Giriş
Bu hafta köşemde bana gelen sorulara ve yanıtlarıma yer veriyorum. Umarım başkalarının sorularından sizler de kendinize fayda bulabilirsiniz.
EVİ ALAYIM MI?
Soru: Kirada oturuyoruz. Ev alma hayalimiz var, nasıl gerçekleştirebiliriz? 3 milyon kadar birikimimiz var. 2 aracımdan birini satabilirim. Bulunduğumuz yeri seviyoruz fakat evlerin fiyatları çok yüksek. Farklı bir semtten ev alıp kiraya versek biz yine sevdiğimiz yerde kirada yaşamaya devam etsek ne dersiniz?
Cevap: Sevdiğin yerde kirada kalıp farklı bir semtten yatırım için ev alarak kiraya vermek mantıklı bir seçenek olabilir.
1 Aracını satıp gelirini ev peşinatına ekleyebilirsin. Bir taraftan da aracının yıllık giderlerinden kurtulmuş olursun.
2 Aman ödeyeceğin kredi taksitleri aylık gelirinin yarısını geçmesin.
3 Alacağın evin kirası, oturduğun evin kirasını karşılayacak mı? Dikkat et, hem ev kredisini ödemek hem de kira ödemek finansal huzurunu kaçırmasın.
4 Kolay kiracı bulabilecek misin? Ya kirayı ödemezlerse? Planın var mı?
5 Kazandığın kira üzerinden yüzde 15-20 de vergi ödemen gerek unutma.
6 Aynı zamanda satın aldığın evin Emlak Vergisi olacak, bunu da hatırlatayım.
7 Karar vermeden önce evin kira çarpanı, değer artışı ve riskleri iyi araştır.
KART BORCUMU KAPATAYIM MI?
SORU: Elime biraz para geçti… Kredi kartıma borcum var. Önce borcu kapatıp kalanıyla bankadan yatırım fonu mu alayım, yoksa hepsine fon mu alıyım?
CEVAP: Kredi kartı borcunu aylık gelirinden ödeyerek kapatabilir misin, yoksa seni finansal olarak zorluyor mu? Eğer zorlar dersen önce kart borcunu ödeyebilirsin. Geri kalanı ile fon alırsın. Tabii kart borcunu kapattığında yine aynı borcu yapmıyor olman çok önemli, bunun için ücretsiz mobil uygulamam Monay’ı kullanabilirsin. Burada en önemli olan şey bu borcun neden oluştuğunu kendine sorman.
30 BİN DOLAR ÖYLECE DURUYOR
SORU: Yaklaşık 30 bin dolarım var. Kötü gün için öylece duruyor ve sanırım zarar ediyorum, ne önerirsiniz? Bozdurup faize yatırsam mı?
CEVAP: Burada doğru yanlış yok, önemli olan geceleri rahat uyku uyuman. Kendi yatırım anlayışına uyan bir sepet yapabilirsin. Bu yatırım tavsiyesi değil. Bir kısmını vadeli mevduat, bir kısmını döviz bir kısmını da kıymetli madenlerden oluşan bir sepet yapabilirsin. Son karar senin.
GETİRİLERİ KÖTÜ
SORU: Bireysel emekliliğim var, 3 yıldır ödüyorum, geçen sosyal medyada gördüm herkes iyi getiri yapmış, benimki az getirmiş ne yapmalıyım?
CEVAP: Bireysel Emeklilik Sistemi’nde yıl içerisinde 12 kez fon değişikliği yapma hakkına sahipsin. Piyasaları takip ederek, bireysel emeklilik danışmanınla görüşerek fonlar hakkında bilgi sahibi olup, kendine uygun risk seviyesine uygun yüksek getiri sağlayan fon değişikliği yapabilirsin. Tefas.gov.tr internet adresinde Befas sayfasına girip fonları ayrıntılı olarak inceleyebilirsin.
