Giriş
Anne – babaları en çok zorlayan konulardan biri de çocuklarına doğru/ güvenli sınırlar koyamamaktır. Ebeveynler çocuklarına sınır ya da kural koyduklarında ilişkilerine zarar gelebileceğini düşünebiliyor. Sınır ve kural koyma konusunda zorlanan ebeveynlerden “Bizim evde kural ve sınır yok ki çocuğum istediği her şeyi yapabilir, ben izin veririm.” “Ama hocam onun istediğini yapmayınca kendimizi kötü hissediyoruz, her söylediği/ istediği olsun istiyoruz.” “Bir yerde çocuklara ceza vermenin psikolojilerini bozacağını okumuştum.” gibi cümleler duyuyorum.
Sınır ne demek? Sınırların olmasına neden ihtiyaç duyarız?
Sınır koymak demek bir çocuğun özgürlüğünü kısıtlamak, katı bir otoriter tutum, katı yasaklar getir, ağır cezalar demek değildir. Çocuğa bir beklenti ya da kuralı ona kendini güvende hissettirerek, rahat edebileceği alanları belirleyerek öğrettiğimiz, her bireyin gelişiminde önemli rol oynayan pozitif bir süreçtir. Doğru sınırlar koymak sınırlar içinde sınırsızlığı, özgürlüğü öğretmektir.
KURALLAR VE SINIRLAR ÇOCUĞUN HAYATINI DAHA GÜVENLİ HALE GETİRİR
Çocukların kişilik gelişimlerinin ilk dönemlerini tamamlayana kadar çeşitli düzenlemelerle hayatlarını güvenli hale getiren ebeveynlere ihtiyaçları vardır.
- Anne-babalar birtakım kurallar ve sınırlar koyarak çocuğu korumak ve kendisine zarar vermeden iyi alışkanlıklar geliştirerek sosyal uyum için gerekli becerileri kazandırmak durumundadırlar.
- Sınırlar, çocuğun hareket alanını belirler. Sınırsızlık içinde olan çocuk hareket edemez, hayat içinde daha fazla endişelenir. Çocuklar ancak sınırlar olduğunda kendilerini güvende hissedebilirler.
- Sınırlar, çocuğu kendi davranışlarından sorumlu tutar. Sınır konulması çocukların sorumluluk alma, kendini kontrol etme, kendi kararlarını verme gibi önemli kişilik özelliklerinin de gelişmesine yardımcı olur.
Çocukların serbest bırakıldığında özgüvenleri yüksek olan bireyler olacaklarına dair düşüncelere sahip aileler de vardır. Kural koyan anne babalar, sanıldığının aksine çocuklarına daha az ilgi ve sevgi göstermezler, aksine onların hayatını düzene sokarak kendilerini güvende hissetmelerini sağlar, sevgilerini de başka yollardan göstermeyi tercih ederler.
SINIR KOYMA AŞAMALARI NELERDİR?
Kurallar, ebeveyn-çocuk ilişkisinde stresin daha az, güç savaşımlarının ise, daha nadir yaşanmasına sebep olur ve karşılıklı saygı oluşturur. Sınırları olan bir aile de herkes kendi görev ve sorumluluklarını bilir.
- Sınırlar ve kurallar basit ve anlaşılır olmalı. Çocuğun yaşına, kişiliğine ve gelişim dönemine uygun olarak anlatılmalı. Çocuk koyduğunuz kuralları sorguladığında da anlayabileceği bir dilde kuralların neden var olduğu anlatılmalıdır.
- Ebeveynlerin fikir ayrılıkları çocuklar önünde yaşanmamalı, ebeveynlerin sözleri ve davranışları birbiriyle tutarlı olmalı, siz tutarlı bir model olur ve söylemlerinize sadık kalırsanız çocukta kurallara ve seçimlere o kadar hızlı uyum sağlayacaktır.
- Sınır koyarken odaklanmamız gereken kişi çocuktur, sorumluluk çocuktadır, o yüzden ‘‘biz’’ kelimesini kullanmamaya özen gösterin. (Örn. “Biz onu yere vurmuyoruz’’ değil, ‘’O yere vurmak için değil’’ demek gerekir.)
- Aile kuralları belirlenirken, çocuğunda fikri alınmalı ve çocuklar bir kuralı ihlal ettiğinde sonucunun ne olacağını iyi anlamalı.
- Çocuğa uzun açıklamalarda ve nasihatlerde bulunulmamalı.
- Çocukla gereksiz güç mücadelesine girilmemeli.
- Çocuğun sınırlara uyması takdir edilmeli.
AİLENİN DOĞRU SINIRLARI BELİRLEMESİ VE KURAL KOYMASI ÇOCUĞA NE KAZANDIRIR?
Konulan doğru sınırlar çocuklara doğru davranışları öğretir. Küçük bir çocuk başkalarının yanında bağırmaması gerektiğini, başkalarını rahatsız etmeyeceğini, isteklerini ağlayarak/bağırarak yaptıramayacağını öğrenmez yani sınırlanmazsa ileride hem kendi sınırlarını hem de başkalarının sınırlarını bilmeyen, empati kuramayan yetişkinler olacaktır. Sınır ve kuralları hayatınıza adapte etmek yalnızca tutarlı ve kararlı olunursa gerçekleşecektir. Çocuğunuza sınır koymak hem sizin hem de çocuklarınızın hayatlarını kolaylaştıracaktır.
