Giriş
Baş ağrıları, nörolojik rahatsızlıklar arasında en yaygın görülen belirtilerden biri olup, çoğu zaman zararsız ve geçici nedenlerle ortaya çıkıyor. Ancak, "gök gürültüsü" olarak tanımlanan, ani ve şiddetli baş ağrıları, daha ciddi sağlık sorunlarının işareti olabiliyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, tekrarlayan gök gürültüsü baş ağrılarının nedenleri, potansiyel riskler ve bu durum karşısında izlenmesi gereken yollar hakkında bilinmesi gerekenleri anlatıyor.
Serpil Dokurel - Posta.com.tr Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, bir kişinin hayatı boyunca herhangi bir türde baş ağrısı yaşama olasılığının yüzde 90 olduğunu belirterek, bu sebeple baş ağrısının nörolojik hastalıklar içinde en yaygın görülen belirti olduğuna dikkat çekiyor.
Ayrıca, baş ağrılarının büyük bir kısmının migren ve gerilim tipi baş ağrısı gibi birincil olduğunu ve nörolojik muayenenin normal olduğunu ifade ediyor. Bununla birlikte, baş ağrılarının yüzde 10'u ikincil olup, altında çeşitli nedenler yatabiliyor.
Tekrarlayan “gök gürültüsü” baş ağrılarına neden olan durumlar neler?
Prof. Dr. Necioğlu Örken, ikincil baş ağrıları içinde en tehlikelilerinden birinin, “anevrizma” denilen damar baloncuğunun yırtılması sonucu gelişen subaraknoid kanama olduğunu ve bu beyin zar arası kanamanın en sık bulgusunun; ani başlangıçlı, şiddetli ve kişinin hayatında yaşadığı ilk ve en şiddetli baş ağrısı olduğunu söylüyor. Bu baş ağrısına “gök gürültüsü baş ağrısı” deniliyor. Tekrarlayan gök gürültüsü baş ağrılarına neden olan bir hastalık daha bulunuyor: Reversibl Serebral Vazokonstriksiyon Sendromu (RSVS).
Reversibl Serebral Vazokonstriksiyon Sendromu (RSVS) kimlerde görülür?
Reversibl Serebral Vazokonstriksiyon Sendromu (RSVS), tekrarlayan gök gürültüsü baş ağrıları ile başlayan ve günler ila haftalar içinde düzelen, beyinin pek çok damarında görülen bölüm bölüm daralma-genişlemeleri ifade ediyor. Birçok hastada beyin kabuğunda subaraknoid kanama, uç bölge enfarktüsleri veya beyinde şişme gelişiyor. Prof. Dr. Necioğlu Örken, adından da anlaşıldığı gibi tablonun geri dönüşlü, klinik sonucun ise mükemmel olduğunu belirtiyor.
Prof. Dr. Necioğlu Örken, kadın-erkek oranının 2-10:1 arasında değişebildiğini ve ortalama görülme yaş aralığının 42-51 olduğunu belirtiyor. Erkeklerde bu durum daha genç yaşlarda ortaya çıkabiliyor ve cinsel aktivite ile ilişkili olabiliyor; ayrıca erkeklerde daha iyi bir seyir gözlemlenebiliyor.
RSVS’nin ana belirtisi baş ağrısıdır!
Reversibl Serebral Vazokonstrüksiyon Sendromunun ana belirtisi baş ağrısı olarak biliniyor. 1 dakikadan kısa sürede en yüksek yoğunluğa ulaşan ani, şimşek çakar gibi bir baş ağrısı, klasik başvuru semptomu arasında yer alıyor. Hastalar bu ağrıyı hayatlarındaki en şiddetli ağrı olarak tarif ederken, bu tür baş ağrısı olmadan sendromun görülme oranı yüzde 10-30 arasında yer alıyor.
