Giriş
Geçen yılın ortalarında bu soru sorulduğunda çoğumuz “Evet” diyorduk, 2021 yılında pandeminin kontrol altına alınabileceğini düşünüyorduk. Elimizdeki verilere bakınca salgının bu yıl bitirilmesinin çok zor olduğu anlaşılıyor. ABD, Birleşik Krallık ve İsrail gibi bazı ülkelerde büyük başarı sağlansa da küresel ölçekte durum hâlâ çok vahim. Almanya ilk dönemlerde süreci iyi yöneterek örnek olmuştu; fakat sonra işler çığırından çıktı. Fransa’daki tablo da iyi değil. Türkiye’deki gelişmeleri hep birlikte yaşıyoruz.
Sağlık çalışanlarımız canla başla insanları kurtarmaya çalışıyor ancak onlar da tükenme noktasındalar. Kapanma önlemlerinin işe yaraması için test ve aşılama programımızın mutlaka hızlanması gerekiyor. Günlük 350 dolayındaki vefat sayısı ve yüksek vaka oranlarıyla hâlâ Covid’in en ölümcül yaşandığı ülkeler arasındayız. Türkiye, Çin’den beklediği aşıları bir türlü alamıyor. Ciddi bir gecikme var ve belki taahhüt edilen aşılar daha uzun süre gelmeyecek. Çin’in ana aşı kaynağı olarak belirlenmesi bugün elimizi kolumuzu bağlayan bir durum.
Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca haziran ayı sonuna kadar 40 yaşın üzerindeki vatandaşlarımızın aşılanmasının tamamlanmasını amaçladıklarını söylemişti. Mevcut şartlarda bu hedefi tutturabilecek miyiz, çok emin değilim. BioNTech şirketinden Prof. Dr. Uğur Şahin’in haziran ayına kadar vereceklerini söylediği 30 milyon doz aşının zamanında gelebilmesi hayati önemde.
Düşük gelir grubundaki ülkelerde ise durum korkunç. Hindistan’da şimdiye kadar 200 bin kişi koronavirüsten hayatını kaybetti, gerçek sayının çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor, günlük vaka sayısı 360 bin dolayında! İnsanlar yataklarında, sokaklarda ölüyor, krematoryumlarda ve mezarlıklarda gömülecek yer kalmadığı için boş alanlarda yakılıyor. 1.4 milyarlık Hindistan dünyanın en kalabalık iki ülkesinden biri; şu ana kadar ülkenin sadece yüzde 1.6’sı aşılanabildi.
Hastanelerde tedavi gören insanların en fazla ihtiyaç duyduğu şeylerin başında oksijen geliyor. Hindistan’da 50 litrelik oksijen, karaborsada 1.300 dolara çıkmış. Hastalara verilen Actemra (Tocilizumab) ilacı 4 bin dolara, Gilead Sciences tarafından üretilen ve çok etkili olduğu bildirilen Remdesivir’in fiyatı ise bin dolara kadar yükselmiş. Türkiye, elindeki imkânlarla Hindistan’a yardım elini uzatmalı. Gönderecek aşımız yok ancak tıbbi araç gereç ve bazı hastane donanımlarını sağlayabileceğimizi düşünüyorum.
Yoksul ülkelerde pandemi kontrol altına alınamazsa dünya için tehlike bitmeyecek. Seyahatler ve mal taşımacılığı yoluyla virüs taşınmaya devam edecek. ABD Başkanı Joe Biden az gelişmiş ülkelere daha fazla aşı gönderileceğini söylemişti ancak taşıma suyla değirmen dönmez. Aşının dünyanın tamamına ulaşabilmesi için şirketlerin ellerinde tuttukları fikri mülkiyet hakları (patentler) mutlak paylaşılmalı ve farklı noktalarda hızla üretilmesi sağlanmalı.
