Giriş
Bayram ve idari tatil günlerinde ekonomik faaliyetlerin devam etmesi için birçok meslek grubu görevinin başında bulunuyor. Sağlık, güvenlik, gıda, perakende, turizm ve sanayi... Tabii bu dönemde tatil yapmayıp çalışmaya devam eden fedakar emekçilere yasalar ekstra ücret hakkı tanıyor. Bayramda çalışan ve çalışmayanlara tanınan tüm hakları sizin için araştırdık...
YANLIŞ UYGULAMALAR YAPILIYOR
Bayramda çalışanlara, çalışılan güne göre ekstra ücret ödeniyor. Ulusal bayram ve genel tatil günleri, ‘2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunu’ ile düzenlenmiş durumda. Ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile hafta tatili günlerince çalışanlara ödenecek ücret de ‘4857 sayılı İş Kanunu’nda kapsamlı olarak yer alıyor. Uygulamada ulusal bayram ve genel tatil günleri ve bugünlerde çalışanlara ödenecek ücret konusunda çoğu işyerlerinde yanlış uygulamalar yapıldığına şahit oluyoruz.
ÇALIŞMAYANA NORMAL MAAŞ
Bu yıl Ramazan Bayramı’nın sonuna denk gelen 2 Nisan Çarşamba, 3 Nisan Perşembe ve 4 Nisan Cuma günleri olmak üzere üç gün kamu personeli idari izinli sayıldı. Bayram tatili cumartesi ve pazar günleriyle birlikte kamu çalışanları için 9 güne yükseldi. Bayram tatili; 29 Mart Cumartesi yarım gün, 30, 31 Mart ila 1 Nisan günleri tam gün olmak üzere 3.5 gün olarak uygulanacak. Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapan, yani çalışmayan işçiye normal çalışma gününde ödenen ücreti ödeniyor.
İŞÇİ ÇALIŞMAK ZORUNDA MI?
İş sözleşmesinde ve toplu iş sözleşmesinde bir hüküm bulunmuyorsa; bu günlerde işçinin çalıştırılması için öncelikle işçinin çalışma onayı vermiş olması gerekiyor. Yani işveren ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışacak işçiden yazılı onay almak zorunda. Onay vermeyen işçi söz konusu günlerde çalıştırılamaz.
İDARİ İZİNDE DURUM NE?
İdari izin; siyasi otorite tarafından kamu çalışanlarına verilen izindir. İdari izin günleri kamu kurumları ve kamu işyerleri kapatılmıyor, kamu hizmeti nöbetçi memur veya işçilerle devam ettiriliyor. Çünkü idari izin; işlerin aksatılmaması, kesintiye uğratılmaması şartıyla verilmekte. Bu nedenle idari izin kullanan fiili çalışmaya dayalı ödemeler hariç (yol, yemek parası vb.) idari izin yapmayıp çalışan kamu görevlileri de aynı ücreti alıyor. İdari izin kamu görevlilerini ilgilendirdiğinden özel sektörde çalışanları ilgilendirmiyor. Yani özel sektörde çalışan bir işçi, “İdari izin verildi ben işe gelmiyorum” diyemez. Ancak idari izin günlerinde işverenlerin özellikle şirketlerin idari izin süresi kadar yıllık izin dilekçesi alarak çalışanlarının bayram izinlerini uzattıklarının yaygınlaştığını görmekteyiz.
HER GÜN İÇİN 2 YEVMİYE
4857 sayılı İş Kanunu hükmünce; ulusal bayram ve genel tatil günlerinde tatil yapmayıp, yasal günlük iş süresini aşmayacak şekilde çalışan işçiye, çalışmadan alacağı bir günlük ücretinin yanında, çalıştığı her bir gün için de normal bir günlük ücreti ödenecek. Böylece ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçi; bir günü çalışmadan, bir günüde çalışması karşılı olmak üzere 2 günlük ücret alacak.
ÖRNEK 1
Günlük ücreti 1.000 lira olan ve haftanın 5 işgünü (günlük 9 saat) çalışan biri, Ramazan Bayramı’nın ikinci günü olan 31 Mart Pazartesi günü yasal çalışma süresi olan 9 saat çalışmışsa, bu kişiye çalışmadan bir günlük, çalışması karşılığında bir günlük olmak üzere toplam iki günlük ücret tutarı olan 2 bin lira ödenecek.
FAZLA MESAİ YAPILIRSA NASIL HESAPLANIR?
Bayramda bazı işyerlerinde, günlük yasal çalışma süresini aşan sürede çalışma yapıldığı da görülüyor. Yapılan çalışma günlük yasal çalışma süresinden fazlaysa, bayramda yapılan çalışma süresinin günlük çalışma süresinden fazla olan kısmı tespit edilecek ve tespit edilen fazla çalışma süresinin ücreti yüzde 50 oranında artırımlı ödenecek. Örneğin; haftada 6 gün çalışılan hafta tatilini pazar günü yapan bir işyerinde, saatlik 200 lira, günlük 1.500 lira (7.5 saat x 200 TL) ücretle çalışan bir işçinin; bayramın ikinci günü olan 31 Mart Pazartesi ve 3’üncü günü olan salı günde 9.5 saat çalıştığını varsayarsak, bu işyerinde günlük çalışma süresi, 7.5 saat olduğundan, bu kişiye günlük 2 saat olmak üzere iki gün için 4 saat fazla çalışma ücreti ödenecek.
ÖRNEK 2
Bayram tatili nedeniyle çalışmadan ödenecek bir günlük ücret (1.500 lira), bir günlük çalışması (7.5 saatlik) karşılığı bir günlük ücret (1.500 lira) olmak üzere iki günlük ücreti olan 3 bin lira (1.500 TL x2), bir gündeki 2 saatlik fazla çalışması içinde saatlik ücretin yüzde 50 fazlası uygulanarak 600 lira (200 TL x 2 saat x yüzde 50) olmak üzere bir gün için toplam 2 bin 100 lira (1.500TL + 600 TL), bayramda 2 günlük çalışması karşılığı toplam 4 bin 200 lira (2 bin 100 TL x 2) ücret hesaplanacak.
PAZAR GÜNÜ İŞBAŞI YAPILIRSA
Hafta tatiline gelen ulusal bayram ve genel tatil gününde çalışan işçinin çalışması fazla çalışma sayıldığından; biri çalışma karşılığı olmaksızın, biri çalışması karşılığı ve bir günlük ücretinin yüzde 50’si de fazla çalışma karşılığı olmak üzere bir günlük bayram çalışması karşılığı 2.5 günlük ücret ödenecektir. Bu sene Ramazan Bayramı tatilinin 1’inci günü hafta sonu tatiline (pazar gününe) rast geldiğinden birinci gün çalışan işçiye, bir günlük ücreti çalışma karşılığı olmadan, 1 günlüğü çalışma karşılığı, yarım günü de fazla çalışma ücreti olmak üzere 2.5 yevmiye ödenecek.
ÖRNEK 3
Pazar günü hafta tatili uygulanan işyerinde, saatlik 200 lira (günlük 1.500 TL) ücretle günde 7.5 saat olmak üzere haftada 6 gün çalışan birinin, Ramazan Bayramı’nın 1’inci günü olan pazar günü dinlenmeyip çalıştırılması halinde, çalışmadan alacağı bir günlük 1.500 TL ile çalışması karşılığı bir günlük 1.500 TL ücretinin yanında, bir günlük ücretinin de yüzde 50’si olan 750 TL olmak üzere, hafta tatiline gelen bayramın 1’inci günü olan pazar günü çalışması karşılığı olarak toplam 3 bin 750 TL ödenecek.
