Bir asırdır devam eden deney!

Avustralya Queensland Üniversitesi’nden fizik profesörü Thomas Parnell, 1927’de sabrın sınırlarını zorlayan bir deneye imza attı: Zift Damlası Deneyi. Zift, normalde doğada taş kadar sert şekilde bulunan bir maddedir. Prof. Parnell’in amacı, zift gibi katı görünümlü bir maddenin aslında akışkan olduğunu kanıtlamaktır. Bu deney, Guinness Rekorlar Kitabı’nda ‘Dünyanın en uzun süre devam eden deneyi’ olarak yer alıyor! Prof. Parnell, yüksek ısı altındaki bir zift parçasını, ters huni şeklindeki cam bir kaba döküyor.

Tamamen soğuması ve sertleşmesi için 3 yıl bekliyor ve daha sonra huninin kapalı olan sivri ucunu kesiyor. Huniden ilk zift damlası 8 yıl sonra düşüyor. 1938 Aralık’ta düşen ilk damla ile profesör iddiasını kanıtlıyor. Ancak yıllarca merakla beklenen zift damlasının düşüş anına kimse şahit olamıyor. Her ne kadar deney amacına ulaşmış olsa da ziftin damlama anını yakalayabilmek için deneye devam ediliyor. 1947’de düşen ikinci damla da ilk damla ile aynı kaderi paylaşıyor.

Prof. Parnell’ın ömrü, sadece ilk iki damlaya tanık olmaya yetiyor. Prof. Parnell, 1948 yılında hayata gözlerini yumuyor. Aynı üniversiteden fizik bölüm başkanı Prof. John Mainstone deneyi devralıyor. Hayatının geriye kalan 52 yılını deneye adayan Prof. Mainstone, bu süreçte damlayan beş damlanın bir tanesine bile tanıklık edemiyor. 1954 Nisan’da üçüncü, 1962 Mayıs’ta dördüncü ve 1970 Ağustos’ta beşinci damla huniden damlıyor. Bu tarihe kadar düşen hiçbir zift damlasını kimse göremiyor.

Altıncı damlanın yakın zamanda düşeceğini tahmin eden Prof. Mainstone, bir cuma gecesi evine gitmiyor ve düzeneğin yanında sabahlıyor ancak altıncı damla bir türlü düşmüyor. Pazartesi günü laboratuvara döndüğünde, damlanın çoktan düşmüş olduğunu fark ediyor. Dokuz yıl sonra, yedinci damlayı yakın takibe alan profesör, bu sefer de kahve almaya gittiğinde düşme anını kaçırıyor. 2000’li yıllarda teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte deney düzeneğinin yanı başına bir kamera sistemi yerleştiriliyor.

2000 Kasım’da sekizinci damla düştüğünde büyük bir heyecanla kamera kayıtlarına bakılıyor, ancak arızalanan kamera sisteminin düşen damlayı kaydetmediği görülüyor. Dokuzuncu damla için bu kez internet üzerinden canlı yayın yapılmaya başlanıyor. 2013’te hayata gözlerini yuman Prof. Mainstone, dokuzuncu damlanın düşüş anına şahit olamıyor. Profesör vefat ettikten birkaç ay sonra, 2014’te dokuzuncu damla düşüyor. Ancak bu sırada hesaba katılmayan bir şey oluyor, geçmişte düşen damlalar ile dolu olan kapta yeterli alan kalmadığı için dokuzuncu damla havada asılı kalıyor ve yine kimse düşen damlayı göremiyor! 90 yılda tam dokuz damlanın düştüğü bu deneyde, ilk yedi damla için ortalama düşüş süresi yaklaşık 8 yıl oluyor.

Temmuz 1988’deki yedinci damlanın düşüşünden sonra, düşüşler arasındaki süre artıyor. Sekizinci düşüş, önceki düşüşten 12.3 yıl sonra Kasım 2000’de, dokuzuncu düşüş ise 13.4 yıl sonra Nisan 2014’te gerçekleşiyor. Günümüzde, isteyen herkes deneyi canlı olarak izleyebiliyor. Dileyen okurlarımız, http://thetenthwatch.com/feed/ adresinden deneyi canlı olarak izleyebilir. Sonradan yapılan incelemeler, damlaların düşüş sürelerinin artmasına neden olan şeyin, binaya takılan klima sistemi olduğunu gösteriyor. Klima sistemi, ziftin maruz kaldığı ortalama sıcaklığı düşürerek, akışkanlığa karşı direnci artırıyor.

Ziftin onuncu damlasının 2020 ila 2030 yılları arası bir tarihte düşmesi bekleniyor. Deneyin bu kadar uzun süre devam etmesi ve damlaların düşüş anını kimsenin görememiş olması, deneyin popüler hale gelmesine neden oluyor. Hatta bir bahis sitesi, damlanın ne zaman düşeceğine dair bahis bile açmış…