Giriş
Her zamanki gibi ancak yangınlar çıkınca ormanları, ağaçları, doğayı konuşmaya başladık. Oysaki orman dediğimiz alan, dünyanın ve bizim hayatımızı sürdürmemizi sağlıyor. Havayı temizleyen, kuştan mantara kadar sayısız canlıyı yaşatan ve gezegenimizdeki biyoçeşitliliği sağlayan; toprağı, havayı, suyu ve insanın ruh-beden sağlığını koruyan sistem. Orman olmazsa dünyadaki yaşamın ve dolayısıyla bizim var olmamız mümkün değil.
* * *
Biz ise sadece yangın çıktığında ormana bakıyor ve panikle, hızla çözüm bulmaya çalışıyoruz. O yüzden de bu çözümler eksik kalıyor, yanlış oluyor. Kalıcı olmuyor. Oysaki her yıl daha bahar gelmeden bunları konuşmamız ve sakince önlem almamız gerekiyor. Evvelki yaz meydana gelen ve 15 gün süren mega yangınların 54 ilde meydana geldiğini ve 150 bin hektar ormanlık alanın yandığını unutmayalım. O 2 haftada Türkiye’de son 20 yılda yanan ağaç miktarından çok daha fazla orman alanı yok olmuştu. Ağırlıklı olarak Muğla ve Antalya’da çıkan yangınlarda 13 kişi hayatını kaybetmiş, 49 bin 200 dekar ekili-dikili üretim alanı zarar görmüş, 265 büyükbaş - 3 bin 994 küçükbaş hayvan da can vermişti. Yanan arı kovanları da cabası.
8 BİN HEKTARLIK ALAN
Peki neden o yaz yaşanan yangınlar tarihiydi? Çünkü Orman Genel Müdürlüğü’nün verdiği sayılara göre; Türkiye’de her yıl ortalama 2 bin-3 bin orman yangını çıkıyor. Bunlarda ortalama toplam her yıl 7 bin-8 bin hektar alan yanıyor. Ancak evvelki sene çıkan yangınlarda tek başına 5 bin hektardan fazla alan yakan tam 16 ‘mega yangın’ meydana gelmiş. Dahası; tarihte ilk kez Batı Karadeniz gibi bölgelerde de ormanlar yanmış. Normalde yangınlar deniz seviyesinden belli bir yüksekliğe kadar çıkarken, o yaz 1000 metreden çok daha yükseklere kadar ulaşmış. Bu neden mi önemli? Çünkü o yükseklikte türleri tükenmek üzere olan ve korunması gereken endemik bitkiler barınıyor. Daha kötü haber ise şu: İklim krizi yüzünden yangınların çok daha sıklaşması ve şiddetinin artması bekleniyor.
BÜYÜK BEDELLER ÖDEMEMEK İÇİN
Unutmayın ki her ne kadar doğanın kendini yenileme gücü çok yüksek olsa da, bir orman 10 yıl içinde 3 kez yanarsa artık tamamen yok oluyor. Tam da bu yüzden gelecekteki yangınlarda bir daha bu kadar büyük bedeller ödemememiz için öncelikle yüksek kapasiteli bir söndürme filosu tedarik etmemiz gerekiyor. Bu ekipmanları kullanan kişilerin de eğitilmesi şart. Hızlı iletişim, hızlı örgütlenme ve istihbarat da çok önemli. Özellikle de canlıları kurtarmak adına.
YÜZDE 95 İNSAN KAYNAKLI
Yalnız eğitim sadece söndürme ekibi için gerekli değil. Şöyle ki; çıkan yangınların yüzde 95’i insan kaynaklı. Çoğunluğu da yollara yakın, dolayısıyla insanların olduğu yerlerde çıkıyor. Yani sorumluluğu sadece küresel ısınmaya atmamak, bizzat sorumluluğu üstlenmek gerekiyor. Çocuklardan köylülere, piknikçilerden kerestecilere eğitimi farklı programlarla acilen başlatmalıyız. Ormanlara giriş-çıkışın yaz aylarında denetim altına alınması, ağaç diplerinde biriken ve çok kolaylıkla tutuşabilen kuru dalların düzenli temizlenmesi, kolay yanan kızılçam gibi ağaç türlerinin baskın olduğu ormanlarla yollar arasına daha zor yanan selvi gibi ağaçların dikilerek tampon bölgeler oluşturulması, su kaynaklarının korunup köylerde yağmur hasadı, gölet, sarnıç gibi yeni kaynaklar oluşturulması da sayılan önlemler arasında.
* * *
Ne var ki yangınları önlemek ya da yangın sırasında mücadele kapasitesini geliştirmek yeterli değil. Yangın sonrasında da doğru şekilde ormanları rehabilite etmek ve yeniden yeşermelerine yardımcı olmak en az o kadar hayati bir konu.
