Sebze fiyatındaki kargaşa...

Yenişafak yazarı dostum Kemal Öztürk, etraflı bir araştırma yaparak, sebze fiyatlarındaki yükselişi analiz eden iki yazı yazdı.

Market sahipleri, komisyoncular, kabzımallar, ekonomistler ve üreticilerle konuştu. “Hal teröristleri” noktasına kadar gelen suçlamaları ve hükümetin “Sebze meyve çok ucuza üretiliyor. Birileri bu fiyatı yükseltiyor. Fırsatçılar, haksız kazanç elde eden komsiyoncular, hükümete operasyon çekmek isteyenler, seçimi etkilemeye çalışanlar...” şeklindeki savını da bu arada masaya yatırdı. Kemal Öztürk birinci elden kendisine yansıtılan görüşleri şöyle paylaştı. Marketçiler suçlamaları reddediyorlar: “Biz sebzeden kar etmiyoruz. Bunu resmi fatura ve işletme sistemimiz SAP üzerinden de ispatlayabiliriz. Müşterilerimiz sebze meyve alırken aynı zamanda diğer mallarımızdan da alsın diye buna katlanıyoruz. Son günlerde zararına satışı da göze aldık. Vatandaş tanzim satıştaki fiyatı bizde görmeyince tepki gösteriyor. Ancak bazı ürünleri tanzim satış rakamlarına satmamız imkansız. (Onların personel gideri yok, dükkan kirası yok, vergi yok). Buna ne kadar dayanırız bilmiyoruz.”

Hal ve komisyoncular

Kemal Öztürk’ün Antalya’nın, sebze üretiminin odağındaki Kumluca ilçesindeki (AK Partili belediye) ilgililerden aldığı bilgi şöyle: Sebze fiyatları, belediyenin hal müdürlüğü, komisyoncular, alıcı tüccarlarla ortak belirleniyor. Borsa gibi. Fiyatlar hal müdürlüğünün internet sitesinde yayınlanıyor. Bunun üzerinde kimse mal satamıyor. Haldeki komsiyoncular, “Fırsatçılık yapan biz değiliz. Herşey belediyenin kontrolünde” diyorlar.

Kemal'in önerisi:

“Bir kere konuyu açık ve net verilere dayalı şekilde tartışabilmek için ‘hain, hükümete operasyon çekenler, fırsatçı’ gibi suçlamaları bir kenara bırakmak gerek. İnsanlar haklılığını anlatırken bile çekiniyor.“(...)” İşin aslı fotoğrafın tamamını görerek bir politika belirlemekten geçiyor. Yani patlıcanın fiyatını artıran tek bir faktör yok. Hükümetin dediği gibi (az da olsa) fırsatçılar var, ama sektörün dediği gibi ortada sağlıklı bir politika olmazsa sorun çözülemez.” Durumu özetlersek: Sebze fiyatları pazarda oluşuyor. Pazardaki durumu da arz ve talep arasındaki denge belirliyor. Ancak, sınırsız bir serbestlik yok. Devlet denetimi var. Özellikle belediyeler, aşırı karı, spekülasyonu önlemeye yönelik yetkilere sahipler. Nitekim Kumluca belediyesinde olduğu gibi, bütün belediyeler sebze ve meyve halleri başta olmak üzere pazardaki fiyatların belirlenmesinde etkinler. Tanzim satış, bir seçim malzemesi haline gelmeseydi, iyi olurdu.