18 yaş altında olan çocuklar aşı olacak mı?

Ülkemizde 18 yaşından gün almış gençler aşılanmaya başladı. Bazı ülkelerde 12-15 yaş arası grubun aşılanması da söz konusu ancak bu konuyla ilgili çalışmalar devam ediyor. Çocuk ve gençlere tek doz formülü de tartışılıyor. Peki, 18 yaş altındaki gençlere aşı yapılmalı mı? Hürriyet'ten Sedef Batı ve Gaye Kobal uzmanlara sordu...

Yaklaşık 2 yıldır Covid-19 pandemisiyle mücadele ediyoruz ve bundan tek çıkış yolu aşı. Hal böyle olunca sırası gelen herkesin aşı olması da hayati önem kazanıyor. Ülkemizde aşılamanın 18 yaşa kadar inmesi ile birlikte 12-15 yaşındaki çocukların aşılanması da tartışılmaya başlandı.

Salgının başlarında, toplumun yüzde 70’inin aşılanmasının kitle bağışıklığı hedefine ulaşmak için yeterli olacağı düşünülüyordu. Ancak özellikle varyantların ortaya çıkması ve aşı etkinliklerinin bundan olumsuz etkilenmesi ile söz konusu oranın yetersiz kalması da ihtimaller arasında.

Öte yandan çocukların aşılanması ile ilgili hâlâ birtakım endişeler var, uygulamalar ise ülkelere göre farklılık gösteriyor. Birçok Avrupa ülkesinde 12 yaş üzeri çocukların geneli bazı ülkelerde ise sadece kronik rahatsızlığı olan 12 yaş üstü çocuklar aşılanıyor.

Geçtiğimiz haftalarda Bakan Koca, "18 yaş altı kronik rahatsızlığı olan çocuklarımızı, gençlerimizi aşılamaktan yanayız. Devamında çok uzun sürmez, muhtemelen 1 hafta 10 gün olabilir, özellikle kronik rahatsızlığı ve ek hastalığı olan kişileri aşılamış olacağız" açıklamalarında bulunmuştu. Türkiye'de 12-15 yaş arasındaki çocuklar için aşı randevularının açılıp açılmayacağı ise şu an için net değil.

Enfeksiyon Hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Rıdvan Karaali, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mahmut Çivilibal ve Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Alper Şener’e ‘Çocuklar aşılanmalı mı? Eğer aşılanacaksa ne zaman?’ sorularını yönelttik.

ÇOCUKLAR BULAŞ ZİNCİRİNDE ÖNEMLİ POZİSYONDA

Covid-19'a karşı kitle bağışıklığının oluşabilmesi için nüfusun yaklaşık yüzde 60-70’inin aşılanması gerekir. Çocuklar, bu hastalığı daha hafif geçirdikleri kabul edilmesine rağmen, bulaş zincirinde önemli bir pozisyonda yer alıyorlar. Türkiye’de toplumun yüzde 25’ini çocuklar oluşturuyor. Bu nedenle bulaşıcılık zincirini kesmek için çocukların aşılanmaları önemli. Bilim çevreleri çocukların aşılanmasının hayati rolünü tartışmaya devam ediyor. Bu, yanıtı ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilecek olan karmaşık bir konu. ABD, Kanada ve Avrupa Birliği ülkelerinde 18 yaş altındaki çocuklara aşılama başladı, önümüzdeki günlerde ülkemizde de 18 yaş altına inecektir.

Erişkin risk grupları ve aşılanması gereken tüm yaş grupları aşılandıktan sonra çocuklar da artık aşılanma için aday haline gelecektir. Okullar açılmadan çocuklarımıza aşı yapılıp yapılmayacağı veya kaç yaşına kadar ineceği henüz net değil. Önümüzdeki günlerde hep birlikte göreceğiz.

ÇOCUKLAR İÇİN GÜVENLİ AŞI DOZUNU BULMAK ÇOK ÖNEMLİ

Çocukların bağışıklık sistemlerinin, aşılara gençler ve yetişkinlerinden farklı tepki verdiğini biliyoruz. Bu nedenle çocuklarda güvenli ve en etkili aşı dozunu bulmak çok önemli. Bugüne kadar olan deneyimlerimiz, yetişkinler için geliştirilen aşıların otomatik olarak çocuklar için uygun olmadığı yönünde.

