Giriş
Osmanlı İmparatorluğu, I. Dünya Savaşı’nı kaybetmiş, ordusu Mondros Ateşkes Antlaşması’yla silahsız bırakılmıştı. Osmanlı askerleri terhis edildi fakat Anadolu’da işgale karşı direnmek için Kuvâ-yi Milliye birlikleri oluştu. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan 47 gün sonra Fransızlar antlaşmayı ihlal ederek 17 Aralık 1918’de Mersin’i işgal etti.
Fransız kuvvetleri işgali hızlandırmak ve Kuvâ-yi Milliye kuvvetlerinin denizden gelecek yardım yollarını kesmek amacı ile Akdeniz kıyılarını kontrol altına almaya çalıştı. Ancak Toros Dağları’nın dik yamaçları ve geçiş yollarının çoğuna Kuvâ-yi Milliye kuvvetlerinin hakim olması, Fransızların bölgeye hakim olmasını zorlaştırdı. Fransızlar bunun üzerine Türk kuvvetlerinin yardım yolu olan Gülek Boğazı’nı ele geçirmeye çalıştı. Gülek Boğazı, Mersin ve Çukurova’ya giden ana yolun bir parçası ve stratejik öneme sahip bir dağ geçididir.
1921’de bu bölge, Fransız işgal kuvvetlerinin kontrolü altındaydı. Türk ulusal direnişi, bu yol üzerinden ilerleyerek Mersin ve Çukurova’yı kurtarmayı hedefliyordu. Gülek Boğazı Savaşı veya Karboğazı Baskını, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Kuvâ-yi Milliye ile Fransızlar arasında Toros Dağları’nda yapılan bir çatışmadır. Çatışma, 27-28 Mayıs 1920 tarihlerinde gerçekleşti. Fransızlar, Çukurova ve civarını kontrol etmek istedi ancak Kuvâ-yi Milliye bu planı bozmak için Gülek Boğazı’nı savundu. Fransızlar, Toros Dağları’ndan geçen demiryolunu denetlemek için Pozantı’da bir birlik konuşlandırdı. Birlik komutanı Binbaşı Mesnil’di.
Ancak Kuvâ-yi Milliye Pozantı’yı güneye bağlayan demiryolunu ele geçirince, Fransız kuvvetleri kuşatılmış oldu ve Mesnil, Pozantı’yı boşaltarak Fransız bölgesine çekilmeye karar verdi. Sürpriz bir kaçış planlamıştı. Kaçış için 27 Mayıs 1920’yi 28 Mayıs 1920’ye bağlayan geceyi seçti. Ancak aldığı bütün önlemlere rağmen kaçış, Gülek köylülerince fark edildi ve Kuvâ-yi Milliye komutanı Kemal Bey haberdar edildi. Genellikle Aydınlı aşireti mensuplarından oluşan Kuvâ-yi Milliye, Gülek Boğazı denen yerde pusuya yattı.
Boğaz, dik yamaçlı, dar bir deredir. Derenin iki yakasına on yedişer kişi pusuya yatmış, arkadan gelen on kişi de düşmanın geriye dönüşünü engellemiştir. Çapraz ateş altına alınan Fransız kuvvetleri ağır kayıplar verdikten sonra teslim oldu. Binbaşı Mesnil, taburunu teslim alan kuvvetlerin yalnızca kırk dört kişi olduğunu öğrendiğinde büyük şaşkınlık yaşadı. Gülek Boğazı Savaşı, dünya savaş tarihinde eşine rastlanmayan bir kahramanlık destanıdır. Bu zafer, Türk kuvvetlerinin Mersin ve Çukurova’ya hareket kabiliyetini sağladı, Fransızların askeri direnci kırıldı ve Güney Hatay hattının alınmasına yardımcı oldu.
Türk kuvvetlerinin bu zaferi, Ankara Antlaşması’na giden yolu açtı ve dolaylı olarak Türkiye’nin sınırlarının belirlenmesine yardımcı oldu. Bu önemli başarılarının ardından olayın kahramanlarına Mustafa Kemal Atatürk tarafından “Devamlı başarılarınızı tebrik eder, size ve kahraman Kuvâ-yi Milliyemize selam ve teşekkür ederim” telgrafı iletilir ve tebrik edilirler. Çukurova Bölgesi Batı Kesimi Komutanı Yüzbaşı Sinan Tekelioğlu, TBMM’ye sunduğu raporda bizim asker sayımızın 44 olduğunu, bin kadar Fransız askerinin muharebeye katıldığını, bizde zaiyat bulunmadığını ve karşı taraftan 650 er, 23 subayın esir alındığını ve 150 askerin öldüğünü, iki top, 8 makineli tüfek, bin kadar silah, 13 kadana, 90 katır ele geçirildiğini belirtir.
