Giriş
Son dönemde rekor üstüne rekor kıran kartlı harcamalarda yavaşlama sinyalleri gelmeye başladı. Merkez Bankası’nın verileri de kartlı harcamalardaki yavaşlamayı teyit ediyor. Neredeyse tüm sektörlerde kartlı ödemeler azalmış durumda. Yüksek seyreden faizler, taksitli alışverişte vade farkı, azalan kart limitleri ve artan borçlar bu sonuçta etkili oldu. Karttan nakit çekim ise marttan sonra sert fren yapmıştı!
Türkiye’de bireysel kredi kartı kullanan ve borcu olan 28 milyon tüketici bulunuyor. Kredi kartı sayısı 127.2 milyon, banka kartı sayısı 192.8 milyon civarında. Son 1 yıl içinde kartla harcamayı yavaşlatmak için birçok düzenleme devreye alındı. Kart faizlerinin yükselmesi, karttan nakit çekim tutarının düşürülmesi, nakit avansta 3 taksit sınırı, limit artışlarının durması ilk akla gelenler. İşte bu önlemlerle birlikte artan faiz maliyeti, alışverişte 2 ve üzeri taksite vade farklarının eklenmesi, kart bakiyelerinin dolmasıyla son dönemde rekordan rekora koşan kart harcamalarında fren sesleri duyulmaya başladı.
SON 3 AYIN EN SERT DÜŞÜŞÜ
Merkez Bankası’nın haftalık olarak yayımladığı ‘Banka ve Kredi Kartı Sektörel Harcama İstatistikleri’ kartlı harcamaların haftalık röntgenini çekiyor. En güncel veri 11 Ekim haftasını kapsıyor. Bu verilere göre; 3-4 tane istisna dışında neredeyse tüm sektörlerde kartlı harcamalarda frene basıldığı görülüyor. 4 Ekim haftasında kartlarla 328.5 milyar liralık harcama yapılmıştı. Bu tutar ağustos ayındaki 335.8 milyarlık haftalık harcamadan sonraki en yüksek seviyeydi. Ancak 11 Ekim haftasında (4-11 Ekim) işlem adedinin artmasına rağmen yüzde 7’lik (22.6 milyar lira) düşüşle 305.8 milyarlık harcama gerçekleşti. Bu aynı zamanda son 3 ayın en sert haftalık düşüşü oldu.
MOBİLYA, YETKİLİ SERVİS, BES...
Harcamaların sektörel dağılımına bakıldığından en fazla düşüşün hizmet sektöründe, eğitim ve kırtasiye harcamalarında, mobilya-dekorasyonda, müteahhit işlerinde, yetkili araç servislerinde, vergi ödemelerinde, bireysel emeklilikte (BES), internet alışverişlerinde ve sigortada yaşandığı görülüyor. Öte yandan akaryakıt harcamaları, havayolları, giyim, yemek ve telekomünikasyon gibi sektörlerde kısmi de olsa kartlı harcama tutarlarında artış gözlemleniyor. Hem haftalık hem de yılbaşına göre kartlı harcamaların en çok azaldığı sektörler ise elektrik, elektronik ve bilgisayar sektörü, mobilya ve sigorta sektörü oldu. Kartla vergi ödemeleri de son 10 ayda azaldı.
GELİRİNİZE GÖRE HARCAYIN
Uygun limit: Eğer kart harcamalarınızda ölçüyü kaçırıyorsanız, limitiniz de en üst tutardan belirlenmişse bankadan bunun düşülmesini talep edin.
Öncelik ihtiyaç: Geliriniz borçlarınızı kapatmaya yeterli olsa da harcamalarda önceliğiniz temel ihtiyaçlar olsun. İsteklerinizi finansal sağlığınız oluşana kadar erteleyin.
Borcu zamanında kapatın: Kredi kartı borcunuzun asgarisini ya da tamamını ödeyemediğinizde öncelikle borcunuza kredi kartı geç ödeme faizi uygulanmaya başlar. Kredi kartı borcunun geç ödenmesi durumunda, asgari ödeme tutarına kadar olan kısmı için aylık yüzde 4.55 gecikme faizi, dönem borcunun asgari ödeme tutarı dışında kalan kısmı için aylık yüzde 4.25 akdi faiz (alışveriş faizi) uygulanıyor. Nakit çekim faizi ise yüzde 5.
İŞTE KARTLI HARCAMALARIN RÖNTGENİ VE OLUŞAN FARK
SİGORTA KAN KAYBEDİYOR
Verilere göre; en çok ivme kaybeden sektörlerin başında sigorta sektörü geliyor. Bunda tüketicilerin sigortayı gözden çıkarılacak ilk harcamalardan biri olarak değerlendirmesi etkili. Öyle ki, zorunlu olmasına rağmen trafik sigortası yaptırmayanların sayısında da ciddi artış var. Sektör yetkililerinin verdiği bilgiye göre; son bir yıldır trafik sigortası yaptırmaktan vazgeçenlerin sayısı 1 milyon kişi daha arttı. Kasko poliçe adedinde de yüzde 10 kayıp oluştu. Bir başka deyişle 7.5 milyona kadar çıkan kaskolu araç sayısı 6.7 milyon seviyelerine geriledi. Diğer yandan deprem riskine rağmen DASK çabuk unutuldu. Konut sigortası yaptıranların sayısı da oldukça az. Özel sağlık sigortası fiyatları artan tedavi masrafına paralel yükselince sigorta yaptırmaktan vazgeçenler veya daha ucuz olan tamamlayıcı sağlık sigortasına geçenler oldu. Özetle sigorta sektörü kan kaybediyor.
ELEKTRONİK EŞYALARDA DÜŞÜŞ VAR
Bir haftalık harcama detaylarına bakıldığında elektrik ve elektronik eşya alımları için kartlı ödeme 16.8 milyardan 16.1 milyar liraya geriledi. İnternet üzerinden kredi kartı ile yapılan alışverişler ise haftalık 9 milyar lira azalışla 91.2 milyardan 82.1 milyar liraya indi. İnternetten alışveriş 2 Ağustos haftasında 108 milyar lirayla rekor kırmıştı. Kartla BES ödemeleri son 10 ayda yüzde 28.5 artsa da haftalık bazda yüzde 3.2 düşüş yaşandı. Söz konusu haftada akaryakıt için yapılan kartlı ödeme de 1.5 milyar lira artışla 19.5 milyar liraya çıktı. Yıllık yüzde 82.3 ile en yüksek artışın görüldüğü kuyum harcamaları da haftalık bazda yüzde 1 geriledi.
BİN LİRA DÜZENLEMESİYLE İBRE DÖNEBİLİR
Geçtiğimiz hafta işletmelerin yanı sıra tüketiciler için de 7 bin liranın üzerindeki mal veya hizmet alımlarına ait ödemelerin banka ve finans kurumları aracılığıyla yapılması zorunlu hale getirilmişti. Bu düzenlemeyle kart kullanımının tekrar artması bekleniyor.
