Giriş
Hiyerarşi, toplum veya kuruluşun tüm üyelerini görev, sorumluluk ve yetkilerine göre sınıflandıran, sıraya sokan bir sistemdir. Kişiler arası konum farkı dolayısıyla özerklik ve eşitlik kavramları ile çelişir. Hiyerarşi, Y ve Z kuşağının pek hoşlanmadığı bir kavram.
Kısa vadede devletlerin, kurumların ve şirketlerin Y ve Z kuşağı tarafından yönetileceği açık bir gerçek. Artık bu iki kuşağa hitap eden yönetim biçiminin doğacağını tahmin etmek zor olmasa gerek. Y ve Z kuşağının isteği, hiyerarşinin olmadığı, herkesin eşit ve yüksek bilinç ile kendi kendini yönettiği bir yönetim şekli. Peki, Y ve Z kuşağının arzuladığı esneklik ihtiyacını tam olarak karşılayan, yeni ve yaratıcı fikirlerin kolayca gündeme getirilmesini sağlayan, görev tanımlarının net bir şekilde belirlenebildiği, uzun ve bürokratik onay sürecinin ortadan kalktığı bir yönetim şekli mümkün mü?
Evet, böyle bir yönetim anlayışı var! Holokrasi, devlet ve şirket örgütlenmelerinde klasik piramit yapısını bozmayı hedefleyen bir yönetim anlayışı. Holokrasiye göre yapılanmalar, organik olarak büyüyen şehirlere benzemelidir. Yunanca kökenli bir kelime olan Holokrasi, birçok küçük ve özerk parçanın beraber çalışarak bir bütün oluşturması anlamına geliyor. Holokrasi, geleneksel aşağıdan yukarı, yukarıdan aşağı piramitlerle izah edilmeye çalışılan hiyerarşik yönetim yerine yöneticilerin, unvanların olmadığı, herkesin yüksek bilinç ve yetki ile kendi kendini yönettiği bir sistem. Holokrasinin temelinde özerklik ve sorumluluk yatıyor. Normalde bir organizasyonda az sayıda yöneticinin kontrolünde yönetilen akış ile düzen sağlanır.
Bu sistemin özünde yöneticinin, yapılan işi denetlemesi, kontrol etmesi esastır. Yani her iş, denetleme-kontrol-onay süzgecinden geçmekle yükümlüdür. Bu uygulanmadığı takdirde dengeler bozulur. Holokraside esas, “yöneticisiz yönetim”dir. Holokraside her çalışan, her birim kendi görevinin bilincinde olur ve herhangi bir emir beklemeden görevini yerine getirir. Birim ya da takım üyeleri, kendi aralarında iletişim kurup ya da diğer birimlerle etkileşime geçip ilgili konu hakkında ne yapılması gerektiğine karar verir ve harekete geçer. Holokraside özerkliğin sınırları, birimlerin görev tanımları ve yetkileri en baştan belirlenir.
Her çalışan, işiyle ilgili hem kendine hem de bağlı bulunduğu birime karşı sorumludur. Yani holokraside öz yönetim ön plandadır. Yetki sınırlarını bilen çalışan, tüm uygulamalarında en başta kendisine karşı sorumluluk hisseder. Zappos isimli, Amazon tarafından satın alınan online ayakkabı satış firması, Holokrasiyi en radikal biçimde uygulayan şirketlerden biri. Global anlamda bu modele geçmiş yüzlerce şirket var. Hiyerarşik düzenden bu modele geçiş genelde sancılı olmuş ve bazı şirketlerin çalışan memnuniyetinde ciddi düşüşler olduğu saptanmış. Özellikle bizim gibi gelenekçi toplumlarda hiyerarşik düzenden bu yeni düzene geçişi sağlamak biraz zaman alacaktır.