ARABAMI SATAYIM MI?
SORU: EYT’den emekli olurum diye, devlete olan tüm borçlarımı kredi kartından ödedim. Şu an kredi kartı risk seviyem orta düzeyde, borcum 740 bin TL, alarm veriyor. Ticari aracımı satıp borcumu kapatsam mı?
CEVAP: İçinde bulunduğun zor durumun ve böyle bir yük altında olmanın ne kadar ağır olduğunu tahmin edebiliyorum. Ama alarm veren borç değil senin bu borçla ilgili psikolojin. Öncelikle mevcut durumuna bakalım: 740 bin TL borcun var ve kredi kartı risk seviyen orta düzeyde. Bu, hâlâ hareket alanın olduğunu gösteriyor. Aracın değeri, borcun ne kadarını kapatabilir? Ayrıca bu aracı satmak iş yapmanı etkiler mi, gelirini düşürür mü? EYT’den emeklilik hakkın varsa, düzenli bir gelir kaynağın olabilir. Bankanla kredi kartı borç yapılandırma, borcu taksitlendirme seçeneklerini mutlaka görüş ona göre karar ver. Eğer arabanla para kazanabileceksen kara kara borcu düşünmektense gelir yaratmaya bak.
KREDİ İLE ALTIN ALDIM
SORU: 100 bin TL kredi çektim. 11 ay vadeli uygun bir kredi ödemesi, toplam geri ödeme 138 bin TL. Bu parayla da 19 tane çeyrek altın aldım, sizce doğru mu? Yani kârlı bir yatırım yaptım mı?
CEVAP: Alınmış alınmıştır ama en doğru yatırım kendi birikiminle yaptığın yatırımdır. Enflasyon ortamında kredi ödemek genel anlamda uygun lakin kârlı olabilmen için altının değerinin krediye ödeyeceğin 38 bin TL faiz giderinden fazla artması gerek. İşte bunun garantisi yok. Altın bu düşebilir de yükselebilir de! Kredi almış biri için en önemli konu iş güvencesidir, işine dört elle sarıl ki taksitleri ödeyebil.
YATIRIM MERAKI
Soru: Yatırım yapmaya çok meraklıyım, aylık 52 bin TL gelirim var, bekarım. Nasıl daha akılcı yatırımlar yapabilirim?
Cevap: Yatırım merakının olması, gelecekte sağlam bir finansal yapı kurman için harika.
1 İlk önce hedeflerini belirle ve kısa vadeli, uzun vadeli olarak ayır. Kısa vadeli hedefler acil durum fonu oluşturmak, bir araç almak vb... Uzun vadeli olarak da emeklilik, ev almak veya pasif gelir yaratmak gibi hedeflerin olabilir...
2 Hedefini belirleyip önceliklendirdikten sonra düzenli olarak aylık gelirinin en az yüzde 10’unu yatırıma ayırabilirsin.
3 Riski dağıtmak için kendi yatırım anlayışına uygun yatırım araçlarından bir sepet oluşturabilirsin. Örneğin aylık birikiminin bir bölümünü yatırım fonlarında sepet yapabilirsin.
4 Yatırımla ilgili online yatırım kurslarına katıl, finansal kitaplar oku, podcast’ler dinle.
5 İlgi duyduğun yatırım aracını öğrendikten sonra küçük bir tutarla yatırım yapmaya başlayabilirsin.
6 Yatırımını planlarken çeşitlilik, düzenlilik ve bilgi edinme ön planda olmalı. Ama en önemlisi düzenli olması. Her ay. Tıkır tıkır.
OKUYUCULARIMA NOT: Sorunuz olduğunda, bana her zaman Instagram hesabım üzerinden de ulaşabilirsiniz. Hesabım ozlemdenizmen. Adıma açılmış diğer hesaplara itibar etmeyin, bu sıralar bayağı bir sahtekar çıkmaya başladı, kopyalıyorlar.
