Giriş
Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Hamdi Er anlatıyor...
Sarı nokta hastalığı nedir?
Retina hastalıklarından biridir. Retina, göz küremizin arka tarafını bir duvar kağıdı gibi kaplayan, görme hücrelerinden oluşan bir tabakadır. Retinamızın tam ortasında görmemizi sağlayan sarı nokta (makula) adında bir bölge bulunur. İşte bu bölgenin yapısındaki bozulmaya sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) diyoruz.
Hastalığın sebepleri neler?
Temel sebep, yaşımızın artmasıyla sarı noktamızın yaşlanmasıdır. Çevresel faktörler ve genetik yapımız da hastalığın ortaya çıkmasında etkili.
Farklı tipleri var mı?
Birçok alt tipi olmakla beraber, esas olarak kuru ve yaş denilen 2 ana grubu var. Kuru tipte, merkez görmemiz orta seviyede etkilenir. Kuvvetli bir gözlük ve ışık altında okumalarımız normale yakın olabilir. az sıklıkta görülen yaş tipte ise görmede belirgin bozulma olur.
Belirti verir mi?
Rahatsızlığın başlaması ile ortadan görmemizde bulanıklık, çarpıklık, baktığımız objelerin sınırlarını ayırt edememe, gece kamaşmaları, renk tonlarında bozulmalar olmaya başlar. Okuma ve yüz tanıma fonksiyonlarında belirgin azalmalar olabilir. Bütün bunların yanında yan taraflardan görmemiz ise korunur, etkilenmez. ‘Tam bir körlük’ diye bir durum asla söz konusu değil.
Kimler kontrolden geçmeli?
Yaşı 60 üzeri insanların, yılda bir muayenesinde büyük fayda var. Çünkü bu rahatsızlığın öncü bulguları olabilir. Bazı koruyucu tedbirler ve tedaviler ile hastalığın ortaya çıkma riskini azaltmak mümkün.
Anne ya da babasında sarı nokta hastalığı olan birinde ortaya çıkma riski nedir?
Hastalığın asıl sebebi yaşımız ama yüzde 15 oranında ailesel geçiş, sigara kullanımı ve çevresel faktörlerin rolü var.
Hastalık nasıl teşhis edilir?
Retina muayenesi ve onu destekleyen OCT, OCTA (ilaçsız anjiografi) ve anjiografi ile teşhis edilir. Özellikle son zamanlarda uygulanan OCTA tekniği, hastalar için hem çok konforlu ve hem de güvenli bir metot.
Tedavi yöntemleri neler?
- Kuru tipte anti-oksidan A, C, E vitaminleri, lutein ve çinko gibi koruyucu tedaviler uygulanır. Yaş tipte ise göz içine iğne tedavisi, fotodinamik tedavi yapılır.
- Anti VEGF tedavi (göz içi iğne): Bu grupta birçok değişik ilaç bulunur. Hepsinin temel etki mekanizması, sarı noktada oluşacak yara dokusunun oluşumunu ve büyümesini engellemektir.
- Fotodinamik tedavi (soğuk lazer): Bazı yaş tiplerde oldukça etkilidir. İlaç enjeksiyonlarına göre biraz daha pahalıdır. Gerektiğinde tekrar edilebilir.
- Tedavide çok yakın gelecekte kök hücre nakillerinin çok büyük faydası olacağını düşünüyorum. Hali hazırda bakanlıkta bazı değerlendirmeler yapılıyor.
Sarı nokta hastalığından korunmak için neler yapılabilir?
- A, C, E vitaminlerini içeren beslenme şekilleri, sarı nokta hastalığının gelişimini azaltıyor.
- Kuru tip sarı nokta hastalığı olanlarda lütein ve zeaxanthin içeriği kuvvetli vitaminler yaş tipe geçişi önlemede oldukça faydalı.
- Güneşe çok maruz kalan insanlarda, UV ışınlarını kırıcı iyi bir güneş gözlüğü gerekli.
GÖZLERİNİZİ TEST EDİN
‘Amsler grid’ adı verilen bir test sayesinde sarı nokta hastalığının erken belirtilerini kendi kendinize tespit edebilirsiniz. Rutin bir göz muayenesinin karşılığı olmasa da uzmanlar, 40 yaş üzeri herkese bu testi uygulamasını tavsiye ediyor.
- Normalde okumak için kullandığınız gözlük ya da kontakt lens varsa takın.
- Kareli bir kağıdın ortasına büyük bir nokta çizin. Kağıdı iyi aydınlatılmış bir odada, yüzünüzden yaklaşık 30-40 cm ileride sabit şekilde tutun.
- Bir gözünüzü elinizle kapatın ve açık olan gözünüz ile ortadaki noktaya odaklanın. Büyük karenin her 4 köşesini de görüp görmediğinize dikkat edin.
- Diğer gözünüzü de aynı şekilde test edin.
- Çizgilerde dalgalanma, kırılma, bulanıklık görüyorsanız ya da köşeleri göremiyorsanız sarı nokta hastalığınız olabilir.
- Bu durumda en kısa zamanda retina hastalıkları uzmanı bir göz hekimine başvurun.
