Depresyon nasıl tedavi edilir? Depresyon ilaçları ne kadar süre kullanılmalı? Depresyon belirtileri

Yoga, meditasyon, gevşeme egzersizleri... Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kaan Kora'ya göre bu yöntemler, yoğun kaygıyı azaltsa da depresyonu tedavi edici etkiye sahip değil. Depresyon tek bir dönemle sınırlıysa iyileşmek için genellikle 6 ay ilaç kullanmak yeterli oluyor

Depresyon kendiliğinden geçmez mi?

Depresyonların bir kısmı kendiliğinden geçer. Fakat hangi depresyonun nerede, ne zaman, ne şekilde geçeceğini bilemeyeceğimiz için depresyonu mutlaka tedavi etmeyi tercih ediyoruz. Çünkü tedavi edilmeyen depresyonların üçte biri kronikleşme eğilimi gösteriyor. Ayrıca depresyonun günlük yaşama getireceği işlev kaybını, sosyal ilişkilere vereceği zararı, olası bir iş kaybını kontrol edemiyoruz. Yine depresyon intihar riski yüksek bir hastalık. Dolayısıyla depresyon tanısı koyduysak "Bekleyelim, görelim" deme lüksümüz yok.

Depresyon nasıl tedavi edilir?

Tedaviyi kabaca ikiye ayırabiliriz: Biyolojik tedaviler ve psikoterapiler. Biyolojik tedavilerde en sık antidepresif ilaçlar kullanıyoruz. İlaçlar da kendi içinde etki mekanizmalarına göre çeşitli gruplara ayrılıyor.

Bunun dışında elektrokonvulzif tedavi (şok tedavisi), parlak ışık, transkraniyal manyetik stimülasyon gibi çeşitli biyolojik tedaviler de var. Depresyonun şiddetine, tipine, özelliklerine, kişideki seyrine göre bu tedavilerden hangisinin daha uygun olduğuna karar veriyoruz. Psikoterapiye gelince... Elbette çok ağır, intihar riski yüksek, psikotik (sanrıların veya halüsinasyonların eşlik etmesi) özellikler gösteren, gerçek değerlendirmesinin bozulduğu bir tabloda psikoterapi ile işe başlamak hiçbir hekimin verebileceği bir karar değil. Bu hastalarda bazen hastane yatışı gerekebiliyor. Ama ayaktan takibi sürdürülebilecek, hafif-orta şiddette bir depresyonda özellikle bilişsel-davranışçı psikoterapi etkinliği kanıtlanmış bir yöntemdir.

Psikoterapide ne yapılıyor?

Psikoterapinin çeşitleri var. Depresyonda en yaygın bilişsel davranışçı terapi kullanılıyor. Bu terapinin dayandırıldığı kurama göre, 'biliş' (kognisyon) diye adlandırdığımız bazı zihinsel süreçler var. Bunlar kişilik gelişimimiz içinde şekillenen, daha sonra kendimizi ve dünyayı nasıl algılayacağımızı belirleyen, duygularımızı, düşüncelerimizi, davranışlarımızı yönlendiren şemaları ve inanç sistemlerini oluşturuyor. Örnekler üzerinden gidersek; depresyonda bazı düşünce çarpıtmaları vardır. Örneğin "Dünyanın en kötü insanı benim", "Bu hatayı yapmasaydım bu olmazdı", "Düzelemem, karakterim böyle", "Ben zaten hiçbir şeyi hak etmem", "Beni zaten kimse sevmez" gibi kabullenmeler oluyor. Bilişsel davranışçı terapi, kişinin bunları fark etmesini, yaşam içindeki duygularının, düşüncelerinin, davranışlarının oluşumunda bu bilişlerin rolünü fark etmesini ve bunları yönetebilmesini sağlıyor.

Psikoterapi ne kadar sürer?

Bilişsel davranışçı terapinin süresi aylarlarla ifade ediliyor.

Depresyonda ilaçlar ne kadar süre kullanılmalı?

