Giriş
Britanya İmparatorluğu öncülüğündeki İtilaf Devletleri donanması, deniz yoluyla Çanakkale Boğazı’nı kolaylıkla geçebileceğini düşünüyordu. Churchill’e göre İngiliz donanması Boğaz’da görününce Türkler topları bırakıp kaçacaktı. Ancak Çanakkale Savaşı, İtilaf Devletleri tarihine “askeri bir beceriksizlik” olarak geçti. Peki, bu büyük güç neden yenildi? Kuşkusuz bunun birçok sebebi var, ancak hemen sayabileceğimiz üç önemli neden var: Birincisi Türk ordusunun küçümsenmesi, ikincisi arazi üstünlüğünün Türklerde olması, üçüncüsü ise savaşın çok kötü sevk ve idare edilmesi.
***
Çanakkale Savaşı’nda görevli İngiliz komutanlar, raporlarında işlerin yolunda gittiğini, boğazı geçmenin an meselesi olduğunu belirtiyor. Tam bunlar yaşanırken, bir savaş muhabiri durumun aslında anlatıldığı gibi olmadığını söylüyor. Gazeteci Keith Murdoch, Avustralya Başbakanı Andrew Fisher’a 28 sayfalık bir mektup yazıyor. Murdoch’un yazdığı 8 bin kelimelik mektup, Çanakkale Savaşı’nın ve Avustralya tarihinin gidişatını değiştiriyor.
Başbakan’a sunulan bu mektup, Gelibolu seferinin sona ermesine ve Anzak birliklerinin tahliye edilmesine neden oluyor. Avustralya Başbakanı Andrew Fisher, durumu ciddiye alarak mektubu İngiltere Başbakanı Herbert Asquith’e ulaştırıyor. İngiltere başbakanı kabineyi topluyor ve bu uzun mektubu, hiçbir yerini atlamadan yaklaşık 3 saat boyunca okuyor. Hemen mektubun gerçekliği araştırılıp, doğruluğu teyit ediliyor. Cephedeki İngiliz komutanların tümü görevden alınıyor ve Anzaklar cepheden çekiliyor.
***
Gazeteci Keith Murdoch’un, Avustralya Başbakanı Andrew Fisher’a “Acımasızca eleştirmiyorum, gerçeği söylüyorum” dediği mektuptan bazı başlıklar: “Hamilton’ı yargılamak bana düşmez ama çok açık ki bir ordu, generaline duyduğu inancını tamamen yitirdi ve general de çeşitli durumlarda zayıflıklarını gösterdi; yapılacak tek bir şey var. General Hamilton, Anzak mevkisine çok nadir geliyor, İmroz’da yaşıyor. Fransızlar ona 'adada yaşayan general' adını takmışlar.” “Şimdi size çok ciddi olarak şunu söylemek isterim ki gördüğüm kadarıyla Britanya ordusunun sahip olduğu bir genelkurmaydan Çanakkale girişimini böyle sürekli ve berbat bir beceriksizlikle yürütmesi beklenirdi. Yüksek rütbelilerin kendini beğenmişlikleri ve hallerinden memnunlukları ile aynı düzeyde olan tek şey onların beceriksizlikleridir.” “Sıhhiye hizmetlerinden sorumlu İngiliz Sir James Porter’ın geri çağrılmasını sağlamak için, tanrı aşkına elinizden geleni yapın. Doktorlarımızın istisnasız hepsi ona nefret bilenmektedir. Size yazdığı üzere, yaralıların ilk nakliyat ayarlamasını arap saçına çevirdi. Yaptığının izahatinin verilmesinin imkanı yok. Kendisi Mudros’ta lüks bir yatta yaşıyor.”
***
“Gelibolu Mektubu” olarak geçen bu rapor, büyük ses getiriyor ve savaşın kaderini değiştiriyor. Murdoch, 1933 yılında savaşın kaderini değiştirmesinden dolayı “Sir” unvanıyla ödüllendiriliyor. Sir Keith Murdoch, 1952’de hayatını kaybedince oğlu Rupert Murdoch’a, dünyanın en büyük medya şirketi olan News Corp’un temelini oluşturacak gazetesini bırakıyor.
