Giriş
İsrail’de uzun süre başbakanlık yaptıktan sonra koltuğunu kaybeden, yargılanan ve hakkındaki davalar hâlâ devam eden Binyamin Netanyahu büyük bir mücadeleyle siyaset sahnesine güçlü bir dönüş yaptı.
4 yılda 5’inci kez gerçekleştirilen genel seçimlerde Netanyahu’nun lideri olduğu sağ blok önde çıktı. Yeni dönemde de Netanyahu tahmin edildiği gibi başbakan olarak yoluna devam ederse İsrail siyaseti açısından ilginç bir sayfa açılmış olacak. Yair Lapid’in başbakan olduğu son hükümet Türkiye dahil bir dizi ülkeyle yapıcı ilişkiler izlemeye gayret ediyordu.
Ancak bu ılımlı hükümet, farklı bileşenleri arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle iktidarda kalmayı başaramadı. İsrail seçimlerinin sonuçları Türkiye ile ilişkileri de yakından ilgilendiriyor. Son bir yıl içinde çok önemli temaslar gerçekleştirildi. Fiziki yakınlaşma trafiği İsrail Cumhurbaşkanı İsaac Herzog’un çok başarılı geçen Ankara ziyaretiyle başladı.
Ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan New York’taki Türkevi’nde İsrail Başbakanı Yair Lapid’i kabul etti, o buluşma da çok samimi bir havada geçti. Erdoğan en son Ankara’da makamında İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz’i ağırladı. Bu süreçte Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İsrail ve Türkiye’nin büyükelçileri karşılıklı olarak atama kararı aldıklarını açıkladı.
İşbirliği alanları bir dizi farklı konuda genişleyerek devam ediyor. MİT ve İsrail istihbaratı MOSSAD arasındaki yakın temas sayesinde İran ile bağlantılı yapıların Türkiye’ye gelen İsrail vatandaşlarına yönelik olası eylemleri son anda önlenmişti. THY ve Pegagus’un İsrail uçuşlarında dolulukları çok iyi seviyede.
İsrailli turistler uzun bir aradan sonra yeniden Türkiye’ye güçlü bir dönüş yaptığı için yakında İsrail Havayolları EL AL da İstanbul’a uçacak gibi görünüyor. İlişkilerin en önemli başlıklarından biri enerji alanında. İsrail doğalgazının dünya pazarlarına ulaştırılabileceği en verimli yol olarak Türkiye görülüyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in önümüzdeki süreçte İsrail makamlarıyla kapsamlı bir görüşme yapması bekleniyor. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) verilerine göre Türk-İsrail ticaret hacmi 10 milyar dolar seviyesine doğru yükseliyor. İsrail gibi küçük sayılabilecek bir ülke açısından bu seviyelere çıkmak çok büyük başarı, Türkiye için de öyle.
İKİ ÜLKE DE KAZANDI
Saydığım bu başlıkların tamamında böylesine olumlu bir seyir yaşanırken sürecin geçmişteki gibi tıkanıp kalması veya sekteye uğraması büyük kayıp olur.
İşte, bu aşamada liderler çapında verilecek mesajlar ve gösterilecek yaklaşımlar belirleyici olacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Netanyahu arasında geçmişte belli konularda bir diyalog zemini yakalanmıştı ancak “One Minute” olayı, “Mavi Marmara” hadisesi ve İsrail güvenlik güçlerinin Filistinlilere yönelik orantısız yaklaşımları nedeniyle ilişkiler ağır hasar almıştı.
Şimdi merak edilen soru şu: Netanyahu aşırı sağcılar ve ultra milliyetçilerin etkisiyle yeniden radikal bir çizgiye geçer mi? Yoksa pragmatist bir pozisyon alıp gerçekçi adımlar atabilir mi? 2023, Türkiye’de seçim yılı olacağı için iktidar blokunu oluşturan Cumhur İttifakı’nın da milliyetçi hassasiyetleri dillendirebileceğini unutmamak lazım.
Belirsizlik ve güçlüklere rağmen Türkiye-İsrail yakınlaşmasının devletten devlete bir stratejik tercih olduğunu görüyor ve bozulmamasını diliyorum.
