Doğru beslenme ile tip 2 diyabetten kurtulmak mümkün!

Bahar Saygılıer / Posta.com.tr | Türkiye’de yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 15’i diyabet hastalığı ile mücadele ediyor. Bu da yaklaşık 7 milyon diyabet hastası anlamına geliyor. Önlenebilir ve iyileştirilebilir bir hastalık olan diyabet hastalığında anahtar konu ise beslenme! Bu konuda oldukça yanlış ve kafa karıştırıcı bilgiler yer alıyor. Peki, şeker hastalığı neden olur? Nasıl tedavi edilir? Diyabet hastaları nasıl beslenmeli? Posta.com.tr okurları için uzmanından diyabet hastalığında beslenme hakkında bilmeniz gerekenleri derledik.

Şeker hastalığı (diyabet), insülin hormonunun yetersiz kalması nedeniyle kandaki şeker (glukoz) miktarının artması sonucu ortaya çıkıyor. Pankreas tarafından salgılanan insülin yeterli olmadığı için şeker hastaları dışarıdan insülin takviyesi almak zorunda kalıyor.

Peki pankreas neden yeteri düzeyde insülin salgılayamaz hale gelir ya da insülin yetersizliği nasıl oluşur?

Şeker, vücudun temel enerji kaynağı. Özellikle beynin günlük faaliyetleri için ihtiyacı olan yakıt, karbonhidratlardan elde ettiğimiz şeker. Pankreas ise karbonhidrat içeren gıdalardan sentezlenen şekeri, insülin hormonu aracılığıyla beyne, iç organlara, kaslara kısacası tüm hücrelere iletilmesinden sorumlu organımız. Pankreas sayesinde vücudun günlük faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken enerji tüm metabolizma için temin ve tazmin ediliyor.

İnsülin hormonu yetersiz olduğunda ise glukoz hücrelere iletilemiyor ve kandaki şeker miktarı yükseliyor. Bu, şeker hastalığının başlangıç evresi ve bu aşamada pankreas kandaki şekeri dengelemek için daha fazla insülin salgılıyor. Gereğinden fazla çalışması kısa sürede pankreasın yorulmasına ve yetersiz kalmasına neden oluyor. Bu noktada ise insülin takviyesi kaçınılmaz hale geliyor. 

Tip 2 diyabet, birçok farklı faktör nedeniyle ortaya çıkabiliyor. Hamilelik dönemi, genetik yatkınlık, süreki ve aşırı stres, fazla kilo, pankreasta tümör veya enfeksiyonlar en yaygın nedenleri arasında. Ayrıca doğum sonrası ve/veya emzirme döneminin ardından da tip 2 diyabet oluşabiliyor. Hormonal yapının değişmesi, hücrelerin insülin hormonuna duyarsızlaşmasına yol açıyor. Özellikle ailesinde şeker hastalığı geçmişi olan risk grubu içerisinde olan kişilerin tip 2 diyabet belirtileri konusunda daha dikkatli olması gerekiyor. 

TİP 2 DİYABET BELİRTİLERİ

• Sürekli açlık hissi, yemekten kısa süre tekrar acıkma
• Sık idrara çıkma
• Çok su içme, susama
• Ağızda kuruluk
• Kas ağrıları
• Cilt kuruluğu

DİYABETE UYGUN BESLENME, HASTALIĞIN GERİLEMESİNİ SAĞLIYOR

Temeli genetik faktörlere dayansa da tip 1 ve tip 2 diyabetin tedavisinde beslenme en önemli unsur. Beslenme ve Diyet Uzmanı Pınar Demirkaya, Posta.com.tr okurları için Tip 1 ve Tip 2 diyabette beslenme ile ilgili önemli bilgiler verdi.

DOĞRU BESLENME İLE İYİLEŞTİRİLEBİLİR!

Diyabet hastalığının nedeni daha çok genetik yatkınlık ile açıklanıyor ve sebebi bilinmeyen otoimmün hastalıklar kategorisinde değerlendiriliyor olsa da şeker hastalığı çeşitli beslenme alışkanlıkları sebebiyle vücudumuzun girdiği bir tür kriz yönetimidir.

Diyetisyen Pınar Demirkaya, “Diyabet hastalığının, beslenme ile iyileştirilmesi mümkün bir hastalık olduğunu artık çok daha yüksek sesle söyleyebiliriz.” diyor ve kilo problemi ve sağlıklı beslenme ile yakından ilgili olan diyabet hastalığının fazla kiloların nedeni olabileceğini belirtiyor.

