Giriş
İsrail’in Filistinlilere yönelik saldırıları, bayram gündeminin acı başlığı… Konuyu, geçmişte Türkiye’nin Tel Aviv büyükelçiliğini de yapmış (2009 – 2010), emekli Büyükelçi Oğuz Çelikkol ile konuştuk. İşte tecrübeli diplomatın tespit ve değerlendirmeleri:
GELENEKSEL GENİŞLEME POLİTİKASI
- Bir müddetten beri devam eden, İsrail’in genişleme politikasının bir parçası bu yaşananlar. İsrail artık Filistinlilerle oturup bir barış sağlamaktan çok, Batı Şeria’da genişleme politikalarını uygulamak istiyor. Uluslararası şartların da buna uygun olduğunu düşünüyor elbette.
ABD’yi büyük ölçüde etkilediğini, uluslararası alandan da çok fazla bir tepki gelmeyeceğini hesaplayarak – aslında İzak Rabin’in öldürülmesinden (1995) bu yana- bu genişleme politikasını güdüyor. - Biliyorsunuz, Doğu Kudüs’te başladı olaylar. Şeyh Cerrah denilen bölgede…
Bu bir genişleme ve Batı Şeria’yı Yahudileştirme politikası… Bunu geçmişte de gördük. Arapların El Halil, Yahudilerin Hebron dediği bölgede de gördük. İsrail Doğu Kudüs’te de bunu yapmak istiyor. Birincisi bu.
İSRAİL İÇ POLİTİKASI
- İkincisi iç politik sebepler. Biliyorsunuz bir seçimden çıktılar. Başbakan Netenyahu istediği gibi bir hükümet kuramıyor. Yeniden bir seçime gitme ihtimalleri de var. Ya da başka bir başbakan adayı ortaya çıkacak. Zaten 5 Mayıs’tan bu yana muhalefet lideri hükümet kurmaya çalışıyor.
Herhalde Netenyahu bunu da engellemek istiyor. Ayrıca seçimlerde aşırı grupların desteğini kazanmak istiyor. Dinci partilerle zaten çok yakın. Yani iç politikadan gelen sebepler de önemli çünkü başbakanlığı kaybetmesi halinde Netenyahu’nun hakkındaki mahkeme sürecini unutmamak lâzım. Likud Partisi genel başkanlığını kaybetmesi ihtimâli de var.
BIDEN’A DA MESAJ MI?
- Bunların yanı sıra, büyük ihtimalle ABD’ye, Biden yönetimine de bir mesaj veriyor Netenyahu. Çünkü Obama döneminde, Netenyahu’nun ne Obama ile ne de o dönem başkan yardımcısı olan Biden ile ilişkileri çok iyi olmuştu.
Sonrasında Trump, koşulsuz bir şekilde destekledi Netenyahu’nun genişleme politikalarını. Netenyahu, İsrail içindeki siyasi kariyerinin devamı yönünde Trump’tan gördüğü desteği Biden’dan göremiyor ve bu hamlelerle Biden’a da bir mesaj vermeyi hedefliyor olabilir.
FİLİSTİN DİRENİŞİ HEP VAR AMA
- Bu yaşananlarda en önemli faktör, İsrail’in artık iki devletli gerçek bir çözümden, Filistinlilerle oturup anlaşmaktan tamamen uzaklaşmış olması. İsrail’in artık yüzde 80’e 20 oranında bile bir barış yapmak, Filistin topraklarını paylaşmak gibi bir niyeti olmadığı ortada.
Bunu herkes gibi Filistinliler de görüyor. Filistin’in bölünmesi çok büyük bir sorun elbette ama İsrail’in Yahudileştirme politikasına karşı bir Filistin direnişi her zaman olmuştur. İsrail’in gücü, uluslararası toplumun duyarsızlığı veya etkisizliği, Arap dünyasının (halkların değil yönetimlerin) duyarsızlığı karşısında, şu anda da bir Filistin direnişi var.
Aslında bu tablo geçmişten beri böyle ve kalıcı bir çözüm bulunmadıkça, zaman zaman durulsa da bu olaylar devamlı olarak tekrar edecektir.
