Giriş
Bu aylar zam ayı. Sizin de gelirinizde bir artış olduysa, hayırlı olsun. Evet hayat pahalı lakin tüm zammı harcamasak mı? Hadi gelin, bu ek geliri nasıl akıllıca yönetip geleceğimizi güvence altına almayı konuşalım.
Para yönetiminin ilk kuralı, paranın nereye gittiğinin farkında olmak! Elinize bir kağıt kalem alın veya telefonunuzu açın. Dijital çağdayız sonuçta! (ücretsiz uygulamam Monay’ı kullanabilirsiniz.)
1 İHTİYAÇLAR:
Onsuz yaşayamayacağınız şeylerdir. Kira, aidat, faturalar gibi ihtiyaç giderleriniz ne kadar artacak, göz önünde bulundurun ki yeni gelirinizi bunlara göre planlayabilin.
2 İSTEKLER:
Onsuz yaşayabileceğiniz ama size keyif veren şeylerdir. Kıyafet, telefon, üyelikler, güzellik, kozmetik, dışarda yeme içme, eve ısmarlama, abur cubur, dekorasyon... Buralara ne gidiyor?
A. GEREKSIZ İSTEKLER Onsuz yaşayabileceğininiz hem de size keyif filan da vermeyen şeylerdir. Olmasa da olur yaptığınız harcamaları da tespit edin ki gelirinizi size daha fayda sağlayacak harcamalara yönlendirebilin.
B. ZAAF İSTEKLER Onsuz yaşayabileceğininiz, alışkanlık olduğu için sürekli yaptığınız gereksiz harcamalardır. Herkesin bir zaaf harcaması vardır. “Ay yine dayanamadım aldım” dediğimiz her ne ise! Öncelikle bunlardan azaltmaya başlamak lazım. Markete gittiniz, kıyma aldınız... Bir de dayanamadığınız için her gün yemek ihtiyacı hissettiğiniz aburcubur reyonuna koşmayın.
YAŞAM TARZI ENFLASYONU
Bir hayat pahalılığına dayalı, fiyat artışları var, bildiğimiz ülke enflasyonu; bir de bizim hayatımızı biraz genişlettiğimiz için (daha fazla veya daha lüks harcama) yaptığımız harcamalar konusu var. Çoğumuzun farkında olmadığı “yaşam tarzı enflasyonu” denen kavram bu! Belki eve güzel çiçekli havlu almaya başladınız, belki kuaföre gitmeyi artırdınız, belki güzellik için göz kapağı ameliyatı oldunuz. Kısaca istekleriniz artmış olabilir. Buna dikkat etmek gerek.
KENDİNİ YÜKSELT
Şunu unutmayın: Paranın en iyi yatırım aracı sizsiniz! Gelecekte daha fazla kazanmak ve daha iyi bir yaşam sürmek için kendinizi geliştirmeye yatırım yapmalısınız.
* Yeni bir beceri edinin. (Yapay zeka programlarını iyi kullanmak yarın sizi bir adım öteye taşıyacak)
* Sertifikalar alın, mesleğinizde ilerleyin.
* Kendi işinizi kurma hayaliniz varsa, işinize yatırım yapın.
* Unutmayın, öğrenmeye harcadığınız para en kârlı yatırımdır.
ACİL DURUM
Hayat sürprizlerle dolu. İyi olduğu kadar, kötü sürprizler de var. İşten çıkarılma, sağlık sorunları, beklenmedik büyük masraflar… Bunlara hazırlıklı mısınız? Yoksa “Amaan, bir şey olmaz” diyenlerden misiniz? Bu yüzden, en az 3-6 aylık temel giderlerinizi karşılayacak bir acil durum fonu oluşturun. Bu fonu enflasyona yenik düşmeyecek bir şekilde değerlendirin.
ÖNERİ: Bunu ulaşılması kolay ama harcamaya da teşvik etmeyen bir hesapta tutun.
DAHA...
