Giriş
Serpil Dokurel / Posta.com.tr Kanser ve diğer jinekolojik hastalıkların önüne geçebilmek için erken teşhis ve jinekolojik muayene oldukça önem taşıyor. 6 ayda bir veya yılda bir yapılan jinekolojik muayenelerle erken teşhis ile ortaya çıkabilecek birçok rahatsızlığa çözüm bulunuyor. Genç yetişkin olan kadınlar genellikle jinekolojik muayene gitmeye çekiniyorlar ve tam olarak ne zaman ve hangi yaşta gidilmesi gerektiğini bilmiyorlar. Tüm bu soruların cevaplarını öğrenebilmek için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Âzer Aras Uluğ’a jinekolojik muayene ile ilgili merak edilenleri sorduk.
JİNEKOLOJİK MUAYENE NASIL YAPILIYOR?
Op. Dr. Âzer Aras Uluğ; ilk defa jinekolojik muayene gidecek gençler ve aileler için sorduğumuz, "Jinekolojik muayene nasıl yapılır?" sorusuna, "bir kadın doğum uzmanı tarafından jinekolojik muayeneye başlamadan önce, doktorlardan şikayeti olan veya rutin kontrolleri olan bir hastanın tıbbi öyküsünü paylaşmalarının istendiğini belirterek cevap veriyor.
Muayenenin başında kişinin yaşı, evli olup olmadığı, aktif olarak ilaç kullanıp kullanmadığı, alerjisi olup olmadığı, tıbbi öyküsü olup olmadığı, ailede önemli sağlık sorunları olup olmadığı, son âdet dönemi, gebelik veya düşük yapmış olması, kontrol nedenleri ve özel bilgileri vb. bilgiler öğreniliyor ve sisteme kaydediliyor. Hastanın tıbbi geçmişi (anamnezi) alındıktan sonra muayene için hemşire refakatinde ayrı bir bölümde yer alan muayene odasına alınıyor. Jinekolog muayenelerinde operatör doktora her zaman bir hemşire eşlik ediyor.
Bakirelerde jinekolojik muayene son derece merak edilen bir konu. Ailelerin kimisi bu konuda tedirginlik yaşıyor. Ancak Op. Dr. Uluğ, bakirelerin de jinekolojik muayenesinin yapılabildiğini belirtiyor.
Jinekolojik muayeneye gelen hasta cinsel yönden aktif değilse, yani bakire ise muayene karından (ultrasonla) yapılıyor. Cinsel olarak aktif olanlar için ise muayene vajinadan yapılabiliyor. Bu da daha sağlıklı ve kesin tanıya olanak sağlayan bir muayene yöntemi.
Tıbbi geçmişi alınan hasta vajinal muayene için soyunma kabininde hazırlanıyor. Jinekolojik muayene koltuğuna uzanıyor. Op. Dr. Uluğ, muayene aşamalarını, vajial muayene sırasında yapılması gerekenleri açıklıyor.
Doktor önce vajinanın içine rahatça bakabilmek için tek kullanımlık bir spekulum ile serviksi açar. Muayene sırasında akıntı gördüğü durumlarda vajinal kültür için örnek amaçlı test alabilir. Ayrıca rahim ağzı kanseri tarama testi olan pap-smear testi yapabilir. Bu kontrol bittikten sonra 'kist veya miyomlarınız var mı' diye manuel olarak vajinadan kontrol edebilir. Son olarak vajinal ultrasonla rahimin şekli, boyutları, kas yapısı, iç tabakası ve yumurtalıklarla ilgili sorun olup olmadığını kontrol eder. Teşhis veya smear testi sonuçları çıkınca hekim hastasını teşhis ve yorum konusunda bilgilendirir.
JİNEKOLOJİK MUAYENENİN ÖNEMİ
Jinekolojik muayenenin neden çok önemli olduğunu sorduğumuz Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Uluğ, yılda en az bir kere yapılması gereken jinekolojik muayenenin önemine "Yılda en az bir kez yapılması gereken jinekolojik muayeneler her yaştaki kadın için önemlidir. İlk genç kızlığa adım atmayla ilk jinekolojik muayene başlanmalıdır. Cinsel aktiflik döneminde kontroller düzenli aksatılmadan yapılmalıdır. Âdet görmeme dönemi olan menopoz döneminde de kadınlar düzenli check-up yaptırmalıdır." şeklinde değiniyor. Özellikle kadın kanserlerinin erken evrede fark edilmesi ve tedavisine erken dönemde başlanabilmesi için bu muayeneler çok önemli.
RUTİN KONTROLLER DIŞINDA JİNEKOLOJİK MUAYENEYE GİDİLMESİ GEREKEN DÖNEMLER
Rutin jinekolojik muayeneler dışında hangi dönemlerde muayene yaptırılması gerektiğini sordumuz Op. Dr. Uluğ, bu dönemleri evlenmeden önce, ilk cinsel ilişki öncesi gibi dönemler olarak belirtiyor.
Evlenmeden önce, ilk cinsel ilişki öncesi, korunma yöntemi amacıyla ve yeni evliler, evlilikten sonra kadın doğum uzmanlarını görmelidir. Her evlilik düşünen çiftin cinsel ilişki öncesi cinsel konulara hakim bir terapistten veya cinsel terapi eğitimi almış bir jinekologdan bilgi almalarında ayrıca yarar vardır. Hamilelik veya cinsel ilişki sırasında nasıl kontrol ve korunma yapılır, aile kontrolünde ne yapılmalı konularında bir doktora danışılmalı ve doğru bilgiler alınmalıdır.
ÇOCUK SAHİBİ OLMAK İSTEYEN KADINLAR İÇİN JİNEKOLOG KONTROLLERİNİN ÖNEMİ
Çocuk sahibi olmak isteyen yeni evli genç kadınların da vajinal sağlık bakımından kistler ve miyomlar açısından jinekolojik muayeneye gitmesi önemli. Ağrılı âdet gibi sorunlar bu muayenenin önemini artırıyor. Op. Dr. Uluğ, "Çünkü kistler veya miyomlar, menstrüasyon sırasında yaşanan çoğu âdet ağrısının sonucudur ve bunlar gebe kalma sırasında hamilelik sorunları yaratabilir." diyor. Bu tür sorunlar doktor kontrolünde erken teşhis edilirse ağızdan alınan haplarla önlenebiliyor. Kistler, bir doktora danışılırsa cerrahi olarak çıkarılabiliyor.
