Yine Türkçemiz ve yanlış kullanımlar

Köşenin müdavimleri bilir; sıklıkla yapılan Türkçe hatalarını yazıyorum burada zaman zaman. (*)

Yanlış kullanılan bazı sözcük ya da ifadeleri… Duydukça ya da aklıma geldikçe not alıyorum hatalı kullanımları. O notlar birikti yine.

*

Ülkelerin yurt dışında diplomatik temsilcilikleri var biliyorsunuz. Büyükelçilikler, başkonsolosluklar ve konsolosluklar.

Büyükelçilikler başkentlerde bulunuyor ve bulunduğu ülkenin değil o başkentin adıyla anılıyor. Türkiye’nin Fransa Büyükelçiliği değil, Türkiye’nin Paris Büyükelçiliği gibi.

Ya da Japonya’nın Türkiye Büyükelçiliği değil, Japonya’nın Ankara Büyükelçiliği gibi. Bazı büyük şehirlerde başkonsolosluklar, aynı ülkenin diğer bazı şehirlerinde ise konsolosluklar bulunuyor.

Onları da faaliyet gösterdiği şehrin ismiyle kullanmak gerekiyor. ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu, Almanya’nın Antalya Konsolosluğu ya da Türkiye’nin Şikago Başkonsolosluğu gibi…

Yani mesela, Suudi Arabistan’ın İstanbul Büyükelçiliği şeklindeki kullanmak yanlış. Büyükelçilik Ankara’da. İstanbul’daki Başkonsolosluk.

*

Ülkelerden başladık, öyle devam edelim... İsim benzerlikleri sebebiyle karıştırılan ve yanlış kullanılan ülkeler var. En çok karşılaştığımız örnek Avusturya-Avustralya (Avusturalya değil).

Avusturya Avrupa’da ve başkenti Viyana. Avustralya ise aynı adlı kıtada yer alan, kangurularıyla ünlü, başkenti Canberra (Kanberra) olan ülke. Bu arada, başkenti de çoğunlukla zannedildiği gibi Sydney (Sidney) değil Canberra.

Diğer iki örnek de İsveç-İsviçre ve Slovenya-Slovakya. Bu Avrupa ülkeleri de sıklıkla karıştırılıyor.

*

Gelelim yanlış kullanılan sözcük ya da ifadelerden bugün vereceğim örneklere…

Geçenlerde birinin “İşin ucunu bırakmak”tan bahsettiğini duydum. İşin; ucu değil peşi bırakılır ya da bırakılmaz. İşin ucunda ise bir şey var veya yoktur. “Bu işin peşini bırakmamak lâzım, işin ucunda çok para var” gibi…

*

‘Üs’ ve ‘üst’ var mesela çoğunlukla yanlış kullanılan. ‘Üs’, genellikle askeri bölgeler için kullanılan bir kelime. ‘Hava üssü’, ‘deniz üssü’ gibi.

Ya da ‘uzay üssü’. ‘Üst’ ise ‘alt’ın karşıtı. Bir şeyin yukarıda olan tarafı yani. “Yolun üst tarafındaki ev” diyebilirsiniz ama “Marmaris Aksaz Deniz Üstü” diyemezsiniz.

Aksaz’daki askeri bir üs çünkü.

*

Bu arada ‘askeri’ demişken…

Bu sözcük ile de ‘asgari’ birbirinin yerine yanlış kullanılıyor bazen. ‘Asgari ücret’i kast ederken ‘askeri ücret’ diyenler var mesela. ‘Asgari’nin anlamı ‘en az’.

Minimum yani. ‘Askeri’ ise askerlikle ilgili olan demek.

*

Benim liste uzun. Devam ederim.

Bugünlük bu kadar olsun.