Giriş
“Bu kitabı yazma amacım, siyaseten ondan ya da bundan yana tavır almak veya onu ya da bunu eleştirmek değil. Amacım süreci anlatmak. Tabii ki gizli bilgileri ya da devlet sırlarını yazmadım. Yazılabilecek kadarını yazdım ama bu kitabı okuyan bir insan, olayların akışını ve neyin nasıl olduğunu, neyin nereden nereye, nasıl geldiğini görür.”
Emekli Büyükelçi Ömer Önhon, yazdığı kitapla ilgili böyle diyor. Önhon’un ‘Büyükelçinin Gözünden Suriye’ adlı kitabı (Remzi Kitabevi, 367 sayfa) hafta sonu raflardaki yerini aldı. Ben de dün, tecrübeli diplomata kitabını ve ‘Suriye mevzuu’nu sordum.
NE SİMSİYAH, NE BEMBEYAZ
35 yıllık devlet hizmetinin ardından Dışişleri Bakanlığı’ndan nisan ayında emekli olan Önhon şöyle dedi:
- Türkiye’de Suriye konusuna bakışta keskin bir ayrışma var. Bir kesim hükümetin Suriye politikalarını bütünüyle doğru bulurken, bir kesim de tümüyle yanlış buluyor. Aslında bu iki bakış da gerçeği tam yansıtmıyor. Yaşananlara toptancı bir bakış açısıyla bakmak yanıltıcı olur. Suriye dosyasında ne her şey siyah, ne her şey beyaz. Gelinen nokta bir sürecin sonucu. Ben de kitapta, bu süreci anlatıyorum.
TARİHE TANIKLIK
Önhon, 1998-2000 döneminde müsteşar, 2009-2012 arasındaysa büyükelçi olarak görev yaptı Şam’da. Büyükelçiliği döneminde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı da Ahmet Davutoğlu’ydu. Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkilerin hem altın çağını, hem de diplomatik ilişkilerin kesildiği dönemi yerinde yaşayan Önhon, Türkiye’nin Şam’daki son büyükelçisi oldu.
Merkez görevlerinde de hep Ortadoğu konusunda çalıştı. Türkiye-Suriye ortak bakanlar kurulu toplantılarının yapıldığı ‘yakın dostluk dönemi’nin ardından, 2011’de Arap Baharı ile birlikte bütün coğrafyada değişen hava, Suriye için de dönüm noktası oldu.
KİTAPTA NELER VAR?
Dönemin Şam Büyükelçisi Ömer Önhon, Arap Baharı henüz Suriye’ye yansımamışken yapıp Ankara’ya gönderdiği değerlendirmeye yer veriyor kitabında. Ve sonuna şu notu düşüyor:
“Bu değerlendirmenin isabetli olduğuna ve akla gelenlerin başa geldiğine maalesef şahit olduk. Keşke haklı çıkmasaydık.” Kitapta; Şubat 2011’de Halep’te yaptıkları görüşmede, dönemin Başbakanı Erdoğan’ın, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a Arap Baharı ve Suriye ile ilgili telkinde bulunması, Ağustos 2011’de, dönemin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Esad ile yaptığı o meşhur yedi saatlik görüşme, Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) kurulması, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) heyetinin Suriye ziyareti gibi önemli olaylar yer alıyor.
ÖNSÖZDEKİ TEPKİ
Son not, Emekli Büyükelçi Ömer Önhon’un kitabına yazdığı önsözden... Şöyle bir bölüm var orada:
“Ülkemizde, diplomatlarımız zaman zaman haksızca eleştiriliyor ve siyasi malzeme konusu yapılıyor. Bu üzüntü verici davranışlar özellikle son yıllarda artmış ve hatta marifet sayılmaya başlanmıştır. Kıymeti kendinden menkul bazı kişi ve çevreler, hayatını ülkesine hizmet etmeye adamış Dışişleri mensuplarını anlaşılmaz bir önyargıyla hedef almaktadır. Bu ülkenin en köklü kurumlarından birini ve yetişmiş diplomatlarını hedef tahtası hâline getirmenin, önemsizleştirmenin ve pasifize etmenin ülkeye ve ülke menfaatlerine zarar verdiği bilinmelidir.”
