Giriş
Türkiye genelinde Facebook ve Instagram üzerinden günde yaklaşık 1000 adet sanal mezat düzenleniyor. Açık artırmayla tesbih de satan var, parfüm ve saat de... Buralarda günlük dönen paranın ise en az 2 milyon TL olduğu tahmin ediliyor. Ancak bu satıcıların yüzde 90’ı kayıtdışı olduğu için kazanç da vergisiz oluyor. İşlemlerde fatura olmadığı için herhangi bir mağduriyette kimse hakkını arayamıyor.
Sosyal medya dünyası son zamanlarda sanal mezat cennetine dönüştü. Hemen her ilden Instagram ve Facebook üzerinden her gün ortalama 500 ile 1000 arası mezat yayını yapılıyor. Tesbihten güvercine, telefondan, saate, parfümden kıyafete kadar pek çok ürün, bu platformlarda açık artırmayla satılıyor. Ancak satışların yüzde 90’ı kayıtdışı. Yani vergisiz kazanç. Burada dönen günlük işlem hacminin ise en az 2 milyon TL olduğu tahmin ediliyor.
SİGARA VE ARGO KELİMELER...
Yüzlerce kişinin katıldığı mezatlarda, mezat yapan bazı kişiler canlı yayında karşıdaki kişiyi dikkate almadan sigarasını yakıp içiyor. Bazen akla hayale gelmeyecek argo kelimeler, küfürler de havalarda uçuşuyor. Düşük fiyat teklif edenler azar dahi işitiyor ve engelleniyor.
ÖNCE PARA SONRA ÜRÜN
Sistem şöyle işliyor: “İhalede ürün size kaldığında, satıcının hesabına para gönderiyorsunuz. Ücreti havale etmeden ürün kargoya verilmiyor. Bazı mezatçılar kapıda da ödeme kabul ediyor. Ancak bazen istediğiniz ürün gelmeyebiliyor ve eğer faturasızsa hiç bir hak iddia edemiyorsunuz. Yani satıcının insafına kalıyor. Mezat sistemi her zaman canlı yayın olarak da yapılmıyor.
Örneğin yine Instagram ve Facebook’ta satıcı ürününün resmini yayınlıyor ve 1 gün süre veriyor. Bu süre içerisinde en çok para teklifinde bulunan (pey veren) kişi ürünün sahibi oluyor. Bazı kişiler aynı anda hem cep telefonundan hem de bilgisayarından birkaç mezata birden de katılıyor. Katılımcıların en az yüzde 50’si mezattan bir ürün alıyor. Çoğu kişi ise bu yayınları izlemeyi bir tutku olarak değerlendiriyor.
3 SAATLİK YAYIN
Bir mezata 20 kişi giren de var 1000 kişi de. O, mezatı yapanın takipçi sayısına göre değişiyor. Yayınlar çoğunlukla saat 20.00-21.00 arasında başlıyor ve ortalama 3 saat sürüyor. Peki bu 3 saatlik yayına Facebook ve Instagram izin veriyor mu? Kısmen... Instagramda canlı yayın süresi 1 saat, facebook'ta 8 saat. Ancak yayın otomatik kapanır kapanmaz mezatçıların hepsi birkaç dakika bekleyip tekrar yayına bağlanıyorlar.
MÜHENDİS DE VAR
Satıcı bazen tek, bazen ise birkaç ürün birden satıyor. Açılış serbest dendiğinde ürün 5 TL’den açık artırmaya sunuluyor. Bir ürünün satışı ortalama 3 dakikada tamamlanıyor. Mezatçıların büyük kısmı bunu ek iş olarak yaptıkları için aralarında muhasebeci, tornacı, tamirci, tuhafiyeci hatta mühendis bile olabiliyor.
Mezat olacağı zaman bu satıcılar takipçilerine birkaç saat önceden duyuru geçiyorlar. Her gün mezata giren vatandaş iletişim sorunu yaşamasa da faturasız satış olduğu için pek çok mağduriyetler de görülüyor.
YASAL DAYANAĞI VAR MI?
Avukat Umut Metin, 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve vergi kanunlarına uygun hareket etmek şartıyla internet üzerinden herkesin mezat düzenleyerek satış yapabileceğini ifade etti. Metin, ”Vergi mükellefi olmayan gerçek kişilerin 2020’de 40 bin TL’ye kadar internet üzerinden mezat yoluyla elde ettiği kazançlar Gelir Vergisi’nden istisna tutulmuştur.
Bunu aşan kısmı ise vergiye tabidir. İnternet üzerinden süreklilik arz edecek şekilde mezat yapan kişi ve kurumlar bu faaliyetlerinden elde edecekleri kazançlar için vergi mükellefiyeti tesis ettirmek, fatura kesmek, satışlardan elde edilen gelir için beyanname vermek ve vergi ödemek ile yükümlüdür” dedi.
BİLGİLER ÇALINABİLİR
İnternette gerçekleştirilen mezata katılabilmek için kimlik ve iletişim bilgilerinden banka hesap numarasına kadar birçok bilginin paylaşıldığını dile getiren Umut Metin, “Dolandırıcılar olmayan mala ilişkin göstermelik mezatlar düzenleyip kişisel bilgilerinizi ele geçirmekte, adınıza hayali şirketler kurulmakta, borçlandırıcı senetlere imza atılmakta, abonelikler düzenlenmekte ya da banka hesaplarınızın içerisi boşaltılmaktadır. Mezatta sunulan maldan tamamen başka ve maddi değeri dahi olmayan mal da gönderilebilir” diye konuştu.
SİTE SADECE ARACI
Mezatın yapıldığı internet sitesinin sadece aracılık faaliyeti gördüğüne dikkat çeken Avukat Umut Metin şunları söyledi: “Mezatta, satım sözleşmesi doğrudan doğruya satıcı ve alıcı arasında kurulur. Mezatın yapıldığı internet platformunun itibarına güvenerek mezatta sunulan malın kalitesi konusunda yanlış bilgiye kapılmayın. Mezatta satıcının bu mala ilişkin beyanlarının doğruluğu ve gerçekliğini, onun malın satımına ilişkin tasarruf yetkisini ve ayrıca ürünün kalitesi konusunda son derece dikkatli olun.”
