Giriş
Sonunda o günler geldi… Okula dönüş için de geri sayım başladı. Veliler okul alışverişine hazır mısınız? Haydi başlıyoruz
Eylül ayıyla birlikte okul alışverişi günleri de geldi. Çocuklu aileler, nereden gelecek bu para? Okul alışverişi için para ayırdınız mı yoksa son dakikaya kalanlardan mısınız? Defter, kitap, çanta, kıyafet, kalem, boya derken ipin ucu kaçmasın.
Bir de çocuklar arkadaşlarından gördüklerini ister. Eyvah! Durun panik yok. Bu istekler çok doğal. “Ben bunlara nasıl yetişeceğim?” diye karalar bağlamayın. Planlı programlı olursanız bu dönemi atlatabilirsiniz.
Alışveriş listesini ve bütçesini hazırlarken çocuğunuzu da oturtun masanın başına. Beraber hazırlayın. Hazır mısınız,? Öyleyse haydi gelin beraber okul bütçesine şöyle bir göz atalım:
[[HAFTAYA]]
KIYAFET: Çocuklar sürekli büyüyor. Geçen seneki forma/önlük küçülmüş bile. Hemen alışveriş listesine eklemeden önce çevrenizde bir araştırın. Arkadaşlarınız, akrabalarınız arasında yaşları birbirine yakın çocukların okul önlük ve formalarını aranızda değiş tokuş yapabilirsiniz.
Hiç ayıp değil. İyi bakılmışsa, tertemiz yıkayıp ütülemek yeter. Çocuğunuza da bunun kötü bir şey olmadığını anlatın. Hatta o parayla ona ihtiyacı olan başka bir şey alabilirsiniz.
Mevsimlik ayakkabı, kışlık ayakkabı, bot, çorap, mont, atkı, bere... Kışlıkları çıkarıp bakın. Neye ihtiyacınız varsa listeleyin. Türkiye Kamu Sen’in 2012-2013 eğitim öğretim yılında bir öğrencinin ilköğretim 1. Sınıfa başlama maliyetine ilişkin yaptığı araştırmaya göre geçen sene kıyafet ihtiyacı ortalama 213 lira olarak belirlenmişti.
Bütçenizi ayarlarken geçen yılki harcamalarınıza da bakmayı unutmayın. Kıyafet alışverişi yaparken farklı yerlerden fiyat almayı da ihmal etmeyin.
ULAŞIM
Çocuğunuz okula servisle mi gidiyor? Arabanız varsa okula çocuğunuzu siz götürüp getirseniz? Bazı aileler okul yakın olsa bile çocuğun gidiş gelişi rahat olsun diye servisleri tercih ediyor.
Okul çok uzak değilse beraber yürüyerek de gidebilirsiniz. Hem aylık servis parasından tasarruf edersiniz hem de çocuğunuzla yolda kaliteli vakit geçirmiş olursunuz (Hareket de cabası).
Geçen sene Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME)’nin belirlemesine göre en kısa mesafe 140 TL, en uzun mesafe ise 335 TL olmuş. Bir yılda meydana gelen akaryakıt fiyatı artışlarına göre bu yılki servis fiyatları daha da artacak.
İyi düşünün, haziran ayına kadar aile bütçenize bu kadar miktarı eklemeniz gerekecek. Oysa servis parasından tasarruf ederek o parayla çocuğunuza eğitim fonu oluşturabilir, örneğin, saza yeteneği var diyelim, ona bir üniversite öğrencisinden saz dersi aldırabilirsiniz.
KIRTASİYE
Okul alışverişinin en eğlenceli kısmı…
Çocuklarımızla kırtasiye alışverişinden en az onlar kadar biz de zevk alırız. Rengarenk kalemler, silgiler, boyalar… Büyüklerin de içindeki çocuğu ortaya çıkarıyor. Ama dikkat, fark etmeden bütçeyi aşabilirsiniz.
Elinizde liste olmadan sakın kırtasiye alışverişine çıkmayın. 1 lira silgi, 2 lira kalem derken kasaya gittiğinizde “Fazla bir şey de almadık hesap amma da çok tuttu” demeyin. Hemen semtinizdeki kırtasiyeye markete koşmayın.
