Giriş
Ukrayna-Rusya savaşı korkunç boyutlara ulaştı. Son analizler, savaşın tahmin edilenden uzun süreceği yönünde. Buna göç, gıda ve enerji krizi eklenince bütün ülkeler mevcut politikalarını gözden geçirmeye başladı. Diğer taraftan ABD’nin Ortadoğu’ya yönelik yaklaşımını değiştirmesi, İsrail-İran gerginliği, Doğu Akdeniz’deki gelişmeler kartların yeniden dağıtılmasına yol açtı.
Bu çerçevede Ankara’da çok kritik diplomatik temaslar devam ediyor. Türkiye’nin izleyeceği yol ve atacağı adımlar Avrupa ve ABD için olduğu kadar Ortadoğu açısından da önemli. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dün Beştepe’de Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ı (MSB) kabul etti.
Türkiye’nin 28 Nisan’daki Cidde ziyareti ile Türkiye-Suudi Arabistan arasında yeni bir dönem başladı. Yaklaşık iki aylık aradan sonra Riyad yönetiminden iade-i ziyaret gerçekleştirildi. Suudi Prens Muhammed bin Selman, kalabalık bir heyetle Ankara’ya geldi. Erdoğan ve Selman, önce Beştepe’de baş başa bir görüşme yaptı.
Daha sonra ilgili bakan ve yetkililerin katılımıyla heyetler arası toplantıya geçildi. Görüşmelerde iki ülke ilişkileri tüm boyutlarıyla değerlendirildi, ağırlıklı gündem ekonomi oldu. Ticaretten turizme, sağlıktan savunma sanayiine kadar farklı alanlarda iş birliğinin artırılması için atılabilecek adımlar konuşuldu.
Prensin ziyaretinden kısa süre önce Suudi Arabistan’dan bir dizi jest gelmişti. Suudi Havayolları Saudia uzun bir aradan sonra Türkiye seferlerini tekrar başlattı, Türkiye’ye yönelik seyahat kısıtlamaları da sona erdirdi. Suudi medya organlarında çok sık karşılaşılan Türkiye aleyhtarı yayınlar da son buldu. Suudi Arabistan ve Türkiye bir dizi nedenden ötürü sert şekilde restleşmişti.
Ortadoğu’daki farklı kamplaşmalar nedeniyle ilişkiler dibe vurmuştu. The Washington Post yazarı Suudi asıllı gazeteci Kaşıkçı’nın İstanbul’da feci şekilde öldürülmesi ve bu olayın ardında Suudi yönetiminin parmağının bulunduğuna dair işaretler nedeniyle Ankara çok sert çıkmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da olayın uluslararası ilişkiler ve hukuk çerçevesinde yakın takipçisi olmuştu.
GÖZLER YATIRIMDA
Suudi Arabistan, maalesef, insan haklarının ağır şekilde ihlal edildiği bir ülke. Ancak bu ülke dünyanın en büyük petrol üreticisi durumunda ve enerji krizinin ulaştığı boyut Suudi Arabistan ile ilişki kurulmasını zorunlu hâle getirdi. Ortadoğu’da zaten insan hakları kriteri esas alınacak olursa neredeyse hiçbir ülke parlak durumda değil.
ABD Başkanı Joe Biden da Muhammed bin Salman’ı geçmişte ağır sözlerle eleştirmiş olmasına rağmen Riyad ziyaretini ajandasına yerleştirdi. Ukrayna-Rusya savaşı nedeniyle yükselen petrol fiyatları Suudi Arabistan’ın kasasına bu yıl ilave 400 milyar doların girmesini sağladı! Birçok ülke bu yüksek ekonomik gücü yatırımcı olarak çekme arayışı içinde.
Ankara’nın Suudi Arabistan, İsrail, Mısır vb. bölgesel güçlerle diyalog kanallarını açık tutmasını çok önemli buluyorum. Türkiye gibi büyük ve iddialı bir ülkenin bir başkent ile kategorik olarak köprüleri yıkması söz konusu olamaz. Mısır ile beklenen adımlar henüz gerçekleşmedi fakat İsrail ile çok olumlu bir hava var.
Nitekim İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid’in -son anda bir değişiklik olmazsabugün Türkiye’ye gelmesi bekleniyor. Bir taraftan Azerbaycan ve İran, diğer taraftan İsrail ve Suudi Arabistan ile sürdürülen yapıcı görüşmelerle Türkiye’nin enerji arz güvenliğini sağlayıp vazgeçilmez bir geçiş ülkesi olacağına inanıyorum.
