Giriş
21 Aralık’ta Akademi 15’lik kısa listeyi açıklayacak. Oscar’da 2022’nin Uluslararası Film dalında biri Türkiye’den, diğeri Büyük Britanya’dan gönderilen iki Türkçe film yarışta: “Bağlılık Hasan” ve “Dying to Divorce”. Başvuran 92 film arasından 65’ini izleyerek bu kategorideki olasılıkları değerlendirip kısa liste şansı olanları ve en iyileri listeledim.
TÜRKİYE İÇİN NASIL BİR KARAR?
2021 Oscar’ları için özellikle “Hayaletler”in gönderilmemesi bir skandaldı. Eğer kurul tarafından seçilmiş olsaydı şimdi kısa listeye girmiş bir yerli filmi konuşuyorduk. 2022’de ise “Okul Tıraşı”nın kısa listede 5-10 arasında bir şansı olabilirdi. Ama tercih “Bağlılık Hasan”dı. Fakat alışık olduğumuz kararları düşününce aradaki fark o kadar da fazla değil işin doğrusu. Her ikisinin de değerlendirmeye girdiği Altın Küre’de Ferit Karahan’ın eseri Yabancı Dilde Film’de ilk 25’e kaldı.
Eğer kısa liste yaparlarsa her ikisinin de Amerikan dağıtımcısına satılma şansı var. Kaplanoğlu’nun “Bal”ı daha önce ilk 10-15’te olduğu söylenen bir filmdi. Bu yıl da bu aralığa ulaşmak için çaba gösterecek. Artık majör büyük festival çıkışları değerli hale geldi. 2022’de Berlin’den ziyade Cannes’dan fazlasıyla iddialı film mevcut…
CANNES’DAKİ KALİTE YARIŞI ETKİSİ ALTINA ALACAK
“Drive My Car”, “Kahraman” (“A Hero”), “6 Numaralı Kompartıman” (“Compartment No. 6”), “Dünyanın En Kötü İnsanı” (“The Worst Person in the World”), “Playground”, “Titane”, “Casablanca Beats” (“Haut et Fort”) 15’i garanti filmler. Bunlardan ilkinin haklarının Janus’a gitmesinin devamında açıkçası New York Film Eleştirmenleri Birliği’nden “Parasite”in bile kazanmadığı En İyi Film, Asya Pasifik Ödülleri’nden En İyi Asya Filmi Ödülü alması bir şeylerin göstergesi oldu.
Hamaguchi üzerine koya koya giden bir yönetmen. Locarno’da “Happy Hour” ile beş buçuk saatlik bir film olsa da Altın Leopar’a ulaşmıştı. Cannes ve Berlin ana yarışmaları derken 2021’de Cannes’daki filmiyle zirve yaptı. Açıkçası çok etkili imgeleri olan filmin Oscar’da Uyarlama Senaryo Ödülü’nü de zorlama ihtimali var. Ama National Board of Review’da ilk altıya bile girmedi.
Farhadi ise National Board Review’dan Yabancı Film ve Özgün Senaryo ödülleri aldı ki, İngilizce olmayan filmlerin bunlardan ikincisine ulaştığına çok alışık değiliz. Cohen Media Group’un “Let It Morning”i alması İsrail adayını kritik hale getirdi. Elbette İzlanda’nın A24’ündeki elindeki “Lamb”i de beklenmedik National Board of Review ilk beş girişine uzanabilmişti.
İKİNCİ TÜRKÇE FİLM BÜYÜK BRİTANYA ADAYI
“Ölümüne Boşanmak” (“Dying to Divorce”) ise günümüz Türkiye’sinde cinsiyetçi boşanma kurallarına dair üzerine uğraşılmış bir belgesel. Belgeseller girebilir gibi bir istatistik yok. Ama 2014’te İngiltere’de yarıştığı için Nihat Seven’in “Uzun Yol”u (2014) oradan gönderilmişti. “Kış Uykusu” (2014) varken bir şanstan söz etmek mümkün değildi. Bu sene ise Hot Docs’ta açılan filmin en azından Büyük Britanya vizyonu ile beraber bir konuşulma getirdiğini söylemek gerekiyor.
Ama 138 belgesel adayı arasında Norveç’te yaşayan Nefise Özkal Lorentzen’in “Seyran Ateş: Sex, Revolution and Islam”ının eğer bir Türkçe eser ilerleyecekse ondan fazla şansı olduğunu söylemek gerekiyor. Hem politik hem de sinemasal açıdan üzerine konuşulma oranı yüksek bir hikayesi var belgeselin. O da Kanada’nın önemli uluslararası belgesel festivalinde açıldı.
