Giriş
Kan sulandırıcılar, Aspirin ve romatizmal hastalıklarda kullanılan ağrı kesiciler ülserin en önemli nedenlerinden. Uzmanlara göre, bu ilaçları kullanırken mide koruyucular ihmal edilmemeli. Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Bülent Değertekin ülser ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı.
ÜLSERİN NEDENLERİ NELERDİR?
Onikiparmak bağırsağı ülserlerinde genelde altta yatan neden helikobakter pilori dediğimiz bir bakteridir. Bu mikrop genellikle çocukluk çağında alınır, uzun süre midede kalır, yıllar içinde gastrit, ülser, bazı vakalarda da mide kanseri yapma potansiyeli taşır. Onikiparmak bağırsağı ülseri olan bireylerin yüzde 95’inde helikobakter pilori vardır. Mide ülserlerinde ise genellikle sebep genetik faktörler, ağrı kesiciler veya kan sulandırıcı ilaçlardır. Sigara-alkol kullanmak, sağlıksız beslenmek, aşırı tuz kullanmak, aşırı yorgunluk, uykusuzluk, stres, ailede ülser olması, çok uzun süre ve sık sık aç kalmak gibi etkenler de ülser gelişiminde rol oynar.
ÜLSERIN TANISI NASIL KONULUR?
Öncelikle hasta şüphe etmeli. Aç ya da tokken karnın üst kesiminde yanma veya ağrı olan herkes kendinde ülser olabileceğini düşünmeli ve doktora başvurmalı. Hastalığın kesin tanısı mide endoskopisi ile yapılabilir. Hafif bir anestezi eşliğinde yapılan endoskopi sırasında hasta uyur ve işlem sırasında hiçbir şey hissetmez. Doktor bu sırada yemek borusunu, mideyi ve onikiparmak bağırsağını görür ve tanıyı koyar. Endoskopinin önemli avantajları var. Örneğin şüpheli yaralardan biyopsi (parça) alınabilmesine imkan veriyor. Bu sayede helikobakter pilori, darlık ya da kanser olup olmadığı ortaya konuyor.
TEDAVİSİ NASIL YAPILIYOR?
Temel yaklaşım mide asidini baskılayan ilaçlar ve eğer varlığı gösterildiyse helikobakter piloriye yönelik antibiyotik tedavisi verilmesidir. Ameliyat günümüzde sadece perforasyon (delinme) ve endoskopik yöntemlerle geçmeyen darlıkların tedavisinde kullanılır.
İLAÇ TEDAVİSİ NE KADAR SÜRER?
Asit baskılayıcı tedaviler genellikle 2 ay kadar kullanılır. Helikobakter pilori tedavisi 2 haftalık antibiyotik almayı gerektirir, ardından 1,5 ay süreyle mide koruyucu tedavi verilir. Helikobakter pilori tedavisi doğru antibiyotik kombinasyonunun verilmesiyle yüzde 90-95 düzeyinde başarı getirir, bakteriyi ortadan kaldırır.
TEDAVİYE RAĞMEN TEKRARLAYABİLİR Mİ?
Onikiparmak bağırsağı ülseri olup helikobakter pilori için tedavi alanlarda 1 yıl sonra yeniden ülser görülme oranı yüzde 5 civarındadır. Doğru tedavi almayanlarda nüks oranı yüzde 95’tir. Bu nedenle doğru kombinasyon son derece önemli.
ÜLSERIN ÖZEL BİR DİYETİ VAR MI?
Geçmiş dönemlerde özellikle baharatlı, ekşi, acı, yağlı yiyeceklerden ve asit oranı yüksek içeceklerden uzak durulması öneriliyordu. Ayrıca süt içilmesi de tavsiye ediliyordu. Artık herkese standart bir diyet önerilmiyor çünkü gıda hassasiyetleri kişiden kişiye değişiyor. Genel olarak hastaya “Mide şikayetine yol açan bir yiyecek fark ettiyseniz ondan uzak durun” önerisinde bulunuyoruz. Genel olarak mideye dokunan gıdalar şunlar: Çiğ sebzeler, asidik kolalı içecekler, alkollü içkiler, kızartmalar, sosis-salam gibi hazır yiyecekler, salamuralar, asidik olması nedeniyle hazır meyve suları, ketçaplar, turşu, salça, soğan, sarımsak ve mayalı yiyecekler.
SÜREKLİ İLAÇ KULLANMAK ZORUNDA OLANLAR MİDEYI NASIL KORUYABİLİR?
Ülseri olan ve Aspirin, kan sulandırıcı veya romatizmal hastalıklar nedeniyle sürekli ağrı kesici ilaç kullanmak zorunda olan kişilerde mide koruyucu kesilmemeli. Ülseri olan hastalarda bu ilaçların gerçekten gerekip gerekmediği ilgili hekime tekrar danışılmalı.
NÜKS ETMEMESİ İÇİN BU KURALLARA UYUN
Yaşam tarzını değiştirmek ülser gelişimini engellemede son derece önemli. Kaliteli, düzenli uyku uyuyanlarda ve stresten uzak yaşamayı başarabilenlerde ülserin çok az görüldüğü bilinen bir bilimsel gerçek. Bunların yanında doğru ve sağlıklı beslenmek de son derece önemli.
İşte beslenmenizde dikkat etmeniz gerekenler:
Düzenli kahvaltı edin. Öğün atlamayın, mideyi uzun süre boş bırakmayın. Midenize dokunduğunu bildiğiniz gıdalardan uzak durun. Ağır yağlı yiyecekler, işlenmiş gıdalar, fazla miktarda çay ve kahve, aşırı acı gıdalar konusunda dikkatli olun. Antioksidandan zengin, lif içeriği yüksek gıdalarla beslenmenin midebağırsak sistemi hastalıkları için koruyucu rol oynadığını unutmayın. Sigara tiryakisiyseniz sigarayı bırakın. Zira sigara, gastrit ve ülserin iyileşmesini geciktiren temel etken. Araştırmalar, bugüne kadar ülsere doğrudan iyi gelen bitki ya da besin maddesi olmadığını gösteriyor. O nedenle uzmanınızdan onay almadan bitkisel ilaç kullanmayın.