“Diyabet yani bilinen adı ile şeker hastalığı, vücudun şekeri işleme ve enerjiye dönüştürme dengesinin bozulmasıyla çoğu zaman kilo fazlasına neden olur.” diyen Diyetisyen Demirkaya, insülin hormonunun işlenmesi sekteye uğradığında kan şekerinin dengesinin çok sık dalgalandığını ve bu durumun, metabolizma hızının yavaşlamasına ya da birden çok hızlanmasına neden olabileceğini söylüyor.

“Şeker hastalarının aşırı kilo ya da zayıf olmasının nedeni metabolizma hızının bu dengesiz çalışma ritmidir.”

VİTAMİN EKSİKLİĞİ İLE KARIŞTIRILIYOR

Diyabetin belirtileri kansızlık, tiroid gibi birçok hastalık ya da sendrom ile benzer özellikler taşır. Erken dönem belirtileri bu hastalıklara ya da vitamin eksikliğine yorulduğu için pre-diyabet evresinde birçok kişi erken teşhis şansını kaybeder.

ERKEN TEŞHİS İÇİN VERİLEMEYEN KİLOLARA DİKKAT!

Diyetisyen Pınar Demirkaya, diyabet hastalarının kilo vermekte zorlandığının altını çiziyor. “Beslenme danışmanlığı açısından diyabetin belirtileri genellikle verilemeyen kilolar ve başarısız diyet denemeleridir çünkü diyabet ya da pre-diyabet olsun şeker hastaları için diyet yapmak, ani şeker düşmeleri nedeniyle, diğer insanlara göre daha zor olabilir.”

Ağız kuruluğu da şeker hastalarının önemli belirtileri arasında yer alıyor. “Kandaki şeker miktarının böbrekler yoluyla atılması, vücudun aşırı su kaybetmesine neden olur.” diyen Dyt. Demirkaya, “Çok su içme ve ağız kuruluğu gibi popüler belirtilerin sebebi, şekerin üriner sistem aracılığıyla vücuttan atılıyor olmasıdır ki, bunun da uzun vadede böbrek yetmezliğine neden olması gibi bir tehlike söz konusudur.” şeklinde konuşuyor ve şeker hastalığının en sık gözlemlenen belirtilerini şöyle sıralıyor;

• Hızlı kilo almak, hızlı kilo vermek.
• Kilo alamama, kilo verememe.
• Yaraların geç iyileşmesi.
• Halsizlik, kronik yorgunluk ve uyku sorunları.
• Agresif ya da depresif ruh hali.
• Gözlerde yanma, görme bozuklukları.
• Cilt kuruluğu, hassas cilt yapısına sahip olmak.
• Ayaklarda yanma, karıncalanma, huzursuzluk.

DOĞRU BESLENMEYLE TAMAMEN İYİLEŞEBİLİR

Tip 2 diyabet, hücrelerin herhangi bir sebepten ötürü insülin hormonuna karşı duyarsızlaşması sonucu ortaya çıkan yüksek şeker durumudur. Zamanında tespit edilememiş gizli şeker, sonrasında Tip 2 diyabet olarak karşımıza çıkar.

Farklı diyabet çeşitleri olmasına rağmen, en yaygın görülen Tip 2 Diyabet, sağlıklı beslenme ile doğrudan ilgili. Dyt. Demirkaya “Diyabet çeşitleri arasında en çok bilinenlerden biri tip 2 diyabet şeker hastalığıdır ve beslenmenin düzenlenmesi sayesinde tamamen iyileşebilir.” diyor.

TİP 2 DİYABET NASIL BESLENMELİ?

Tip 2 diyabet kilo verme ve iyileşme sürecinin birlikte yürüdüğü bir beslenme danışmanlığını kapsamalıdır. Kilo aldıkça hastalık ilerler bu yüzden diyabetlilerin ideal vücut ağırlığını koruması, tedavinin sürekliliği açısından önemlidir.