Covid dışı diğer aşılamalarda, hem yetişkinlere hem de çocuklara aynı aşı türünün uygulanmasının nadir olduğunu görüyoruz. Bazen bebeklere, tetanos aşılarında olduğu gibi, çocuklara ve gençlere uygulanandan farklı olarak değiştirilmiş bir aşı karışımı verilir. Dolayısıyla, eldeki imkanlarla şimdilik erişkinlere yapılan aşıların, çocuklarda da erişkinlerde olduğu gibi çift doz yapılması planlanıyor. 2021 sonlarına doğru da pediatrik Covid-19 aşılarının kullanıma girmesi bekleniyor. Geçtiğimiz aylarda Pfizer/BioNTech 16-18 yaş arası çocuklar için kullanım onayı almıştı. Moderna ve Johnson & Johnson, çocuklarda aşı denemelerine başladığını duyurdu. Ancak, 12-15 yaşları arası acil kullanım onayını şimdilik sadece Pfizer/BioNTech aşısı aldı. Bununla birlikte, Pfizer/BioNTech'in 2-11 yaş arasında kullanımı için Eylül ayında FDA onayı isteyeceği yazılıyor. Dolayısıyla ülkemizde 18 yaşın altındaki çocuklara Pfizer/BioNTech aşısının yapılması uygun olacaktır.

'12 YAŞINDAN BÜYÜK ÇOCUĞUMA AŞIYI YAPTIRIRIM'

Pfizer/BioNTech 12-15 yaş için acil kullanım onayı aldı ve yakında rutin kullanım onayı da alacaktır. Bu onay da alındıktan sonra (ki 1-2 ay sürmez) ülkemizde uygulanmaya başlarsa, 12 yaşından büyük çocuğuma da aşıyı yaptırırım. Daha küçükler için ise yıl sonuna doğru pediatrik aşılar piyasaya çıkacaktır. Bu aşıyı beklerim.

"KÜRESEL ANLAMDA GEÇERLİ BİR YANIT YOK"

Salgının başlamasıyla birlikte, toplumun yüzde 60-70'inin aşılanmasının kitle bağışıklığı hedefine ulaşmak için yeterli olacağı düşünülüyordu. Ancak özellikle varyantların ortaya çıkması ile bu oranın daha yüksek düzeye ulaşmasının gerekliliği tartışılmaya başlandı. Çocuklar ve gençlerin dünya nüfusunun büyük bir bölümünü oluşturduğu dikkate alındığında (Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Organizasyonu, 17 yaşına kadar olan çocuk ve gençlerin dünya nüfusunun yüzde 30,2'sini oluşturduğunu tahmin ediyor), kitle bağışıklığı oluşturma çabalarında bu çocuk yaş gruplarının da aşılanması gündeme geldi. Çocuklar da yetişkinler gibi enfekte olup iyileşebilir, virüsü başkalarına bulaştırabilirler. Aşılanmaları ya da bulaş yoluyla bağışıklık kazanmaları pandemiyi kontrol altına almaya yardımcı olabilir.

Covid-19 aşılarının çocuklar ve gençler üzerindeki etkileri hakkında araştırma sayısı çok az olduğundan veriler kısıtlı araştırmalara dayalı olarak değerlendiriliyor. ABD ve Kanada’da 12-15 yaş grubundaki çocuklara Pfizer/BioNTech aşısının yapılabileceği tavsiyesinin çıkmasının ardından 12-15 yaş grubundaki çocuklar için aşılamalar başladı.

Avrupa Birliği'nde Pfizer/BioNTech aşısının kullanımı için şimdiye dek 16-18 yaş grubuna onay verilmişti. Ancak Avrupa İlaç Ajansı'nın (EMA) Mayıs sonunda yeşil ışık yakmasıyla 12-15 yaş grubunun da aşılanmasının yolu açılmış oldu. İsrail, Almanya, Fransa çocuk aşılamalarına başladı. İspanya yeni eğitim öğretim yılı öncesinde 12-17 yaş grubunun aşılanacağı duyuruldu.

