Giriş
Antidepresanlar aniden kesildiğinde huzursuzluk, baş ağrısı, baş dönmesi, sinirlilik gibi geri çekilme sendromu belirtilerine yol açıyor. Bu nedenle ilaçlar doktor kontrolünde yavaş yavaş bırakılmalı. Psikiyatri Uzmanı Dr. Sena Güneytepe, depresyon tedavisiyle ilgili merak edilenleri anlatıyor...
DEPRESYON NASIL TEDAVİ EDILİYOR?
Depresyon tanısı netleştikten ve başka bir tıbbi duruma bağlı olmadığı kanıtlandıktan sonra psikiyatrik tedaviye geçiliyor. İlaç tedavisi ve psikoterapi etkinliği bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemlerdir, ayrı ayrı ya da birlikte kullanılabilirler. Nadir görülen ve diğer tedavilere yanıt vermeyen bazı dirençli depresyon türlerinde ise halk arasında şok tedavisi diye bilinen elektrokonvulzif terapi (EKT) devreye girebiliyor.
HANGİ İLAÇLAR KULLANILIYOR?
Depresyon tedavisinde antidepresanlar, yeni kuşak antipsikotikler ve duygudurum düzenleyici ilaçlar kullanılıyor. Çalışmalar, yetersiz tedavinin hastalığın nüks etmesinin en önemli nedeni olduğunu gösteriyor. Bu nedenle kişiye uygun tedaviyi verdikten sonra tedavinin yeterli süre devam etmesini sağlamak önemli.
İLAÇLAR NE ZAMAN GEREKLİ?
Hafif depresif durumlarda psikoterapi tek başına yeterli iyileşmeyi sağlayabilir. Fakat orta ve ağır depresyonda sıklıkla ilaç tedavisine ihtiyaç duyulur. İlaç tedavisi ve psikoterapinin birlikte uygulanması hem iyilik halinin sağlanması hem de nükslerin önlenmesi açısından tekil ilaç ya da psikoterapi uygulamasına göre daha etkin bulunmuş.
PSİKOTERAPİ NE DEMEK, HİÇ BİLMEYENLERE BASİTÇE ANLATABİLİR MİSİNİZ?
Kendi zihinsel ve duygusal kaynaklarınızı kullanarak yaşadığınız sorunları anlamlandırma ve çözme çabası olarak tanımlayabiliriz. Yaşadığınız sorun depresyon gibi bir hastalık da bir kayıp ya da travma da olabilir. Burada önemli olan bu süreci psikoterapi konusunda ehil olan bir ruh sağlığı profesyoneli ile yürütmenizdir.
TERAPİ NE KADAR SÜRÜYOR?
Psikoterapinin türüne, hastalığın şiddetine, kişinin psikolojik geçmişine göre değişiyor. Fakat iyileşme ilk seansta başlıyor. İyileşmenin başlamasından kastım psikoterapist ile güvenli bir ilişkinin kurulması, terapiye motive olma hali gibi ilk adımlar. Bununla birlikte akut kriz durumlarında birkaç seansta kriz durumunu çözmeye yardımcı terapi türleri var. Yine yaşanan sorunun kökenleri konusunda içgörü sağlamayı, bundan hareketle kişiye özgü çözümler üretmeyi amaçlayan çoğunlukla da haftalar, aylar süren terapiler mevcut.
İLAÇLAR NE KADAR SÜRE KULLANILMALI?
İlk depresyon atağında, eğer yeterli etkinlik sağlanmışsa ilaç tedavisi çoğunlukla 6-12 ay sürdürülür. Tedavi sırasında yineleme olmazsa 12 ayın sonunda ilaç kademeli olarak kesilir. İkinci ve sonraki ataklarda ilaç tedavisinin süresi, kişiye özgü farklılıklar olabilse de 2 yıl ve üzeridir.
İLAÇ KULLANIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Öncelikle önerilen ilaç tedavisine ilişkin soru işaretleri ya da ilaç yan etkileri varsa bunlar tedaviyi yürüten hekimle görüşülerek giderilmeli. Çünkü ilaçlarla ilgili yaşanan sorunların sıklıkla bu soru işaretlerine ya da yan etkilere bağlı olduğunu biliyoruz. Genel olarak ilaçların doz atlanmadan kullanılması, beraberinde alkol, uyarıcı ve uyuşturucu maddelerin kullanılmaması, tedaviyi sürdüren hekime danışılmadan ilaç dozunda değişiklik yapılmaması, ilacın aniden kesilmemesi önerilir.
ANTİDEPRESANLAR BAĞIMLILIK YAPAR MI?
Hayır. Bağımlılık yapma potansiyeli olan ilaçlar ülkemizde yeşil veya kırmızı reçete ile kontrole tabi olarak kullanılıyor. Antidepresanların bağımlılık yaptığına dair yaygın kanının nedeni şu: İlaçlar aniden kesildiğinde huzursuzluk, baş ağrısı, baş dönmesi, sinirlilik gibi geri çekilme sendromu belirtileri yaşanıyor. Bu belirtiler en fazla 7-10 gün sonra kayboluyor. Yine tedavi tamamlanmadan ilaç kesildiği için nüksler oluyor. Bunlar da yanlış biçimde bağımlılığa yoruluyor.
DEPRESYONUN NÜKS ETME RİSKİ NASIL AZALTILABİLİR?
Depresyon tedaviye rağmen tekrarlayabilen bir hastalık. Bir kişinin depresyona yakalanması için en büyük risk faktörü daha önce depresyon geçirmiş olmasıdır. İlaç tedavisin yeterli doz ve sürede kullanılması, tedaviye psikoterapi eklenmesi nüksü azaltabilir. Yine depresyonun kişiye özgü tetikleyici etkenlerinin ve erken belirteçlerinin tanınması da önemli.
