Ver parayı al unvanı!

Yükseköğretimin en büyük sorunlarının başında parayla yazdırılan tezler geliyor. Bu sorun ne yazık ki yıllardır devam ediyor. Parayla yazdırılan tezlerden sonra son zamanlarda başka bir sorun daha ortaya çıktı: Parayla satılan doktora unvanları! İsminizin önüne havalı bir akademik unvan eklemek istiyor ancak ALES ve yabancı dil sınavlarından gerekli puanı alamıyor musunuz?

Üzülmeyin, işin kolayı var: Bazı şahıs ya da şirketler, ücreti mukabilinde ALES veya herhangi bir dil şartı aramaksızın, size 6 ay ila 1 yıl arasında doktora unvanı vadediyor. Bu unvanların denkliği ve geçerliliği yok ama havası var! Dersler, sınavlar ve tezler gibi süreçlerden geçmeden, isminizin önüne ‘doktor’ unvanı yazdırmak aslında oldukça kolay. Bazı danışmanlık şirketleri, yurtdışından doktora unvanı veriyor. Ders, sınav, dil şartı istenmiyor, dersler online yapılıyor, üstelik kredi kartına taksit dahi yapılıyor. Bu şirketler arasında kıyasıya bir rekabet yaşanıyor. Özgünlük garantisi veren, peşin ödemede yüzde 20 indirim yapan, kredi kartına 10 taksit uygulayanlar dahi var. Bu şirketler reklam yaparken her ne kadar ‘YÖK denkliği var’ dese de aslında bu durum, gerçeği yansıtmıyor.

Yüksek lisans ve doktora tezlerini başkalarına yaptırmak suç. Tespit edildiğinde, yüksek lisans ya da doktoranın iptali gibi yaptırımlar var. Ancak buna rağmen akademik danışmanlık adı altında bu hizmeti veren şirketlerden yardım alanların sayısı da oldukça fazla. Üstelik Türkiye’de yüksek lisansın aksine uzaktan öğretim tezsiz doktora uygulaması yok! Buna rağmen, böyle bir sektör var…

Doktora, belirli bir alanda uzmanlaşmak isteyen kişilerin aldığı akademik bir eğitimdir. Üniversitede akademik kadro alabilmek için doktora yapılması gerekir. Genelde lisans eğitiminden sonra yüksek lisans eğitimi alınır, doktora ise bu eğitimden sonra yapılır. Türkiye’de bir üniversitede doktora eğitimi almak isteyenlerin yabancı dil sınavından en az 55 puan alması gerekiyor. Yüksek lisans eğitimi boyunca ortalama 8 veya 9 ders aldıktan sonra yüksek lisans tezi hazırlanır. Doktora süreci de buna benzerdir. Yüksek lisans tezi genelde 1-1.5 yıl, doktora tezi ise 2-4 yıl arasında sürer. Doktora tezi, yüksek lisans tezine benzer olsa da bilime belirli bir katkı yapmanız beklenir. Bu nedenle daha kapsamlı ve daha uzun bir araştırma süreci gerektirir.

Doktorada derslerden sonra, tezden hemen önce yeterlilik sınavı adı verilen kapsamlı bir sınav yapılır. Sınavı başardığınız takdirde doktora tezinize devam edebilirsiniz. Doktora, yapısı itibari ile bilim insanı olmanın temel koşulu ve bu alandaki yetişme sürecini ifade eder. Doktoralı olmak, bilim insanı olmanın ilk koşuludur. Doktora yapmak, ‘ben akademide kalmayı tercih ediyorum’ anlamına gelir. Doktorantlar en az 4 yıl boyunca hayatlarından feragat ederek bu zorlu sürecin içinde bulunurlar. Bir yanda bunca zahmete katlanan, bu işi hakkıyla yapanlar var, diğer tarafta bu işin kolayına kaçan ve ticaretini yapanlar. YÖK, kendi bünyesindeki değerlendirmeyi titizlikle yapmaya çalışıyor ancak özel sektör için böyle bir denetleme söz konusu değil; orada ‘ver parayı al unvanı!’ kuralı geçerli.