA!
Avrupa’nın en büyük tarım üreticisi kim biliyor musunuz? Geniş topraklara ve elverişli iklime sahip İspanya, Fransa veya İtalya değil. Avrupa’nın bir numaralı gıda üreticisi, 100 milyar dolarlık ihracatla Hollanda! Hatta dünya çapında ABD’den sonra ikinci sırada. Kullanılabilecek toprak alanları çok sınırlı, nüfus dağılımı çok sıkışık, sürekli sular ve seller altında bir yer. İşgücü pahalı.
Buna rağmen uluslararası düzeyde müthiş bir rekabet gücü var. Dünyada borsayı ilk kuran ülke. Shell, ING Bank, Philips gibi güçlü küresel markalara sahip. “Biz zaten zenginiz, endüstrileşmiş bir ülkeyiz. Gıdayı da ithal ederiz” demeden dev bir üretici hâline geldiler. Bir numaralı avantajları bilim ve teknoloji kullanmaları. “Precision agriculture” denen, enformasyon teknolojilerini kullanarak tarım yapıyorlar.
Toprakta milimetrik ölçüm yapıp suyu optimum düzeyde kullanıyorlar. Zararlıları ve sorunları termal kamera ile tespit ediyorlar. Neredeyse hiç antibiyotik kullanmıyorlar. ABD’deki Silikon Vadisi’nin bir benzeri Wageningen Üniversitesi (Food Valley) tarafından oluşturuldu. Nitelikli ziraatçı ve veteriner yetiştiriyorlar. Son söz olarak şu çarpıcı bilgiyi paylaşayım; Hollanda’da en zenginlerin beşte biri tarım sektöründe faaliyet gösteriyor!
