Giriş
5 Haziran Dünya Çevre Günü’nde Konya’daydım... Üstelik günün anlam ve önemine çok uygun bir yerde; Avrupa’nın en büyüğü, dünyanın ise sayılı büyük güneş enerji santralleri arasında yer alan Konya Karapınar GES’teydim. 20 milyon metrekarelik bir arazi burası.
Hayalinizde canlanması için şöyle söyleyebilirim, 2 bin 600 futbol sahası büyüklüğünde. Ve üzerinde 3 milyon 256 bin 38 adet güneş paneli bulunuyor. Güneşe göre yön değiştirerek, yılda 3 milyar kilowatt saat elektrik üreten bu paneller, 2 milyon hanenin elektriğini sağlıyor. Böylece her yıl 1.7 milyon ton karbon salınımını da önleyerek çevreye nefes aldırıyor. Üstü açık bir otobüse binerek uçsuz bucaksız araziyi incelemek, güneş panellerini yakından görmek Mad Max filminin setinde hissettirdi bana, o kadar etkileyici bir görüntüydü.
Kübra Kalyoncu Şeherli
Kalyon PV’nin Ankara’da, yüzde 100 Türk sermayeli ve yüzde 90’a varan yerlilik oranıyla ürettiği güneş panellerinin Konya Karapınar’da devasa bir enerji üretim tesisine dönüş hikayesinden etkilenen bir tek ben de değildim! Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı Gençlik Danışma Kurulu (UN Habitat) Heyeti de, Çevre Günü vesilesiyle tesise davetliydi. ‘Sürdürülebilir Geleceği Birlikte Tasarlamak’ başlıklı etkinlikte çeşitli paneller düzenlendi ve iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinden, kirliliğin azaltılmasına kadar pek çok çevre sorununa gençlerin perspektifinden bakıldı. Kalyon PV Yönetim Kurulu Başkanı Kübra Kalyoncu Şeherli de; sürdürülebilir geleceğin inşasında gençlerin rolünün ne denli kıymetli olduğuna değinerek, şunları söyledi: “Kalyon PV’nin çevre ve iklim dostu panelleri arasında BM heyetini ağırlamaktan büyük mutluluk duyuyorum. Kendileri ülke ülke dolaşarak daha temiz bir dünya tasarlamak adına farkındalık oluşturuyorlar. Biz de Kalyon PV olarak, Karapınar’da bu dünyayı nasıl oluşturduğumuzu göstermiş olduk.”
ÇÖLÜN ORTASINDA VAHA GİBİ BİR BİNA: SCADA
Karapınar GES alanına girer girmez, muhteşem bir yapı görüyorsunuz önce... Camdan yapılmış gibi ama değil. Böyle çölün ortasında, teknoloji üssü gibi. Sıra dışı ve merak uyandırıcı. Öğrendik ki, onca güneş paneli aslında bir küçük odadan hatta bir konteynırdan bile kontrol edilebilirmiş. Ancak Kalyon Holding, arazinin ortasına mimari harikası bir bina inşa etmiş; Scada binası.
Zira buranın yaşayan bir merkez olmasını istemişler. 2021’de düzenledikleri yarışma sonrası, Bilgin Mimari Tasarım Ofisi’nden Caner Bilgin’in bu eseri birinci seçilmiş. Gerçekten muazzam bir bina, yolunuz düşerse mutlaka görmeye gidin derim. Çünkü “Hiçliğin ortasında bir bina nasıl tasarlanabilir?” sorusunun tam cevabı burası! Bölgedeki 3.2 milyon güneş panelinin uzantısı olan bir arayüz gibi burası.
Bina kolonların üzerinde yükseliyor zira bölgenin zemini müthiş dayanıksız. Paslanmaz çelik panellerin kullanıldığı iki çeper var binanın etrafında. Yüksek yansıtma seviyesine sahip cepheler sayesinde bina bulunduğu coğrafyayla iç içe geçiyor yani değişen hava koşullarında renk değiştiriyor. Bulutlu günlerde cephenin sınırları belirsizleşiyor. Cephe yapının olduğu kadar, gökyüzünün de bir parçası oluyor. Hava kararınca ise cephe tersyüz oluyor, gün ışığındaki deneyime tezat bir şekilde, gece iç mekanların ve avlunun ortaya çıkmasını sağlıyor ve mücevher gibi parlıyor. Binanın tam ortasında ise bir bahçe var; çölde vaha gibi! Buradaki her bitki/ağaç özenle seçilmiş, yine enerji verimliliği hesaba katılarak. Terasta da yeşil bir dünya ve 360 derece panaromik seyir terası bulunuyor. İçeride sanat eserlerinin bulunduğu bina, bir etkinlik alanı olarak tasarlanmış. Çok da iyi olmuş çünkü böyle şahane binalar görmek, insana iyi geliyor.
Koyunlar santralde otluyor
Karapınar’daki santral alanı, kurumuş bir gölün üzerinde yer alıyor. Dolayısıyla mera vasfı yok. Ancak güneş panellerinin oluşturduğu mikro klima etkisi ile, tabiat yeniden canlanmış, toprak yeniden yeşermeye ve endemik bitkiler görülmeye başlanmış. Kalyon Enerji de bir ilke imza atarak, santral sahasını küçük baş hayvanlara açmış. ‘Otlatma Pilot Uygulaması’ ile bölgedeki koyunlar, sabahın erken saatlerinde gelip burada otluyor. Bu proje ile otların uzayıp güneş panellerini kapatması sorunu da çözülmüş. Büyük baş hayvan yasak zira güneş panellerine zarar verme tehlikesi var.
