Giriş
Hayatımızın bir parçası olan sözleşmeleri gerek sözlü, gerekse yazılı olarak yapabiliyoruz. Ama bunun hukuki durumlarını pek bilmiyoruz. Gerek alım satım, gerek iş, gerek parasal konular, gerekse başka mevzularda ‘sözleşmelerin hukuki bağlayıcılığının’ olması için nelere dikkat edilmeli? Bunun illeti nedir? Her sözleşme geçerli midir? H.H.
Okuyucumun sorusu benim köşemde tümü itibarıyla yanıtlanacak kadar kısa yanıtı olan bir soru değil. Konu hukuk fakültelerinde ders konusu. Ancak ben köşeme sığacak kadarın,ı özetin özeti yapayım ve şöyle anlatmaya çalışayım. Sözleşmeler elbette geçerli olduğu için yapılır. Ancak bazı konuların sözleşmesi basitçe bir kağıda yazılıp imzalandığında geçerli olduğu halde bazıları sözlü olarak yapılsa dahi geçerlidir. Bazıları ise şekil şartına tabidir. Örneğin bazı sözleşmelerin geçerli olması için noterde yapılmalıdır. Dolayısıyla hangisinin sözlü olduğunda geçerli olduğu, hangisinin yazılı olma şartı bulunduğu, hangisinin şekil şartına bağlı olduğu hususu yasalarımızda açıklanmıştır. Onun için sözleşmelerin belli şekilde yapılması yeterlidir denilemez. Sözleşmeler için bir meslektaşımın yardımının alınması iyi olur. Buna en yakın örnek günümüzde kira ilişkisini ilgilendiren sözleşmelerdir. Mesela kira sözleşmesi sözlü olarak olabilir ama tercih yazılı olmasındadır. Ama kiralama yapmak için bir emlakçıya başvuruldu ise emlakçı ile yapılan anlaşmanın geçerli olması için yazılı olması şarttır, sözlü olanı geçersizdir. Bu nedenle her sözleşmenin özelliğine göre hareket edilmeli, şartları yasalarda belirtilen hususlar önemle incelenmelidir. Buna bir başka örnek vereyim, mesela bir sözleşmede kefilin sadece ıslak imzasının bulunması yeterli değildir. Kendi el yazısı ile kefaletin şartlarını yazıp bunu kabul ettiğini belirten bir yazı yazıp öyle imzalamalıdır, aksi halde geçersizdir. Ayrıca kabul edelim ki şekil şartlarına uygun bir sözleşme yapıldı ama içeriği yasalara ve ahlaka aykırı hükümler içeriyor. Bu da geçersizdir. İşte bunun için bir tek şekil anlatıp sözleşmeler böyle yapılmalıdır denilemez. Hayatımızda sayısız sözleşme ihtimali vardır ve bunu bir bilenle yapmak önemlidir.
