Giriş
Her yıl 7-17 Aralık arasında, Mevlana’nın ‘Vuslat’a ermesinin’ yıldönümü dolayısıyla etkinlikler düzenleniyor. Gelin biz de bugün onun öğretilerine, değerlerimize dönüp paraya olan bakış açımızı yeniden gözden geçirelim.
Ben ‘değer’lere çok önem, anlam veriyorum. Değerlere göre yaşamak, para kazanmak, harcamak, yatırım yapmak, borçlanmak…
BİLİYOR MUSUN?
Temel değerlerinin neler olduğunu bilirsen, hayatını da paranı da buna uygun yönetebilirsin.
KENDİ DEĞERLERİNİ BUL
Kişiden kişiye değişir. Seni en çok mutlu eden, huzurlu hissettiren, rahatsız eden şeylerin listesini yap. Örnek: Benim temel değerlerim; adalet, üretim, gelişim, fayda, anlam. Hazırladığım değerler listesini incele, kendi listeni oluştur. Aile, kültür, yardımseverlik, sağlık, denge, sevgi, dürüstlük, güven, aşk, bilgi, özgürlük, adalet, güç, güzellik, mutluluk, zenginlik, yaratıcılık, başarı…
KAZANIRKEN VE HARCARKEN
KAZANIRKEN
Çalıştığın yerin değerleri sana uyuyor mu? Yeteneklerinle uyumlu mu? Örnek: Özgürlüğüne düşkünsen kendi kararlarını alıp uygulamanın engellendiği bir yerde çalışmak seni mutsuz edebilir.
HARCARKEN
Kredi kartı ekstren sana ne söylüyor? Harcamalarını tek tek incele ve değerlerine uyumlu mu bak. Aylık aile bütçesi toplantısında, evdeki herkes bu etkinliğe dahil olsun. Çocuklar da parayı değerlerine göre yönetmeyi kazansın. Mevlana diyor ki, “Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.” Borçlanarak daha iyi bir yaşam stili sürdürmek, kimin için? Kıyafetler, ayakkabılar, makyaj malzemeleri, oyunlar, elektronik cihazlar… Sonuç: Boşa giden para, zaman… Hadi değerlerine göre yaşa ve finansal hedeflerine uygun sağlıklı harcama alışkanlıkları geliştir.
ÖRNEKLER
- Temel değerleri arasında ‘yardım’ olan bir kişinin yapacağı bağış miktarı yüksek olabilir.
- Eğitim, bilgi senin için çok önemliyse kitap, online kurs harcamaları ağırlıklı olabilir.
- Spor, sağlık vazgeçilmez değerlerinse, spor salonu ve malzemelerine, beslenme programlarına bütçende daha fazla yer ayırabilirsin.
PİŞMANLIK: Hangi harcama sonrası ‘pişmanlık’ hissediyorsun. Dikkat. Bu değerlerine uygun harcamadığını gösterir.
DEĞER Mİ?: Bir şey satın alırken senin için maliyetini hesaplıyor musun? Almak istediğin ürün için kaç saat, gün çalışman gerek? Bakalım gerçekten değiyor mu?
HESAPLA
Diyelim ki aylık maaşın 5 bin 40 lira ve bir ayda 180 saat çalışıyorsun. Gelirini, aylık çalışma saatine böl. 5.040/180=28. Saatte 28 lira kazanıyorsun demektir.
- ÖRNEK 1: 2 bin 699 TL’lik bir akıllı saat almak istediğini varsayalım. Bu akıllı saat için yaklaşık 96 saat çalışman gerekiyor (almak istediğin ürünün fiyatı/saatlik gelirin).
- ÖRNEK 2: 13 bin 999 TL’lik bir telefon almak istiyorsan bunun için 499 saat çalışman gerekir. Eyvah! Düşün gerçekten değer mi, değerli mi?
ZAMANI NASIL KULLANIYORSUN?
Zaman bize bahşedilmiş en değerli şey, gitti mi geri gelmiyor... Zamanını senin için en değerli, en önemli insanlara ve şeylere mi harcıyorsun? Mevlana, “Ey insan, sen görünüşte maddi varlığınla ‘küçük bir alemsin’. Fakat manen gerçek varlığınla ‘büyük bir alemsin’. Dışarıda değil, aradığını kendi içinde ara” der.
PAYLAŞIRKEN: ‘‘Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol.’’ Sahip olduklarını paylaştıkça mutluluğun artar. İki elimiz var, biri almak, diğeri vermek için.
GEMİYİ KORU
Mevlana, ‘‘Geminin yüzmesi için suya ihtiyaç vardır. Ama su geminin içine girerse onu batırır’’ diyor. Biz gemi isek, maddiyat (para) bizim üstünde yüzdüğümüz sudur. Su olmazsa yüzemeyiz. Suyu içimize alırsak, gemi batar. Makine dairesine (kalbimize) girmemeli para. Manevi tarafınız ne kadar bolluk bereket içinde olursa bu maddi tarafa da akar.
NİYETLİ YAŞA
Anlam arayışı içinde, niyet ederek yaşıyor musun? Örnek: Bir şey alıyorsun, niye? Bir şey hedefliyorsun, niye? (Niyet kelimesinin kökü, plan, tasarı anlamına gelen ‘niyya’dır.)
İSTEK Mİ İHTİYAÇ MI?
“Mutluluk, gidilen yolun üzerindedir, yolun sonunda değil. Yolun sonunda olsa, ona varıldığında yol bitmiş ve vakit de geçmiş olurdu. Mutlu olmanın zamanı ise bugündür, yarın değil.” Harcama yaparken istek ve ihtiyaçlarını ayırt ediyor musun? Belki bugün ‘o ürünü’ aldığında mutlu hissediyorsun ancak kredi kartı ekstren geldiğinde ne oluyor? Düşün, sorgula, değerlerine göre yaşa.
YATIRIM YAPARKEN...
Yatırımların değerlerinle uyumlu mu? Örneğin senin için güven önemliyse, çok riskli yatırımlar uykunu kaçırır. Risk almayı seviyorsan, yatırım sepetine daha fazla yüksek risk, yüksek getiri yatırım ürünlerinden koyabilirsin.
KAÇIRMAYIN
Mevlana bugün yaşasa ve bizim parayla olan ilişkimizi görse ne derdi? Yazar Kerim Güç ile konuştuk. ‘Özlem Denizmen ile Para Durumu’ yarın 12.30’da NTV’de.