Kişi tek bir depresyon dönemi geçirmişse, bilinen başka bir tablo eşlik etmiyorsa 4-6 ay kadar sürdürülüyor. 6 ay sonra ilaç hekim gözetiminde kesiliyor, hasta tekrar takibe alınıyor. Tekrarlayan depresyonlar varsa tekrarın sıklığına, şiddetine, kişinin gündelik yaşamındaki etkisine göre ilaç süresi uzatılıyor. Depresyon ataklarından korumak için ömür boyu, koruma amaçlı ilaç kullanımını dile getiren araştırmacılar var. Ama bunun için elimizde henüz yeterli kanıt yok. Tekrarlayan depresyonlarda hastalığın seyrinin niteliğine, ilacın yan etkilerine, artı ve eksilerine göre daha uzun süreli koruma amaçlı ilaç tedavisine devam edilebiliyor.

Tedaviye rağmen tekrarlama olasılığı yüksek mi?

Bazen tekrarlayabiliyor. Koruma tedavisi dediğimiz tedavi güvence sağlamıyor. Genellikle şunu bekliyoruz: Bir hastalık dönemini iyileştiren bir ilaç korumayı da sağlıyor. Yani depresyondan çıkmanızı sağlayan ilaç sizin tekrar depresyona girmemenizi sağlayabiliyor. Ama ilaca rağmen bir alevlenmeyle karşılaşıyorsak başka etkenleri de incelemek lazım. Belki araya başka bir faktör girdi. Örneğin bedensel bir hastalık ya da bir yakının kaybı gibi başka bir tetikleyici çıktı.

Yoga, akupunktur, nefes terapisi tedavi eder mi?

Yoga ve gevşeme egzersizlerini zaman zaman ben de öneriyorum. Bunlar anksiyeteyi kontrol edebilmek, stresi azaltmak için işe yarayabiliyor. Ama hiçbirinin doğrudan ve tek başına depresyonda etkili olduğuna dair elimizde bir kanıt yok. Bilimsel kanıta dayalı yöntemlerin yanında bu yöntemler uygulanabiliyor. Akupunktur ve nefes terapisinin depresyonda etkili olduğunu gösterecek bir veri de bulunmuyor.

Depresyon belirtileri hafifse spor iyileştirebilir

Spor ve düzenli egzersizin hafif depresif durumlarda hem iyileştirici hem de koruyucu etkisi olduğuna dair çeşitli çalışmalar var. Ancak buradaki çelişki şu: Depresif durumdayken bırakın spor yapmak için enerji bulmayı en basit işler dahi çok zordur. Bu yüzden hafif tablolar dışında, kişinin isteği dışında, neredeyse zorlayarak spor yapmasını sağlamanın iyileştirici bir etkisi olduğunu düşünmüyorum.

Hasta yakınlarına depresyonla ilgili 3 önemli öneri

• Depresyon tedavi edilebilir, tıbbi bir hastalıktır. Depresif durumdaki kişinin isteksizliği ve motivasyonsuzluğunu "kişilik özelliği”, “inatçılık” veya “şımarıklıktan” kaynaklanmadığını bilin. Bu yüzden “Biraz dışarı çık, açılırsın”, “Kendini iyice kapattın, bu kadar bırakma” gibi söylemlerden kaçının. Bunların iyileştirici veya destekleyici bir etkisi yok, hatta bazen hastanın "Beni kimse anlamıyor" diye düşünmesine, umutsuzluk ve karamsarlığını daha da artmasına yol açabilir.
• Hasta yakını olarak hastanın arkasından iterek veya önünden çekerek değil yanında yürüyerek destek ve yardımcı olabilirsiniz.
• Depresyon bir kişilik zayıflığı, güçsüzlük işareti değildir. Bu yüzden “Daha güçlü olmalısın, ayakta durmalısın” gibi depresyondaki kişinin bazı zorluklarla baş edemediğini düşündürecek ifadeler kullanmayın.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Kilo almak depresyona sokuyor

Habere Git