Giriş
Dünyanın geleceğini belirleyen günlerin içindeyiz. Yangınlarla, kuraklıkla, yağmayan yağmurlarla, yağdığında da evleri alıp götüren sellerle sınanıyoruz aylardır. İşte bu gidişata son verebilecek, daha doğrusu daha da kötü günlerin gelmesini engelleyebilecek günlerdeyiz. Ve bu son şansımız. 1 Kasım’dan beri İskoçya’nın Glasgow şehrinde Birleşmiş Milletler (BM) çatısı altında yapılan İklim Değişikliği Konferansı’ndan (COP2) bahsediyorum. 12 Kasım’da bitecek olan zirve, küresel ısınmanın önüne set çekebilecek son çaremiz.
1.5 DERECE ÖNEMLİ
Eğer ki 2050’ye kadar atmosfere salınan karbon emisyonlarını büyük ölçüde azaltmazsak ve böylelikle küresel sıcaklık artışını 1.5 dereceyle sınırlandırmazsak, geri dönülemez bir yola girmiş olacağız. Zira küresel sıcaklık artışı 1.5 derecenin üzerine çıktığı an, yerkürenin kaldırabileceği sınır aşılmış olacak. Bu da felaket demek. İşte bu iklim zirvesi de her ülkenin tek tek havaya saldığı karbon emisyonlarını ne kdar azaltacağını ve bunu nasıl yapacağını açıklaması için son kapı.
RESTORASYON DÖNEMi
Küresel ısınmayı en çok etkileyen faktörlerin başında, havaya salınan karbon gazları geliyor. Bunun için de öncelikle kömür enerjisinden tamamen çıkıp, yenilenebilir kaynaklara yönelmek gerekiyor. Bir diğer etken ise metan gazları ki karbondioksite oranla atmosferde çok daha uzun süre kaldıkları için çok daha etkililer. Bu iki konuda bu konferansta atılan adımları bir önceki yazımda anlatmıştım.
Bir diğer büyük etken de ormansızlaşma. Düşünün ki ormanlar karbondioksit emisyonlarının yüzde 30’unu emiyor. Mesela sadece 2019-2020 yıllarında tropik orman kaybı yüzünden atmosfere 570 milyon arabanın yıllık emisyonuna eşdeğer karbondioksit yayılmış. Zaten tam da bu yüzden BM ‘doğal alanların korunması’ yoluyla iklim krizini önlemeyi öncelikleri arasına koydu. Bu yılı da ‘restorasyon dönemi’ ilan etti. Hedefleri, 2030’a kadar korunan doğal alanları yüzde 30’a çıkarmak.
PEKİ YA PARA?
Gerekli adımların atılabilmesi için elbette finans, en önde gelen başlık oldu İklim Konferansı’nda. Mesela kömür gibi fosil yakıtlardan çıkıp, temiz, yenilenebilir enerjiye geçilmesi başlı başına ekonomik düzenin değişmesi demek. İşte bütün bu dönüşüm nasıl finanse edilecek?
Bunun 2 alt başlığı var. Birincisi; gelişmiş ülkelerin bu yeni düzene geçiş yapmaları, sağlam altyapıları nedeniyle çok daha kolay. Kaldı ki küresel ısınmaya en çok sebep olanlar da onlar. Dolayısıyla gelişmekte olan ülkelere 100 milyar dolar tahsis etme taahhütleri var. Ne var ki bu rakam şimdiye kadar 8.8 milyar dolarda kaldı.
İkincisi; ‘iklim değişikliğine uyum finansmanı’ için mesela Japonya ve Avustralya ayırdıkları kaynakları 2 katına, Norveç ise 3 katına çıkardı. Bu kapsamda kuraklık ve orman yangınları gibi sonuçlara karşı ülkelerin kapasite geliştirmeleri, suyun daha verimli kullanılması gibi önlemler alınması yer alıyor. Ormanların korunması için de en büyük 12 ekonomiye sahip ülke, tam 12 milyar dolar kaynak aktarma sözü verdi.
ORMANLAR AZALIYOR
Ormanlar Türkiye için çok daha önemli. Bunun birinci sebebi, orman yangınlarına sık maruz kalıyor olmamız. İkincisi de son 20 yılda ağaç kesiminin tam 3 kat artmış olması! Turizm ve madencilik gibi tahsislerle, ağaç kesimi yılda 2.5 milyon metreküpe ulaşmış durumda. Doğal Hayatı Koruma Vakfı’nın (WWF-Türkiye) İklim ve Enerji Programı Kıdemli Uzmanı olan Tanyeli Sabuncu, “Ormansızlaşma konusunda milli politikalarımızı acilen gözden geçirmemiz şart” diyor. Yeni ağaç dikmenin elbette önemli olduğunu, ancak daha önemlisinin mevcut ormanları korumak olduğunu özellikle vurguluyor. “Bu hem daha ucuz hem daha hızlı hem de çok daha etkili bir yöntem” diye açıklıyor.
DİJİTAL DÖNÜŞÜM
Adımların atılabilmesi için gerekli olan bir unsur para ise bir diğeri de teknoloji elbette. Zaten bu yüzden hep demiyor muyuz, ‘yeşil ve dijital dönüşüm elele’ diye. 2050’de 1.5 derece hedefine ulaşabilmek için yeni teknolojilerin acilen harekete geçmesi ve tüm dünyaya yayılması gerekiyor. Buna yönelik ABD’nin İklim Özel Temsilcisi John Kerry’nin başlattığı hareketle; iklim hedefine yönelik olan start-up’lara (genç girişimci) büyük yatırım çekilmesi ve küresel ölçekteki büyük şirketlerin bu geliştirilen teknolojileri desteklemesi sağlanacak.
YENİ MEDENİYET
Hep yazıp çizdiğim gibi yepyeni bir dünya, bir dünya medeniyeti kuruluyor. Bu köşenin başlığı zaten tam da bu yüzden ‘Yeni Dünya’. Yeşil ve dijital dönüşümün dışında kalanlar, artık bu yerkürenin dilini konuşmuyor. Ticaretten hukuka, dışlanıyor. Sattığınız mallar da konuştuğunuz dil de eğer bu yeni kriterlere uymuyorsa, ülkelerin sınırlarından içeri giremiyorsunuz. İşte bu yüzden Ankara’nın iklim-çevre meselesini önceliklendirmesi, ekonomiden eğitime tüm sektörleri bu çizgiye göre yeniden planlaması gerekiyor.
