Giriş
John L. Holland, eğitsel, askeri ve psikiyatri kurumlarında çalışan bir meslek danışmanıdır. Ona göre meslek seçimi, kişiliğin iş dünyasına yansımasıdır. Holland, insanların, tanımladığı altı kişilik tipinden (gerçekçi, araştırmacı, sanatçı, sosyal, girişimci, geleneksel) birine sahip olduğunu ve ona uygun mesleklerden birini seçtiğini savunuyor. Holland’a göre meslek seçimi; bireyin motivasyonunu, bilgisini, kişiliğini ve yeteneğini yansıtan etkileyici bir eylem. Bir meslek seçmek sosyal ilişkilerden, beslenme ve uyku düzenine kadar her şeye etki edecek bir karardır. Bireylerin önceliği, kişilik özellikleri ile uyumlu meslek seçimi olmalıdır.
***
Sınav sonuçları açıklandığında elde ettiğin sıralamayı tabii ki dikkate alacaksın. Ancak sıralamaların arasında kaybolmamanı tavsiye ederim. Daha düşük sıralı bir bölüme yerleşmek için mücadele vermek yerine, istediğin bölüme yerleşmeyi hedeflemelisin. Üniversiteleri ve bölümleri isteklerin doğrultusunda değerlendir.
Taban puanlar ve sıralamalar üniversitelerin, bölümlerin ve mesleklerin değerini göstermez. Kafandaki ‘bölüm mü seçmeliyim yoksa üniversite mi’ sorusunun yanıtı; ‘her ikisini de seçmelisin!’ olmalı. Olayı tek yönlü değerlendirme; sadece bölüme bakma, ‘seçeceğin bölümü mevcut olanaklar dahilinde en verimli bir şekilde hangi üniversitede okuyabilirim’ sorusuna yanıt aramaya çalış!
Keskin sorular sormaktan kaçın, devlet mi vakıf üniversitesi mi ikileminden kurtul! Üniversiteleri akademik kadroları, yurtdışı işbirlikleri, dil öğrenme olanakları, kampüs yaşamları, iş dünyasıyla ilişkilerine göre değerlendir. Tercih yaparken büyüklerinin yarım kalan hayallerini gerçekleştirmek için çabalama. Bu, senin tercihin, bu senin hikayen. Büyüklerin fikirlerini dinle ancak etki altında kalma. Kimsenin senin kırmızı çizgini geçmesine müsaade etme!
***
İsteklerini, yeteneklerini ve mevcut koşulları objektif bir şekilde değerlendir; ne mütevazı ol ne de gerçeklikten uzaklaş. Yetenek, meslekteki başarıyı etkileyen önemli etkenlerden biridir. Yetenek, hangi mesleklerde daha başarılı olabileceğini gösterir. Seçtiğin mesleğin gerektirdiği azami yetenek düzeyine sahip değilsen, o meslekte başarılı olman pek mümkün olmaz.
Sahip olduğun yeteneğin altında bir yetenek düzeyi gerektiren mesleğe yöneldiğinde, mesleki doyum sağlaman da mümkün değildir. Yetenek, hangi alanlarda daha başarılı olacağını belirler. İlgi, hangi faaliyetlerle uğraşmaktan zevk duyacağına işaret eder. İlgi, yeteneğin ile ilişkilidir. İlgi duyduğun alanlar, çoğunlukla yetenekli olduğun alanlardır.
Seçtiğin alanın ilgi alanında olup olmadığına çok dikkat etmen gerekir. İlgi duyduğun, hoşlandığın şeyleri severek yaparsın. İlgi duymadığın bir faaliyete yönelmen hem mesleki doyumunu hem de başarını olumsuz etkiler. Meslek seçiminde doğru karar verebilmen, kişilik özelliklerini çok iyi tanıyıp bu özellikleri gerektiren alanlara yönelmene bağlıdır.
Bireylerin çok farklı kişilik özellikleri vardır. Bu özelliklerden hangisine sahip olduğunu bilirsen, seçimini bu doğrultuda gerçekçi bir şekilde yaparsın. Popüler olanın değil, hayallerinin peşinden koşmanı tavsiye ederim!
