Giriş
Türkiye siyasetinin duayen isimlerinden Hikmet Çetin 2003-2006 yılları arasında NATO’nun Afganistan’daki Kıdemli Sivil Temsilcisi olarak görev yaptı. Tecrübeli devlet adamı Çetin ile dün saat 16.00 civarında, Brüksel’deki NATO Zirvesi devam ederken konuştuk.
ERDOĞAN-BIDEN GÖRÜŞMESİ
-Sayın Çetin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden ile yapacağı görüşmeye yaklaşık iki saat var. Bu önemli buluşmayla başlayalım. Ne bekliyorsunuz bu görüşmeden?
- İkili arasında ilk yüz yüze temas önemli. Bir buçuk saatlik görüşmenin neti yaklaşık yarısı kadar olur. Tercüme de olacak malum... Taraflar pozisyonlarını korumaya devam edecekler ve temel konularda tartışmaya girmeyecekler gibi geliyor bana.
- Çıkıştaki hava olumlu mu olur?
- Ortak basın toplantısı olmayacak. İki ülkeden de ayrı ayrı açıklamalar yapılacaktır. İki taraf da iyi niyet beyan edecektir. Gerginlik beklemiyorum. Taraflar, bilinen görüşlerini söyleyeceklerdir ama bir tartışma açmayacaklardır diye düşünüyorum. İkili ve bölgesel konulardaki sorunları dondurup kamuoyuna ve NATO’ya iyi mesajlar vereceklerdir. Sorunlu konularda görüşmeler devam edecektir. Aksi sürpriz olur.
NATO
- NATO bugün Brüksel’de ortaya bir ‘2030 vizyonu’ koyuyor. 30 üye ülke, bir arada yeniden bir güven tazeleme, bir yeni başlangıç ihtiyacı mı duyuyor?
- Evet çünkü NATO demek ABD demek ve dört yıllık Trump döneminde NATO hem dışa karşı, hem kendi içinde moralsizdi. Bir moral gerekiyordu. Biden, “America is back” (Amerika geri döndü) dedi. ABD şimdi NATO’nun önde gelen üyesi rolünü geri alıyor. “Ben varım” diyor artık. Böyle olunca da NATO moral kazandı.
AFGANİSTAN
- Türkiye’nin Washington eski Büyükelçisi Namık Tan “Bu zirve sonucunda, NATO bizi Afganistan’a jandarma olarak dikip biraz sırtımızı sıvazlayacak, o kadar” diyor. Sizce de durum böyle mi?
- Bence böyle değil. Türkiye, benim dönemimde (2003-2006) de iki defa havaalanının sorumluluğunu üstlenmişti. Yani Türkiye’nin orada önemli bir deneyimi var.
- Ama Taliban yönetimi Türk askeri varlığını da istemiyor…
- Taliban’ın bu tavrı Türkiye’ye özel değil. Bütün yabancı güçler gitsin istiyorlar. Ben orada görev yaparken de “Siz buraya yalnız gelmediniz, NATO ile, dünya ile birlikte geldiniz” derlerdi. Şimdi de “1 Mayıs’tan itibaren hiçbir yabancı güç istemiyoruz” dediler.
- Türkiye’nin şu anda Afganistan’da yaklaşık 600 askeri personeli var. Kabil Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı işletme ve kuvvet koruma hizmeti Türkiye’de. Kabil’de de eğitim, yardım ve danışma komutanlığı var. Bundan sonrası için ne söylersiniz?
- NATO ve ABD güçleri Afganistan’dan çekilmeye başladı. Bundan sonraki planlamalar yapılırken bir noktaya çok dikkat etmek gerekiyor. Afgan hükümeti davet etse bile, Taliban “Hayır” derken oraya gitmek son derece riskli. Bütün yabancı güçler çekildikten sonra ise Afganistan hükümetiyle ikili bir anlaşmayla Türkiye birçok konuda yardımcı olabilir.