‘MUHTEŞEM GÜZELLİK’ KADAR CİDDİYE ALINACAK MI?
Diğer festivallerden girişlerin nasıl şekilleneceği merak konusu. Özellikle Netflix’in aldığı filmler arasında sadece “Tanrı’nın Eli” (“The Hand of God”) garanti. Sorrentino’nun filmi “Muhteşem Güzellik” (“La Grande Bellezza”, 2013) gibi üzerine koya koya gitmek istiyor. Cannes’dan ödülsüz döndükten sonra EFA, BAFTA ve Altın Küre’ye ulaşmıştı o. Ama o yıl genelde Fransa’dan yollanmayan “Mavi En Sıcak Renktir”e (“La Vie d’Adele”, 2013) eleştirmen ödüllerini kaptırmıştı. Bağımsız Ruh Ödülleri’ne platformu sebebiyle aday olmasa da Altın Küre ve Critics Choice ilk beşine girdi.
Yönetmenin en sağlam eserlerinden olduğu tartışmasızdı. Bu açıdan da 15 Aralık’ta tüm dünyada açılmasıyla ortalamaları da yükseltecek. Bu yılın “Roma”sı (2018) olmak için kolları sıvayacak. EFA’da beklendiği gibi 2021 Oscar adayı “Quo Vadis, Aida” (2020) zaferini yaşadık. Ama 2022 yarışından bir ödül çıksaydı Sorrentino’nun adını duyabilirdik. “Tanrı’nın Eli”, orada bir darbe almadı aksine tartışılabilecek ‘senaryo’ adaylığına da ulaştı. Netflix’in “A Prayer for the Stolen” ve “Zero to Hero”yla tökezleyeceği ise net gibi.
VENEDİK’İN DİĞER VAATLERİ
Venedik’ten onun peşine Endeavor Content’in dağıttığı “Costa Brava Lebanon”, “107 Anne” (“107 Mothers”), “Leave No Traces” takılacak. İlkinin Nadine Labaki’nin oynadığı çarpıcı bir feminist çıkış olduğunu söylemek gerekiyor. Gerçekten de Lübnan’ın bir bölgesinden felaket motifini eğip bükmekte becerikli bir eser. Günümüzün pandemi ruhunu yakalıyor. O yüzden “Drive My Car” ve “Kahraman”ın ardından Asya’nın en iddialı eseri gibi gözüküyor. Labaki’nin başrolünde oynadığı film yönettiği “Caramel” (2007) kadar etkili bir çıkış.
“107 Anne” ise bu döneme uygun #metoo’nun bir hapishane filmi olarak çok iyi planlanmış. Buffalo 8’in aldığı “Leave No Traces” bunlar arasında tek ciddi anlamda satılan eser oldu. Ama ne yapar, 15’i net zorlar mı bilemeyiz.
NEON NASIL BİR SÜREÇ İZLEYECEK?
Neon’un dört dalı zorlayan “Flee”sinin Sundance çıkışının arkasındaki Cannes Selection ibaresi ‘2020’ için taşınsa da değerli. Animasyonun kısa listede bu unvana sahip dört film arasında ikinci sıraya yerleşmesi beklenebilir. “Dünyanın En Kötü İnsanı”, “Titane”, “Memoria”dan sadece sonuncuyu rahatlıkla solluyor. Apichatpong’un filmini Kolombiya gönderse de adı şu ana kadar konuşulmadı. Bir hayli zor bir eser. Bilimkurgudan kısa liste bile beklemek hayalcilik.
Ama Norveç adayının rahatlıkla ilk 5 ve 15 ihtimali var. Bu açıdan da oryantalist belgesel-animasyon kırması damarından yürüyecektir. 90’lar Afganistan’ından tabuları yıkan LGBTİ+ aşk hikayesi Yeşilçam etkisi yaratacaktır. Bu açıdan animasyon ve belgeselde de zaferi zorlayacaktır. EFA’da her iki daldan birini alırsa buraya da o kategorilerde yansır gibi gözüküyor.
KINO LORBER’IN STRATEJİLERİ NASIL İŞLEYECEK?
