Giriş
Ekonominin gelecekte daha iyi bir performans göstermesi ve cari açıkla mücadele açısından yeraltı kaynakları hayati önemde. Petrol ve doğalgaz potansiyelimizin kullanılabilmesi noktasında son dönemde önemli atılımlar gerçekleştirildi ancak Türkiye madenler konusunda bilinenden daha zengin bir ülke.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar Türkiye Maden Zirvesi’nde yaptığı konuşmada bu gerçeği vurguladı ve dünyada 90 civarındaki madenin 70’inin Türkiye’de bulunduğunu söyledi.
Bakan Bayraktar’ın verdiği bilgiye göre Türkiye, üretilen maden çeşitliliği açısından dünyada 7’nci sırada. Bor, soda külü, alçı taşı ve kromda ise ilk 5 içindeyiz. Bu durum Türkiye’yi ve madencilik sektörümüzü uluslararası arenada çok önemli bir merkez haline getiriyor.
Bu yılın ilk 11 ayında ise 5,5 milyar dolara ulaşan maden ihracatımızın yıl sonunda 6 milyar doları aşması bekleniyor.
Son 22 yılda madenciliğimizin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla içindeki payı binde 6’lardan yüzde 1,4’e kadar çıktı. Bakan Bayraktar bu rakamın yeterli olmadığını, nihai hedefin bunu yüzde 5’lere yükseltmek olduğunun altını çizdi.
Yürürlükteki 438 maden ruhsatından 117’si yabancı sermayeli şirketlere ait. Bu firmaların ürettikleri madenin önemli kısmı yurt içi piyasalarda değerlendirilmekte.
Bir bilgiyi hatırlatmakta yarar var. Ülkemizde üretilen altının tamamının merkez bankasına teslim edilmesi zorunluluğu bulunuyor.
Klasik vergilerin dışında şirketler “maden devlet hakkı payı” altında bir ödeme daha yapıyor. Bu ödeme, çıkarılan altının piyasa değerinden üretim maliyetleri çıkarılarak hesaplanıyor. Altın madenlerinde bu oran yüzde 11’e kadar ulaşıyor.
Bakan Bayraktar kısa süre önce CNN Türk’te canlı yayın konuğum olmuş ve uluslararası iş birlikleriyle altın arama faaliyetlerinde gelinen durumu özetlemişti. Afrika ülkesi Nijer ile ilgili önemli bilgiyi ilk kez bu yayında açıklamıştı. Türkiye, Nijer’de arama çalışmaları yapılan altın sahalarından birinde MTA IC şirketiyle 2025’te ilk üretime başlamayı planlıyor.
Türkiye’deki altın varlığı, madenciliği ve ekonomik görünümü ise şöyle: Türkiye’de yeraltında yaklaşık 5-6 bin ton altın bulunuyor. Bunun şimdiki değerinin 300 ila 500 milyar dolar arasında değiştiği tahmin ediliyor.
Ülkemizde yılda ortalama 30-35 ton altın üretiliyor. Hedef ilk aşamada 50 ton, daha sonra yılda 100 ton. Dünyada ise yılda 3646 ton altın üretiliyor.
Dünyadaki altının yüzde 1 ila 2’si oranında bir miktarın Türkiye sınırlarında olduğu tahmin ediliyor.
CARİ AÇIK FAKTÖRÜ
31 milyar dolar ithalata karşılık, 12 milyar dolarlık altın ihracatı yapılmış olması 19 milyar dolarlık bir açığa işaret ediyor.
Kesin bir tahmin yapmak güç ancak yastık altındaki altının değerinin 200 ila 300 milyar dolar civarında olduğu düşünülüyor.
Türkiye, dünya altın liginde 27. sırada. Buna karşılık altın talebi çok daha yüksek. Her yıl 70-100 ton arasında altın tüketiliyor.
Öksüt, Tüprag ve Anagold Türkiye’deki en büyük altın madeni işletmeleri.
Erzincan’ın İliç ilçesindeki altın yatağı, dünyanın en büyük porfiri altın yataklarından biri olarak biliniyor.
Türkiye’de altın madenleri doğrudan yaklaşık 15 bin kişiye istihdam alanı yaratıyor. Bu sayıyı dolaylı istihdamla birlikte yüz binlerce kişi olarak ifade etmek mümkün.
Bununla birlikte altın madenciliği ve üretiminde uluslararası normlara uyulması,ulusal mevzuatın harfiyen yerine getirilmesi, çalışma güvenliği, doğa ve çevrenin zarar görmemesi için gerekli tüm tedbirlerin alınması da hayati önemde.