Görüldüğü gibi dünya genelinde aşılamanın hız kazanması ile yaş grupları düşürüldü ve çocukların aşılaması gündeme geldi. Ancak pandeminin kontrol altına alınabilmesi için, global düzeyde seyahat ve toplum hareketleri göz önüne alındığında ülkelerin tek başına ulaştıkları aşılama oranından çok, global düzeyde aşılama önem kazanıyor.

ÇOCUKLAR İÇİN DE 2 DOZ AŞI ÖNERİLİYOR

Tıp dergisi Lancet’te Çinli Sinovac aşısının uygulandığı 552 çocuğun dahil edildiği araştırmaya göre bu çocukların yüzde 96’sında iki doz aşı sonrası antikor geliştiği yayımlandı. Çin, 5 Haziran'da, Sinovac aşısının 3-17 yaş arası çocuk ve gençlerde kullanılması için acil kullanım onayı verdi. Endonezya, 28 Haziran'da, Çin firması Sinovac'ın aşısının 12-17 yaş arasında kullanılmasını tavsiye etti. Her iki aşı için yapılan çalışmalarda uygulama şekli olarak erişkinlerde uygulanan doz ve sıklık kullanılmış ve öneriler 2 doz şeklinde. Salgının seyrine ve aşı teminine göre 12-15 yaş grubu çocukların aşılanmasının toplumsal hayatın normalleşmesi için, özellikle eğitim öğretimin aksamadan devam etmesine olumlu katkı sunabileceği öngörülüyor. Çocuk ve ergenlerin aşılanması için salgının seyri, global ve yerel aşılama oranları ve toplumsal bağışıklık düzeyleri değerlendirilerek, her ülkenin kendi dinamiklerine ve bilimsel verilerine göre bilim kurullarının önerileri doğrultusunda hareket edilmesi daha doğru olur.

ALPER ŞENER: YÜZDE 60 KİTLE BAĞIŞIKLIĞI SAĞLANDIKTAN SONRA KARAR VERİLMELİ

Aşılamanın 18 yaş altına inmesi konusunda ABD ve İsrail’den gelen mRNA aşılaması sonrası hafif seyirli bile olsa kalp kası veya zarı iltihabı olguları önemli bir çekince oldu. Hatta yakın zamanda Amerikan Hastalık Önleme ve Kontrol Merkeziler (CDC) forumundaki güncel bilgilere göre 300 milyon dozda 12-29 yaş arasında 484 perikardit olgusu bildirildi. Ortalama ihtimal ise bir milyonda sadece yüzde 12,6. Durum moral bozucu ama özellikle MIS-C ve benzer durumlar göz önüne alındığında olağanüstü ve panik olacak bir durum söz konusu değil. Bu durumda "Çocuklara tek doz aşı mı yapılmalı?" sorusu akla geliyor ama diğer taraftan da tek dozda koruma kapasitesinin düşme ihtimali var. (Çocuklar için hala net veri yok.) Tüm soruların tek bir yanıtı yok ve çocuklar da özellikle hastalığın yaygınlaşması anlamında kritik konumda. Nadir görülen ama ölümcül seyreden MIS-C de tüm şartları zorlayan bir durum. Karar vermek çok zor…

Kişisel olarak ise çocuklarda da mRNA aşılarının bir skor avantajı olduğunu düşünüyorum. Çünkü 18 yaş altına daha önce aşı uygulamaya başladılar. Diğer taraftan da Çin daha çok yeni 3-17 yaş arası için Sinovac ve Sinopharm’a onay verdi ve uygulamaya başlayacağını duyurdu ama henüz bir bilimsel veri paylaşmadı. Özetle, çocuklar için aşı takvimi ve tipleri ülkemiz için de gündeme gelecektir ama bence yüzde 60 kitle bağışıklığı sağlandıktan sonra buna karar vermek doğru olur. Bilimsel veriler halen toplanmaya devam ettiği için, benim de bu konuda kişisel görüşüm muğlak doğal olarak. 10 ve 16 yaşında iki çocuğum var, bu yaş aşılanmaya başlarsa ben de aşılarını yaptıracağım.