Dyt. Demirkaya “Danışanlarımız arasındaki çok sayıda tip 2 diyabet hastasının kişiye özel oluşturduğumuz beslenme ve egzersiz planı sayesinde hem kilo vermeyi hem de insülin ilaçlarıyla vedalaşmayı başardığını söyleyebiliriz.” diyor

İyi haber şu ki; tip 2 diyabet bir otoimmün rahatsızlık olduğu için beslenme ve yaşam şeklinin düzenlenmesi sayesinde iyileştirilebiliyor. Dyt. Demirkaya, Tip 2 diyabet için kan şekerinin yüksek ya da düşük olmasını engelleyecek şekilde, ideal vücut ağırlığını korumamıza yardımcı olacak beslenme modelini tarif ediyor.

• Basit şeker ve basit karbonhidratlar beslenmeden çıkarılmalıdır.
• Paketli ve işlenmiş gıda tüketimi minimumda olmalıdır.
• Besin çeşitliliği göz önünde tutularak, mevsimine uygun beslenmeye dikkat edilmelidir.
• Kişiye özel oluşturulan diyet listesi, diyabet hastasının yemekten hoşlandığı gıdaları da barındırmalıdır.
• Boy, kilo ve vücut kitle indeksine göre yeterli miktarda, kalori sınırlaması yapılmadan, doyurucu öğünler planlanmalıdır.
• Lif, protein, yağ ve kompleks karbonhidrat dengesine dikkat edilmelidir.
• Hayvansal yağ tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Diyetisyen tarafından hazırlanan diyabet diyet listesi, düzenli olarak yapılan kan tahlillerine ve mevsime göre dönem dönem güncellenmelidir.

TİP 1 DİYABET 

Tip 1 diyabette ise pankreas insülin üretmeyi tamamen bırakmış olabiliyor ya da yetersiz salgılanıyor. Tip 1 diyabet hastalarının bu sebeple insülin iğnesi vurulması gerekiyor. Tip 1 şeker hastalığı tip 2 diyabetten farklı olarak genellikle çocukta ortaya çıkıyor ve bu dönemden itibaren insülin kullanmaya devam ettikleri halde beslenme desteği almaları gerekiyor. Diyetisyen Demirkaya, Tip 1 diyabete sahip kişiler için bazı beslenme ipuçlarını anlatıyor. 

TİP 1 DİYABETTE HAYAT BOYU BESLENME DESTEĞİ ÇOK ÖNEMLİ

Tip 1 diyabetin belirtileri Tip 2 diyabet ile aynıdır. Çok su içmek, sık idrara çıkmak ve diğer belirtiler Tip 1 diyabette de aynı şekilde seyreder fakat farklı olarak kilo kaybı söz konusudur.

Dyt. Demirkaya, “Besinlerin hücrede işlenip enerjiye dönüşemiyor olması yağ hücrelerinin enerji kaynağı olarak kullanılmasına neden olduğu için Tip 1 diyabet hastaları kilo kaybı yaşarlar. Bu yüzden insülin vurulurken beslenmelerine dikkat etmeleri, tedavilerine ek olarak hayat boyu beslenme desteği almalıdırlar.” diyor

“İnsülin vurulmak ve şeker tüketmemek gibi bir zorunluluğu olması sebebiyle tip 1 diyabet yaşam konforunu görece artıran bir hayat tarzını kabullenmek zorunda bırakır. Şeker hastalığı tehlikeli sonuçları olabilen ciddi bir sağlık sorunudur fakat beslenme desteği, egzersiz ve düzenli kontroller sayesinde son derece sağlıklı bir bedene sahip olmak da imkânsız değildir.” Diyen Dyt. Demirkaya tip 1 diyabet hastası kişilerin beslenmesine dair ipuçlarını paylaşıyor.

• Basit şeker ve basit karbonhidrat tüketiminden uzak durulmalıdır.
• Alkol kullanmamaya özen göstermelidir.
• Lif bakımından zengin, gıda çeşitliliği yüksek bir beslenme tercih edilmelidir.

Beslenmenin düzenlenmesi, egzersiz yapmak, yaşam alışkanlıklarının diyabete göre yeniden oluşturulması ve diyabet hakkında farkındalık edinmek, diyabet tedavisinin ayrılmaz parçalarıdır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

İçmeden önce bir daha düşünün! Sıklıkla içtiğimiz gazlı içecekler diyabet ve demans riskini artırıyor

Habere Git

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Diyabetle mücadele için egzersiz nasıl etki eder?

Habere Git

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Egzersiz yaparak Tip 2 Diyabet riskini azaltın

Habere Git

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Diyabet çocukları da etkiliyor

Habere Git