Giriş
Çocukları internet ortamında tuzağa düşüren Mavi Balina ve Momo’ya dair haberler, anne babaların korkularını artıyor. Bu konuda epey yanlış bilgiye sahip olduğumuz da ortada…
Psikologlarla konuşup bu köşede verdikleri bilgileri aktarmıştım. Ancak öyle çok mail ve soru gelmeye başladı ki; bağımlılıklarla mücadelenin adresi Yeşilay da aldım soluğu. Yeşilay Başkanı Prof. Dr. Mücahit Öztürk, 4 yıldır kurumun başında. Alanında başarılı bir çocuk ve ergen psikiyatristi. Alkol, uyuşturucu, sigara, kumar gibi bağımlılıkların yanı sıra teknoloji konusuna ayrı önem veriyorlar.
Prof. Öztürk, son bir yıl içinde internet bağımlılığı için aldıkları şikayetlerin, hiç olmadığı kadar arttığını söylüyor. “Çocuğumun bağımlı olduğunu nasıl anlarım?” diyenler, “Eve geç geldi, okula gitmedi, iki gündür saçma sapan konuşuyor” gibi belirtiler gören aileler sürekli Yeşilay’ı arıyor. Durumun son derece ciddi olduğunun altını çiziyor Prof. Öztürk: “Teknoloji bağımlılığı bundan sonraki dönemin en büyük problemi. Dünya Sağlık Örgütü tarafından da hastalık kabul edildi. Belli ki bundan sonra üretkenlik azalacak, spor yapmayan, obez, iletişim kuramayan, sadece fotoğraf çekip altına iki kelime yazan, her duyduğuna inanan sosyal medya gençliği geliyor. Bu öyle zor bir süreç ki, her şeyden önce erişkinler kendine çeki düzen vermeli.”
ÇOCUĞUM TEKNOLOJİ BAĞIMLISI MI?
“Bu sorunun cevabı net” diyor Prof. Mücahit Öztürk; sıralıyor:
■ Bilgisayar ya da telefonu ondan uzaklaştırdığınızda abartılı bir reaksiyon veriyorsa, mesela evi başınıza yıkıyorsa…
■ Sosyal hayatı yok denecek kadar azsa, iletişim kurmuyorsa…
■ Telefonu gizlice alıp odasına gidiyorsa, kapısını kapatıyorsa ya da sizden habersiz okula gitmiyorsa sıkıntı var demektir. Bu durumları ciddiye alın ve hemen bizi arayın.
TELEFONA ŞİFRE KOYAMAZ!
Peki zamane çocuğu teknolojiyle haşır neşir olmasın mı? Olsun ama anlaşma yaparak olsun! Prof. Öztürk bu anlaşmayı anlatıyor:
■ 16 yaşından önce çocuğun sosyal medya hesapları, oynadığı oyunlar sizin kontrolünüz altında olmak zorunda.
■ Çocuk telefonuna şifre koyamaz! Güvenlik amaçlı gerekiyorsa, anne baba bu şifreyi bilecek.
■ İlkokul döneminde internet kullanımı 1-1.5 saati geçmemeli.
■ Çocuklar, hayatta başka zevkleri olsun diye desteklenmeli. Üniversite sınavına zorluyorsanız, bunun için de zorlayın. Peki neden ailelerde çocuğa sınır koyma konusunda sorun var? Çünkü aileler ne kadar eğitimli olursa olsun, rahat etmek için 2 yaşındaki bebeğin eline tableti veriyor. Sonra da çocuk vazgeçemiyor...”
O MESAJ AÇMA!
Daha önce bu köşede yazdığım gibi; Prof. Mücahit Öztürk de “Mavi Balina isimli bir oyun yok” diyor, ekliyor: “Sadece yönlendirme var. Telefona ya da bilgisayara mesaj geliyor, çocuk o mesaja tıklıyor ve serüven başlıyor. Sadece Mavi Balina değil, internet en büyük cinsel suçların oluştuğu alan! Çocuklar internet üzerindeki tanışmalarla kurban haline geliyor. Çocuğa ‘tanımadığın insanlardan gelen mesajı kabul etme’ kuralını öğretmeliyiz. Mavi Balina ve türevi olaylar, o mesajlarla başlıyor. Çocuğun kendini ifade etmesine izin verin... Ağzını açmadan kapamaya çalışırsanız ya da ceza verirseniz sizinle hiçbir şey paylaşmaz. Anne babalara bunları anlatıyoruz...”
Yeşilay, bağımlılıklarla mücadeleyi başlatan belki de en eski sivil toplum kuruluşu. 1920 yılında alkolle mücadele için kuruluyor. Amacı aslında savunuculuk; yani farkındalık yaratmak. Ama 2013’te, tedavinin parçası olmayı da görev ediniyorlar ve danışmanlık merkezleri (YEDAM) açıyorlar. Bu merkezlerde; aileler uzman psikologlara ulaşıp ücretsiz danışmanlık alabiliyor. 444 79 75 nolu telefonu aramak yeterli.
5 AYRI MÜCADELE ALANI
Yeşilay 5 bağımlılıkla mücadele ediyor: Alkol, sigara, madde kullanımı, kumar, internet bağımlılığı. Nargileyi de es geçmiyorlar; sigara konusundaki kısıtlamaların nargile için de uygulanması gerektiğini savunuyorlar.
ÇOCUK YOUTUBER OLMAK İSTİYORSA SIKINTI VARDIR!
■ “Ben bir hekim olarak çocuklara ne olmak istediklerini sorarım. Son zamanlarda o kadar çok youtuber olmak isteyen çocuk var ki! Rol modeller bunlar olmuşsa, sıkıntı var demektir. Ebeveynler çocuğunun ne izlediğine bakıp onunla konuşmazsa; ‘bak bu saçma, bu kötü’ demezse, çocuk izlediklerini içselleştirir.
■ Paralı oyunlar var; parayla insan ve karakter satın alınıyor, güç elde ediliyor. Bu, kumara alıştırma yöntemidir. Anne babanın kredi kartından satın alıyor, vermezse kartı çalıyor. Çocuğunuza para kavramını anlatın, gerekirse kredi kartlarını internet alışverişine kapatın.