Daha fazla kazanırız, daha fazla harcarız. Daha fazla harcadıkça, kazancımız yine yetmez gibi gelir. Bu döngüden çıkmanın yolu; yeni gelirinizin tamamını harcamak yerine, bir kısmını geleceğiniz için ayırıp, çalıştırmak.
İYİ BORÇ
Değeri artacak bir şey için alınmış borçtur. Örneğin ev, eğitim, arsa.
KÖTÜ BORÇ
Ne için oluştuğu belli olmayan, kronik harcamalar ve isteklerin sonucudur. Eğer hayatınızda büyük olaylar yaşamadıysak, kredi kartı borçlanması genelde kötü borçtur.
BÜTÇE DAĞILIMI
Örneğin, gelirinizin yüzde 60’ı temel ihtiyaçlarınıza gitsin (ev, gıda, ulaşım...) Yüzde 30’unu kendinize ödül olarak isteklere harcayın (ama kontrollü). Yüzde 10’unu yatırıma veya geleceğe ayırın. Bu dengeyi kurmazsanız, para ne kadar artsa da yetmeyecek! Eğer kredi kartı borcunuz veya yüksek faizli kredileriniz varsa, gelir artışı size büyük bir avantaj sağlar. En yüksek faizli borçtan başlayarak, elinizdeki fazla parayla kapatmaya çalışın. Öncelik kredi kartı borçlarında. Ardından yüksek faizli krediler ve sonra düşük faizli borçlar... Borcunuz yoksa harika! Şimdi sırada yatırım var.
NOT
Borç herkes için değildir eğer size bir yük ise ve kötü hissettiriyorsa olabildiğince kapatın ama yok sizi rahatsız etmiyorsa enflasyon ortamında iyi borç ödemek tercihimdir.
ENFLASYONA KARŞI
Enflasyon her şeyin değerini düşürür. Bugün kazandığınız fazladan para, belli bir zaman sonra aynı değerde olmayabilir. O yüzden paranızı doğru yönlendirmeli, yerinde sayması yerine yatırımda değerlenmesini sağlamak gerekir. Kısacası; paranızın cebinizde veya vadeli mevduatta durması (ve sizin faizini her ay harcamanız), onun değerini koruduğu anlamına gelmez.
YATIRIM
Zam ile elinize geçen ekstra paranın bir kısmını muhakkak her ay düzenli olarak otomatik yatırıma koyun. Bireysel emeklilik yoksa yaptırın varsa bir tane daha yaptırabilirsiniz. Veya sürekli olarak fon hisse altın gümüş gibi dengeli bir şekilde sepet yapabilirsiniz. Yatırımda en temel kural düzenli olarak ve küçük adımlarla yapmanız. Diyelim maaşınız 10.000 TL arttı bunun en azından her ay 1000 lirasını yatırıma koysanız bile büyük olay!
KÜÇÜK AMA DENGELİ LÜKSLER
Geleceğe yatırım yapmak tamam ama hayatı kaçırmamak da önemli. Bu yüzden, gelir artışınızın küçük bir kısmını kendinize ödül olarak ayırabilirsiniz. Ama dikkat: Bu, gelirinizin tamamını tatillere veya lüks harcamalara gömmek demek değil!
* Uzun zamandır almak istediğiniz bir şeyi alın.
* Küçük bir hafta sonu kaçamağı yapın.
* Ailenizle güzel bir yemek yiyin.
* Aman bunu bir alışkanlığa çevirmeyin! Yoksa bir bakmışsınız, gelir artışından geriye hiçbir şey kalmamış.
GÜNÜN SÖZÜ
Parayı doğru kullanmazsak, ne kadar kazandığımızın bir önemi kalmaz.
GÜNÜN TERİMİ
Yaşam Tarzı Enflasyonu
Gelir arttıkça, harcamanın da aynı oranda artması sonucu, kişinin finansal durumunda bir iyileşme hissedememesi. Bu durum, kişinin maaşı artsa bile birikim yapamamasına ve sürekli daha fazla harcama eğiliminde olmasına yol açar. Çözüm mü? Geliriniz artsa bile harcama alışkanlıklarınızı koruyarak, artan gelirinizi tasarruf ve yatırıma yönlendirmek.
