Giriş
Türkiye sınav konusunda oldukça tecrübeli bir ülke aslında sınav kültürü ve sınavla yaşam 1950’li yıllarda başlıyor. Bu tarihçeyi size uzun uzun anlatmayacağım. Çünkü bu kadar değişim aslında bazı yerler hariç olumsuz değildi. Ama son yıllarda ülkenin sınava ilişkin hafızası bozuldu. Sınavın ne olduğu ve ne işe yaradığı konusunda ciddi bir kafa karışıklığı var. Ben size kısaca anlatmaya çalışayım.
Eğitimde sınavlar üç amaç için kullanılır; birincisi ‘gözleme’ amaçlı sınavlar ki, bu sınavlar eğitim sürecini ölçen, neyi öğretip neyi öğretemediğimizi bulmamıza ve önlem almamıza yardımcı olurlar. Bu sınav türü ülkemizde yok. İkincisi ‘değerlendirme’ amaçlı sınavlar, aslında bu sınavlar eğitimi bir üretim süreci sayarsak bu sürecin verimliliğini ölçen sınavlardır. Maalesef ülkemizde bu da yok. Eğer bu konuyu araştırmak isterseniz ABD’de yıllardır yapılan NAEP sınavlarını incelemenizi öneririm. Üçüncüsü ‘seçme ve yerleştirme’ amaçlı sınavlardır. Bu sınavlar öğrencilerin bir üst okula seçilmesi ve yerleştirilmesini amaçlar, yani adayınız çoksa veya belirli nitelikler arıyorsanız başvuran adayları sıralamak ve elemek durumunda kalırsınız. Bu sınav türünün amacı budur. İşte ülkemizin de en iyi yaptığı iş bu seçme ve sıralama sınavlarıdır. LYS, ÖSS, OKS, LGS bu tür sınav grubuna giriyor. Bir sınav aynı anda ‘gözleme’ ve ‘seçme, sıralama’ yapamaz. Siz bunları tek sınava yüklerseniz on binlerce birinci çıkarırsınız ve sıralama yapamazsınız. (Bakınız 2017 TEOG)
Sınavlar eğitime vurulmuş darbedir
Bu bilgiden sonra neden bunu anlattığıma geleyim. Geçtiğimiz hafta yaklaşık 75 bin kontenjanı olan okullar için 1.1 milyon öğrenci için sınav yapıldı. Sınavda sorulan sorular çok zordu ve hatta müfredatta olmayan sorular soruldu. Ortalık karıştı, herkes sınavı yerden yere vurdu. Peki, size sorayım: Geçtiğimiz yılki gibi, yani TEOG gibi çok kolay bir sınav yapılsa ve 20 bin tam yapan çıksaydı. Sizin çocuğunuz da bunlardan birisi olsaydı ve yerleştirmede çocuklar aynı sırada olduğu için bu çocukları sıralamada ne kullanılacaktı?
Geçtiğimiz yıl yaşı küçük olan öğrenciye öncelik verilmişti. Şimdi düşünün, zor soru sorup sıralamayı tam yapan sınav mı istiyoruz yoksa çok kolay olup adaletsiz elemeler yapan sınav mı? Bence bu sınav işini yapmıştır. Bu sınavın görevi sıralamaktır, bu sınava böyle bakınız. Ha bir de unutmayın, sınav herkese zor olduğu için tam yapan olmasa bile çan eğrisi sistemi ile grubun başarı düzeyi puanları belirler. Benim sizlere önerim: Geçen yılın verileri ile puan hesaplamayın, geçen yılki okul istatistiklerine bakmayın. Şunu da söyleyeyim: Bu sistem doğru mu derseniz? Ben sınavların ve yerleştirme sisteminin eğitime vurulmuş en büyük darbe olduğunu düşünüyorum. Bu sebeple Türkiye sınavla ve onun sonuçları ile eğitimde verim sağlayacağı inancından vazgeçmelidir.
turgay.polat@posta.com.tr