Ama şu aşamada homofobikliğe takılma ihtimali var. “Great Freedom”, “Do Not Hesitate”, “Private Desert” da bu anlamda tepki çekebilir. Sundance’den Kino Lorber’ın yarışa erken girdiği “Hive” ve “Luzzu”nun ihtimallerine de dikkat çekmek lazım. Biri Kosova’dan diğeri Malta’dan egzotik ve yabancıl dünyaları sevildiği şekle sokmayı biliyorlar.
Bir de tane siyahi hikayesi devreye girecektir. Bunlardan en öne çıkan ise şirken “Casablanca Beats”i (“Haut et Fort”) gibi gözüküyor. “Lingui” ve “Gravedigger’s Wife” da onun yamacında bekleyenler şimdilik şu aşamada… İlkinin MUBI ibaresine “Unclenching The Fists” ekleniyor. Ama geçen yılki “Beginning”in devre dışı kalma olayından sonra şirketin en büyük başarısı yine ilk 15 olacak gibi.
Kino Lorber’ın bu yıl “Casablanca Beats” ve “Hive”ı daha yükseklere taşıma ihtimali var. Gürcü filmi “Brighton 4th”un Tribeca zaferinden bir şey çıkma şansı yok. Majör festival girişlerinden ise Magnolia’nın Berlin’den Altın Ayı ile dönen deneysel “Bad Luck Banging or Loony Porn”unun işi doğrusu “Tanrı’nın Eli”, “6 Nolu Kompartıman” ve “Titane”ın gerisinde kalması beklenebilir. En iyi ihtimalle isim aşinalığıyla bir kısa liste gelebilir.
Toronto’dan “Yuni” ve “Drunken Birds”ün neler yapabileceği ise merak konusu. Her ikisi de henüz dağıtımcıya satılmadı. Ama sürpriz bir ilk 15 görebilirler.
ÜLKELERİN GÖNDERMEDİĞİ ADAYLAR DAMGA VURDU MU?
Ülkelerden Sony Pictures Classics’in “Paralel Anneler”i (“Paralel Mothers”) İspanya’dan bekliyordu. O yüzden “Compartment No 6”ya yüklenecek. IFC Films, Fransa’dan “Happening”e, Neon “Petite Maman”ya bel bağlamıştı. Bleecker Street ise “I’m Your Man” için boşuna uğraşıyor. TV’ye yapılmış B-tipi bilimkurgu dizisi olduğu çok açık. Onun yerine “Copilot”, “Hinterland” veya “Je Suis Karl” yollansaydı çok farklı iddia devreye girebilirdi. Nitekim de şimdiye kadar bir yere gelinemedi.
İspanya, Fransa, Almanya ve Şili kurullarının tercihleri farklı olsa ilk 15 için bambaşka bir tablo konuşuyor olabilirdik şimdi. Ama son aşamada Bağlılık Hasan’ın ilk 15-20 arası şansı sürüyor. Bu da bizim için değerli bir istatistik! Zira 15’lik listeye bile hasret kalmış bir ülkeyiz!
KEREM AKÇA’YA GÖRE BU DALDA ŞANSI OLANLAR
1-Drive My Car - Japonya
2-The Hand of God - İtalya
3-A Hero - İran
4-Compartment No. 6 - Finlandiya
5-Worst Person in the World - Norveç
6-Hive - Kosova
7-Flee - Danimarka
8-Costa Brava, Lebanon – Lübnan
9-Playground - Belçika
10-Titane - Fransa
11-Casablanca Beats - Fas
12-107 Mothers - Slovakya
13-Leave No Traces - Polonya
14-Bad Luck Banging or Loony Porn - Romanya
15-Unclenching The Fists – Rusya
16-Yuni - Endonezya
17-Luzzu - Malta
18-Let It Be Morning – İsrail
19-Bağlılık Hasan - Türkiye
20-Souad – Mısır
21-Olga – İsviçre
22-Drunken Birds - Kanada
23-Lingui – Çad
24-Europa – Irak
25-Isaac - Litvanya
KEREM AKÇA’YA GÖRE BU DALIN EN İYİLERİ
1-Metamorphosis of Birds - Portekiz
2-Isaac – Litvanya
3-White on White - Şili
4-The Hand of God – İtalya
5-Drive My Car – Japonya
6-Titane - Fransa
7-Drunken Birds - Kanada
8-Let It Be Morning – İsrail
9-Yellow Cat – Kazakistan
10-Sisterhood – Kuzey Makedonya
11-Bad Luck Banging or Loony Porn – Romanya
12-Olga - İsviçre
13-107 Mothers – Slovakya
14-Costa Brava, Lebanon – Lübnan
15-Oasis - Sırbistan