Pazarı araştırın, büyük alışveriş merkezlerinin kampanyalarına bakın. Yine Kamu Sen’in geçen yılki raporuna göre kırtasiye malzemeleri ortalama 95 lira tutuyor. Bir yıllık fiyat artışlarını da tahmin ederek bütçenizi ona göre ayarlayın.
HARÇLIK
Çocuğunuz ilk defa harçlık almaya başlayacaksa ona bu parayla idare etmesi gerektiğini, bittiği zaman yeni harçlığını alana kadar fazladan para vermeyeceğinizi anlatın.
Harçlığıyla neler alabileceğini ona çok net bir şekilde ifade edin. Bir şey almak istediğinde önce düşünmesini, gerçekten ihtiyacı yoksa harçlığını boşa harcamaması gerektiğini öğretin.
Büyüdükçe ihtiyaçları da artacaktır. Harçlığına zam yapmanız gerekebilir. Buna ailece oturup karar vermelisiniz. Harçlık miktarı gelirinize, yaşadığınız sosyal çevreye uygun olmalı. Unutmayın harçlık çocuk için çok önemli. Az veya çok olursa onu olumsuz olarak etkiler. Düzen ise şart.
Okul alışverişine ne kadar harcıyoruz?
MasterCard’ın geçen sene yaptığı ‘Masterindex Okul Dönemi’ araştırmasına göre, veliler ilköğretim okuluna giden çocukları için ortalama 265 lira, liseye giden çocukları için ise ortalama 327 lira harcama yaptı.
Araştırmaya göre okula hazırlık alışverişlerinin yüzde 35’i alışveriş merkezlerinden, yüzde 25’i okulun gösterdiği mağazalardan, yüzde 12’si ise semt pazarlarından yapıldı. Okul alışverişinde en yüksek gider kalemi yüzde 61’lik oranda kıyafet, yüzde 25’lik oranda kitap ve kırtasiye olarak belirlendi.
Okul bütçesini birlikte hazırlayın
Alın kağıdı kalemi elinize, oturun masanın başına. Beraber neler gerektiğini konuşun. Bunların istek mi ihtiyaç mı olduğunu belirleyin. Listenizi ona göre hazırlayın. Ona ne kadar paranız olduğunu ve evin diğer masraflarına ne kadar harcadığınızı açık açık anlatın ve şöyle deyin:
“Okul masrafları için şu kadar para harcayabileceğiz”. Şimdiki çocuklar cin gibi hemen “Kredi kartın var onla alırsın” diyebilir. Ona kredi kartının borçlanma aracı değil ödeme aracı olduğunu anlatın.
Geçen yılki kıyafetlerini beraber deneyin, nelere ihtiyacı olduğunu saptayın. Montu üzerine oluyor, çantası sağlam. İstek mi ihtiyaç mı olduğuna kendisi karar versin. Listenizi gösterin ve “Hangisi daha önemli” diye sorun. Doğru cevabı bulacak.
Geç değil
Soru: Benim bireysel emeklilik sigortam vardı. 6 yıl ödedim ama 3 yıl önce bozmak zorunda kaldım. İşsizdim, kendi işimi kurdum. Çok şükür bir şeyler kazanıyorum. Tekrar bireysel emeklilik sigortası yaptırsam yaşım çok mu geç, işime yarar mı?
Aylin (48)
Cevap: Geç değil. Bireysel emeklilik sistemi değişti. Artık devlet katkı sistemi var. Yatırdığın 100 TL katkı payı için devlet de 25 TL katkı payı yatırıyor. Devletin yatırdığı katkı payı için hak ediş süreleri var.
İlk 3 yıl içinde sistemden çıkarsan devlet katkısını alamıyorsun. Üçüncü yılın sonunda devletin yaptığı katkının yüzde 15’ini, altıncı yılın sonunda yüzde 35’ini ve onuncu yılın sonunda yüzde 60’ını alabiliyorsun. Emekliliğe hak kazandığında ise tamamını alıyorsun.