Prof. Dr. Necioğlu Örken, tekrarlayan baş ağrılarının, özellikle de şiddetli ve ani başlayıp genellikle hafif-orta şiddette devam eden, tüm başa yayılan ağrıların, bazı ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceğine dikkat çekiyor:
“Baş ağrısının en önemli özelliği tekrarlayıcı olmasıdır. Tekrarlayan şiddetli ağrılar arasında genellikle hafif-orta şiddette künt, tüm başa yayılan ağrı vardır. Baş ağrısı alevlenmeleri Valsalva manevrası, cinsel aktivite veya fiziksel efor ile tetiklenebilir. Hastaların çoğunda görme ile ilgili bulgular olabilir ve yatan hastaların yüzde 9-63'ünde inme veya beyin ödemi gibi komplikasyonlar gelişebilir. Başlangıçta epilepsi nöbetleri yüzde 20'ye varan oranda bildirilmiştir.”
RSVS gebelik, migren, damarları büzen ilaçların kullanımı, beyin cerrahisi prosedürleri, kan kalsiyum yüksekliği, yırtılmamış baloncuklar, boyunda damar yırtılmaları, beyin toplar damar tıkanmaları, posterior reversibl ensefalopati sendromu, “kırık kalp sendromu” denilen Takotsubo kardiyomiyopatisi, geçici global amnezi gibi çeşitli durumlarla ilişkilendiriliyor. Ancak, Prof. Dr. Necioğlu Örken, RSVS ile ilişkili bireysel risk faktörleri, tetikleyiciler ve durumlar ile nedensel bir ilişkiyi destekleyecek epidemiyolojik kanıtların eksik olduğunun altını çiziyor.
Gök gürültüsü baş ağrısı tıbbi bir acil durumdur!
RSVS tanısı karakteristik klinik, beyin görüntüleme ve anjiyografik özelliklere dayanıyor. Vazokonstriksiyon (damar daralması) saatler ila günler içinde gelişiyor, önce uç arterleri etkiliyor.
Prof. Dr. Necioğlu Örken, gök gürültüsü baş ağrısının tıbbi bir acil durum olduğunu, hastaların öncelikle yırtılmış beyin anevrizması, beyin kanaması ve boyun arter yırtılması (diseksiyon) gibi ciddi ikincil nedenler açısından değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. Kraniyal bilgisayarlı tomografi veya beyin manyetik rezonans görüntüleme ve baş ve boyun BT ya da MR anjiyografi ile acil beyin ve serebral vasküler yapıların görülmesi, eğer ilk görüntüleme normalse, subaraknoid kanamayı ve gök gürültülü baş ağrısının enfeksiyöz nedenlerini dışlamak için beyin omurilik sıvısı incelemesi yapılması gerekiyor.
RSVS için kanıtlanmış bir tedavi yoktur
Prof. Dr. Necioğlu Örken, hastaların çoğunluğunun zamanla tamamen iyileştiğini, ancak üçte birinin ilk birkaç gün içinde geçici semptomlar geliştirebileceğini ve nadir durumlarda ilerleyici bir klinik seyir izlenebileceğini belirtiyor. Bu nedenle, semptomların başlamasının ardından ilk birkaç gün içinde hastaların gözlem altında tutulması, ağrı kontrolünün sağlanması ve destekleyici bakım amacıyla hastaneye yatırılmalarının mantıklı olduğunu vurguluyor.
Gök gürültüsü baş ağrıları tipik olarak günler, haftalar içinde düzeliyor. Benzer şekilde, çoğu hastada görsel ve diğer fokal nörolojik belirti ve semptomlar da günler ila haftalar içinde kayboluyor. Hastaların yüzde 15-20'sinden inmeye bağlı kalıntı bulgular kalabiliyor. Masif inme, beyin ödemi, ciddi morbidite veya ölümle sonuçlanan ilerleyici serebral arteriyel vazokonstriksiyon vakaların yüzde beşinden azında görülüyor.
